Dagblaðið Vísir - DV - 30.08.2000, Page 14

14
MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 2000
MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 2000
35
DV
Útgáfufélag: Frjáls fjölmiölun hf.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aöstoöarritstjóri: Jónas Haraldsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift:
Þverhoiti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: Frjáls fjölmiölun hf.
Filmu- og plötugerö: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblaö 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins! stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Breytinga er þörf
Um liðna helgi hittust þingflokkar stjórnarflokkanna,
hvor í sínum landshluta, þar sem fj árlagafrumvarp fyr-
ir komandi ár var kynnt. í kjölfarið hafa fjölmiðlar birt
óljósar upplýsingar um meginatriði frumvarpsins, enda
eiga þingmenn erfitt með að þegja lengi yfir því sem
leynt á að fara.
Sérfræðingar eru allir á einu máli um að fjárlög
næsta árs séu sérstaklega mikilvæg til að tryggja þann
árangur sem náðst hefur í efnahagsmálum. Forsenda
þess að þensla fari ekki úr böndunum er að aðhalds og
hófsemi sé gætt í fjármálum ríkisins. Fjárlög komandi
árs gefa tóninn í efnahagsmálum og ráða miklu um
efnahagslegar ákvarðanir sem einkaaðilar standa
frammi fyrir.
Fyrir atvinnulífið og heimilin í landinu skiptir miklu
að óvissa um framtíðina sé eins lítil og kostur er.
Einmitt þess vegna bíða allir eftir því að sjá meginlín-
urnar sem lagðar hafa verið í ríkisfjármálum. Og
einmitt þess vegna er það óskynsamlegt af ríkisstjórn
að draga opinbera kynningu á langinn.
Með því að gera fj árlagafrumvarpið eða helstu atriði
þess ekki opinber strax og ríkisstjórnarflokkarnir hafa
lagt yfir það sína blessun er aðeins verið að fylgja úrelt-
um formsatriðum. Öll skynsemi mælir með því að þessu
verði breytt. Óljósar upplýsingar um fjárlagafrumvarp-
ið gera ekkert annað en auka á óvissu og gerir öllum
erfiðara fyrir þegar reynt er að skipuleggja framtíðina.
Þær litlu upplýsingar sem þegar liggja fyrir um
stefnu stjómvalda í ríkisfjármálum benda ekki til þess
að róttækra breytinga sé að vænta. Frestun á verkleg-
um framkvæmdum skiptir litlu þegar til lengri tíma er
litið og á stundum er frestun hreint og beint óskynsam-
leg. Mestu skiptir að gerðar séu róttækar breytingar á
ríkisfjármálum og skipulagi þeirra. Því miður eru fá
merki þess að það tækifæri sem góðæri undanfarinna
ára hefur skapað verði nýtt í þeim efnum. Heilbrigðis-
kerfið verður enn rekið með sama hætti og áður, með
árvissum fjárhagsvanda. Þar verður enn reynt að spara
aurana en kasta krónunum. Tryggingakerfið verður
óbreytt með viðeigandi sóun á kostnað þeirra sem helst
þurfa á aðstoð samborgara sinna að halda. Og þó að
nokkur árangur hafi náðst í menntakerfinu, þar sem
einkaaðilar hafa náð að festa sig í sessi, er enn langt í
land að samkeppni fái að skjóta styrkum rótum. Land-
búnaðarkerfið heldur enn velli, enda neytendur geð-
lausir og bændur fastir í fjötra opinberra afskipta.
Handónýtt tekjuskattsskerfi fær enn að lifa með öllu
sínu ranglæti.
Verst er þó að ríkisstjórnarflokkamir virðast ekki
samstiga í einkavæðingu ríkisfyrirtækja. Djúpstæður
ágreiningur um hvemig standa skuli að sölu á Lands-
símanum getur komið í veg fyrir nauðsynlega einka-
væðingu sem er forsenda þess að heilbrigð samkeppni
fái að ríkja á íslenskum fjarskipta- og símamarkaði.
Stefnuleysi í málum ríkisviðskiptabankanna hjálpar
heldur ekki upp á sakirnar.
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks
hefur alla burði til að tryggja stöðugleika efnahagslífs-
ins með íhaldssemi í ríkisfjármálum. En til þess að ár-
angur náist er nauðsynlegt að sýna pólitískt þrek, hvort
heldur er í sölu ríkisfyrirtækja eða kerfisbreytingu í
ríkisfj ármálunum.
Óli Björn Kárason
DV
Slysatrygging starfsmanna
Slysatryggingar geta ver-
ið með mörgu móti. í fjöl-
miðlum hafa að undanfórnu
verið umræður um starfs-
menn ríkisstofnána sem
verða fyrir slysum í starfi,
slysum sem umsamdar
slysatryggingar ná ekki til.
Ég verð að játa að eftir
kynni mín af slíkum málum
er ég algjörlega undrandi á
tómlæti stéttarfélaga um
þessi mál. Starfsmaður
sjúkrahúss sem verður fyr-
ir ofbeldi af hálfu sjúklings
er ekki tryggður fyrir slíku. Starfs-
maður sjúkrahúss sem smitast af erf-
iðum sjúkdómi við t.d. rannsókn á
sýni frá sýktum sjúklingi er ekki
tryggður fyrir slíku. Sem betur fer
eru dæmi þessa örfá en nógu slæm
þegar þau koma upp. Vel má vera að
ríkið telji ekki ástæðu til að tryggja
fyrir svona tilvikum hjá tryggingafé-
lögum með ærnum kostnaði en þá
ætti ríkið að tryggja hjá sjálfu sér
eins og dæmi eru um á öðrum svið-
um. Þess í stað virðist það vera mál
viðkomandi starfsmanns ef hann
verður fyrir slysi af þessu tagi og
hans að sækja það eftir
lagaleiðum hvort bætur fá-
ist. Sjúkrahúsið verst og
reynir að firra sig ábyrgð á
því sem gerst hefur.
Ótrúleg dæmi
Dæmin sem geta komið
upp og því miður hafa kom-
ið upp eru svo fáránleg að
ég verð að játa að ég læt þau
fara í taugamar á mér.
Hugsum okkur starfs-
mann á geðdeild sem verð-
ur fyrir ofbeldi af hendi
vanheils vistmanns. Starfsmaðurinn
getur orðið öryrki af völdum þessa
slyss. Sjúkrahúsið bregst þannig við
að viðkomandi starfsmaður verði að
nota veikindadaga sína vegna fjar-
verunnar sem af þessu leiðir og er
síðan kauplaus þegar þeim lýkm’.
Sjúkrahúsið telur síðan að slys
starfsmannsins sé sér óviðkomandi,
það sé atburður sem sé eingöngu
milii starfsmannsins og vistmanns-
ins, bætur verði starfsmaður að
sækja með málaferlum við vistmann-
inn sem í flestum tiivikum er ekki
greiðslumaður fyrir því sem um er
„Starfsmaður sjúkrahúss sem smitast af erfiðum sjúk-
dómi við t.d. rannsókn á sýni frá sýktum sjúklingi er-
ekki tryggður fyrir slíku. “
Hvít strákapör
Með og á móti
Sar á hrossagauk?
I samræðum við kunningjakonu
mína, sem vinnur á fjölmiðli, um
daginn varð mér það á að viðra al-
mennt skoðanaleysi mitt þar sem ég
var i þannig skapi þennan dag, sat
heima hjá mér með kaffibollann og
sigarettuna og horfði út um glugg-
ann á rigninguna.
Þetta virkaði sem olía á eld og fjöl-
miðlakunningjakona mín hellti að
sjálfsögðu úr fjölmiðlakonupakkan-
um á mig sem hljómar einhvem veg-
inn svona (nú tek ég saman allar
þær fjölmiölakonur sem ég hef haft
svipaða reynslu af og geri þær að
einni stórri fjölmiðlakonu): „Hvem-
ig stendur á því að konur eru svona
tregar til að koma fram í fjölmiðlum?
Af hverju eru konur svona hræddar
við að láta í sér heyra og segja skoð-
anir sínar upphátt? Við lærum
meira að segja í „fjölmiðlaskólan-
um“ að þegar hringt er í
konu þarf að tala hana til í
lengri tima og hálfþvinga
hana til að hripa eitthvað
niður á blað, hvemig stend-
ur á þessu?“
Kynsystrakall
Ég veit nú ekki svörin við
þessu öllu en þessi ræða
virkar einhvern veginn
alltaf á mig eins og vítamín-
sprauta. Sennilega er það
vegna þess að ég er fem-
inisti og ég upplifi þetta sem
kynsystrakall, X-litningarn-
ir mínir taka hreinlega yfir og áður
en ég veit af sit ég hér, með fullan
kaffibollann fyrir framan tölvuna.
Þar sem ég er nú hér stödd, komin í
trúboðsgallann og í lið með fjöl-
miðlakonunum, vil ég spyrja hvort
fleiri en ég séu ekki orðnir
leiðir á strákapörunum í
útvarpinu? Á flestum út-
varpsstöðum situr eitt
stykki 20-30 ára hvítt
strákapar með misjafnlega
mikið að segja, sem þó
virðist ekki hafa áhrif á
hve mikið þeir láta dæluna
ganga.
Við fáum að heyra misí-
grandaðar skoðanir þeirra
á mönnum, málefnum og
konum sem gerir mig
mispirraða og misfljóta til
að skipta á aðra útvarps-
stöð þar sem annað hvitt 20-30 ára
strákapar lætur dæluna ganga. Hvar
em konumar og hinir þjóðfélagshóp-
amir sem hafa öðruvísi misígrund-
aðar skoðanir á öliu mögulegu? Ég
hef heyrt að ástæðumar séu meðal
Hifdur Fjóla
Antonsdóttir
meöleg í Bríeti, félagi
ungra femínista
annars þær að konur sæki einfald-
lega ekki um störf sem þáttagerðar-
konur í útvarpinu, að þær þori ekki
og að þeim finnist þær ekki hafa
neitt að segja, þó það virðist ekki
vera neitt skilyrði fyrir þetta starf.
Ef sú er raunin, að konur þora
ekki, þá er spurningin af hverju,
hvaða hugmyndir hafa margar kon-
ur af þessu starfi? Mikil umræða hef-
ur verið um tækjahræðslu kvenna -
getur það verið ein af ástæðunum
fyrir því að konur „þora ekki“?
Tvær vinkonur mínar fóra á eina af
útvarpsstöðvunum og sóttu um dag-
skrárgerð. Þær voru strax spurðar
að því hvort þær kynnu á tækin.
Þær svöruðu um hæl og sögðu nei en
að þær væru enga stund að læra.
Þær fengu stórt yfirlætisglott en ekki
starfið. Þessi „tæki“ samanstanda yf-
irleitt af tveim tökkum: tónlist
upp/tónlist niður, rödd upp/rödd
niður. Tóniistin er öll inni í tölvu og
svo er músin notuð til að ýta á
„play“, „pause“ og „stopp“. - Einfald-
ara verður það ekki!
Á flestum útvarpsstöðum situr eitt stykki 20-30 ára hvítt strákapar með misjafnlega
mikið að segja, sem þó virðist ekki hafa áhrif á hve mikið þeir láta dœluna ganga.
Konur í verkfræðina
Það er slungið að vera kona i dag,
eins og flesta aðra daga á síðustu öld-
um. Nú er hávær krafa um að við
smellum okkur í fjölmiðlana, verk-
fræðina, tölvurnar og stjórnunar-
stöðurnar þvi, eins og Bríet nokkur
Bjarnhéðins sagði sirkabát svona:
réttindum og frelsi fylgja skyldur og
ábyrgð! Já, á morgun ætla ég að
drattast upp í útvarp og fá mér þátt,
þaðan upp í háskóla og skrá mig í
verkfræðina.
Hildur Fjóla Antonsdóttir
Stofninn þolir nýtingu
„Það má athuga
það. Stofninn er
mjög stór. Fuglinn
er veiddur í ná-
grannalöndum
okkar og það er alveg eins gott
að hann beri beinin þar sem
hann er fæddur eins og í út-
löndum. Við teljum ekki
grundvöll fyrir því að veiða
fugl eins og lóu og spóa, lóuna
af því að hún á sérstakt sæti í
hjarta þjóðarinnar og spóa-
stofninn þyldi ekki veiðar. Það er því
aðeins um hrossagauk að ræða af þess-
um fuglum. Ég óttast ekki tilfmninga-
viðbrögð andstæðinga þessara veiða
en ég skil þau mjög vel. Við
höfum ekki lagt neitt tilfinn-
ingalegt mat á þetta heldur að-
eins líffræðilegt. í þessari um-
ræðu um hrossagaukinn gæt-
um við sett inn orðið hvalur í
stað hrossagauks og þá sæjum
við kannski betur stöðu mála.
Við erum veiðimannaþjóð og
það er ríkur þáttur í þjóðarsál
okkar að nýta þá stofna sem
geta borið nýtingu og það á við
um hrossagaukinn eins og
aðra fugla. Ég vil mótmæla því sem
komið hefur fram að ef leyfðar yrðu
veiðar á hrossagauk myndum við
teygja okkur frekar í aðrar tegundir."
Sigmar B.
Hauksson
formaöur Skotveiöi-
félags íslands
Lóan og spóinn næst
r„Fuglavemdar-
félag íslands hefur
eindregið lagst
gegn hugmyndum
Skotveiðifélags ís-
lands um fjölgun veiðifugla
hér á landi.
Hvergi í hinum vestræna
heimi er leyft að drepa hærra
hlutfall af varpfuglafánunni
en hér á landi, eða nærri 40
prósent.
Verði veiðar á hrossagauki
leyfðar er stutt í að seilst
verði lengra og farið fram á að veiða
aðra mófugla eins og lóur, spóa eða
jafnvel þresti. Flestir þessara fugla
Jóhann Oii
Hilmarsson
formaöur Fugla-
verndarféiags
ístands
eru jú veiddir einhvers staðar
erlendis.
Tilfinningaleg rök vega
afar þungt í þessu máli og er
þjóðarsátt um að drepa ekki
vorboðana okkar.
Fuglaverndarfélagið álítur
þá röksemd Skotveiðifélags-
ins að hrossagaukar drepist
hvort sem er og því megi
skjóta þá algjöra hundalógík.
Allar lífverur deyja fyrr eða
síðar, jafnvel framsóknar-
menn, en þrátt fyrir það ætla
ég ekki að hvetja til þess að menn
hefji veiðar á þeim.“
| ' Skotveiöifélag íslands
hefur viðrað hugmyndir um að veiðar á hrossagauk verði leyfðar.
að ræða. Viðkomandi starfsmaður
getur þannig orðið öryrki við starf
sitt og sjúkrahúsinu kemur málið
ekki við.
Einstaklingur ræður sig sem
starfsmann á sjúkrahús og sjúkra-
húsið innritar vistmenn sem hann
umgengst og veitir þjónustu. Það
er að mínu viti algjörlega óviðun-
andi að sjúkrahúsið beri enga
ábyrgð bíði starfsmaðurinn tjón af
samskiptum sínum við vistmann-
inn. Því miður er hér ekki ein-
göngu um upphugsað dæmi að
ræða.
Að mínu viti verður að koma á
ákveðnum reglum sem ná yfir til-
vik sem þessi. Vinda verður bráð-
an bug að lagfæringum og leiðrétt-
ingu gagnvart þeim starfsmönnum
sem eiga um sárt að binda af þess-
um sökum. Hér er ekki um ósvip-
uð atvik að ræða og þegar lög-
reglumaður slasast við skyldu-
störf. Hvar eru stéttarfélögin? Þau
eiga að knýja á um að öryggi fé-
lagsmanna sinna séu í lagi og
sækja mál þeirra einstaklinga sem
þurfa aðstoð vegna þessara slysa.
Guðm. G. Þórarinsson
Baugur og álagningin
„Ef hann hefur
efni á því að gefa
Færeyingum ís-
lenskt lambakjöt
þá hlýtur hann að
vilja gefa sinni
þjóð íslenskt
lambakjöt... Við
sjáum að sú vara
sem þeir flytja hér inn á heimsmark-
aðsverði, hún margfaldast hér í hönd-
unum á islensku versluninni. Ef ég
skoða álagninguna hér þá er það eng-
inn vafi, að þessi keðja þeirra er að
leggja 40-80% álagningu."
Ummæli Guðna Ágústssonar landbún-
aðarráðherra, í Mbl. 29. ágúst um
gagnrýni Baugs-manna á íslenskt land-
búnaðarkerfi.
Niðurskurður
í vegamálum
„Ég tei að það
eigi síst að fresta
þeim framkvæmd-
um, sem hafa aukið
umferðaröryggi i
for með sér, t.d.
mislægum gatna-
mótum í Reykjavík.
Því miður virðast
alþingismenn ávallt tilbúnir að skera
niður þær vegabætur á umferðar-
þyngstu stöðum landsins sem líklegast-
ar eru til að fækka umferðarslysum."
Kjartan Magnússon borgarfulltrúi, í
Degi 29. ágúst.
Menningin í einka-
rekstur
„Framtak unga fólksins í Leikfélagi
Islands vekur upp spumingar um
hvort hægt sé að finna grundvöll fyrir
einkarekstri annarrar menningarstarf-
semi í ríkara mæli en nú er gert. Auð-
vitað má segja að myndlistarsýningar,
sem myndlistarmenn efha sjáifir til,
séu þeirra einkaframtak og hið sama
má segja um fjölmarga tónleika sem
tónlistarmennimir sjálfir standa fyrir.“
Úr forystugreinum Mbl. 29. ágúst.
Mildilegur niðurskurður
„Með langtima-
hagsmuni þjóðar-
innar í huga tel ég
það vera skyldu
stjórnvalda að
fresta framkvæmd-
um eins og kostur
er, í því skyni að
létta á þeirri þenslu
sem einkennir efnahagslífið núna ...
Langtímamarkmið eiga alltaf að vera
yfir skammtímamarkmið hafin. Traust
efnahagslíf er það sem mestu skiptir
þegar til lengri tíma er litið.“
Hjálmar Árnason alþm.,
í Degi 29. ágúst.
Skoðun
Er fátækt per-
sónueinkenni?
Margir vinstrimenn
virðast ganga út frá því
að fátækt sé óumbreyt-
anlegt einkenni á fólki.
Hann er Ijóshærður, fá-
tækur og hávaxinn eða
hún er bláeyg, fátæk og
grönn. Þeim er lifsins
ómögulegt að skilja að
það geti verið markmið
að fækka fátækum með
þvi að auka tekjur
þeirra eða menntun
heldur einblína þeir á þá
lausn að gefa þeim bæt-
ur. Halda þeim fátækum. Enda hvað
ætti vinstrimaður að gera í þjóðfé-
lagi ríkra? Það er hins vegar skoðun
min og margra annarra, sem trúa á
einstaklinginn, að með því að treysta
á frumkvæði og dugnað einstaklings-
ins megi stækka þá köku sem við öll
lifum á og bæta þannig hag allra,
sérstaklega þeirra sem eru eða voru
fátækir. Þess vegna sé það mikilvægt
að búa einstaklingnum þau skilyrði
að frumkvæði hans og dugnaður nýt-
ist sem best. Þannig hefur tekist t.d.
að fækka atvinnulausum. En mikið
starf er fyrir höndum við að vinda
ofan af því bóta- og skattkerfi sem
þjakar einstaklinginn enn þá.
fólk ekki vinnu, lægstu laun
voru skammarlega lág og at-
vinnulífið var í stöðugum
vandræðum. Skattar voru
hækkaðir í sífellu og ríkissjóð-
ur var rekinn með miklum
halla. Eru þessi umskipti hið
versta mál að mati Ögmundar.
Vítamínsprauta í
skattþjökuöu þjóöfélagi
Ögmundi er eðlilega illa við
þær hugmyndir sem við Vil-
hjálmur Egilsson höfum lagt
til að skoðaðar yrðu um að
leggja á flata staðgreiðslu tekjuskatts
og útsvars sem næmi 20% af tekjum.
Það yrði þvílík vítamínsprauta í
skattþjökuðu þjóðfélagi okkar því að
fólk myndi sjá hag sinn í að fá hærri
tekjur með því að taka á sig meiri
ábyrgð, vinna skipulegar eða
mennta sig. Þá lenti fólk með lágar
tekjur ekki í þeirri fátæktargildru
skatta og skerðinga bóta sem er við
lýði í dag og kemur í veg fyrir að það
geti bætt stöðu sína vegna þess að
hærri tekjur skerða alls konar bætur
Pétur H. Blöndaf
alþingismaöur
og fólkið nýtur hærri tekna í litlu."**
Þá yrðu færri fátækir og ætti enginn
að hafa neitt á móti því.
Ögmundur segir orðrétt í grein
sinni: „Þetta þýðir að barnabætur
þyrftu að hækka um tvo milljarða
króna á ári til þess að við stæðum í
sömu sporum og fyrir áratug." Ef við
berum saman stöðu efnahagslífsins,
fjölskyldunnar og barna og foreldra
þeirra sérstaklega núna og fyrir ára-
tug þá efast ég um að nokkur vilji
vera í sömu sporum og þá. Frá sjónar-
homi barna og foreldra þeirra hlýtur
að skipta miklu meira máli að pabbi
og mamma fái vel borgaða áhuga-
verða vinnu og þurfi ekki að borga
skatta undir drep heldur en að þau
þurfi að óttast atvinnuleysi og sætta
sig við lág laun og fái barnabætur.
Hverfandi atvinnuleysi er sú búbót
sem mestu skiptir fyrir fatlaða, ör-
yrkja og lágtekjufólk. Nú fá flestir
vinnu sem vettlingi geta valdið og fólk
er ekki eins háð bótum frá hinu opin-
bera. Þess vegna viljum við ekki
standa í sömu sporum og fyrir áratug.
Pétur H. Blöndal
Álögum aflétt
Ögmundur Jónasson, alþingismað-
ur og verkalýðsleiðtogi, fer mikinn í
kjallara DV um daginn. Hann segir
bamabætur hafa farið lækkandi und-
anfarin ár. Það er rétt en Ögmundur
gleymir að geta þess hvers vegna. Það
er vegna þess að kaupmáttur launa
hefur hækkað sem aldrei fyrr í sög-
unni eftir að Sjálfstæðisflokkurinn
tók við forystu í ríkisstjóm. Barna-
bætur voru hækkaðar mikið á erfið-
leikaárunum upp úr 1990 en voru
jafnframt tekju- og eignatengdar
þannig að tekju- og efnalitlir foreldr-
ar fengju mest. Þannig var þeim
hjálpað í þeim þrengingum sem þá
voru daglegt brauð. Um leið var aflétt
af atvinnulífinu alls kyns álögum og
sköttum sem hefur svo leitt til þess að
arðsemi fyrirtækja hefur stórbatnað,
laun hafa stórhækkað og hin dökka
vofa atvinnuleysis hefur vikið fyrir
bjartsýni og mikilli eftirspurn eftir
vinnuafli svo jafiivel til vandræða
horfír. Þegar launin hækka svo mik-
ið umfram verðlag sem raun ber vitni
fækkar að sjálfsögðu þeim foreldrum
sem eru tekju- og efnalitlir og þurfa
sérstaka aðstoð. Áður fékk duglegt
Nú fá flestir vinnu sem vettlingi geta valdið og fólk er *
ekki eins háð bótum frá hinu opinbera.