Dagblaðið Vísir - DV - 01.11.2001, Qupperneq 8

8
FIMMTUDAGUR 1. NÓVEMBER 2001
DV
Fréttir
undirbúin
Flestar árásirnar á Afganistan eru geröar frá skipum á Arabíuflóa.
Púðurtunna í eldhafi
Stríö hafa tilhneigingu til að þróast
á allt annan veg en áætlað er þegar
þau eru hafin. Evrópustríðið 1914-18
átti að standa í örfáar vikur. Auðvelt
er að sýna fram á að þvi hafl ekki lok-
ið fyrr en 1945 og upp úr því hófst
kalda stríðið. Árásimar á Afganistan
hafa staðið yfir í þrjár vikur og era
daufar vonir um að átökum linni í
bráð og era sumir jafnvel famir að spá
langvarandi stríðsrekstri og farið er að
minna á Víetnam þar sem Bandaríkja-
menn sátu fastir í forinni í áratug og
gáfust upp að lokum. Innrásinni í írak
var hætt í miðjum klíðum og era sak-
ir þar enn óuppgerðar.
Yfirburðir Bandaríkjanna í lofthem-
aði eru ótvíræðir en það hefur sýnt sig
að hann ræður ekki úrslitum. í
Afganistan sárvantar skotmörk sem
hæfa hátæknivæddu sprengjuregni
risaveldisins. Það lýsir tilgangsleysi
flugskeytaárásanna að farið er að
kasta klasa- og flísasprengjum á and-
stæðingana. Þær þjóna engum tOgangi
öðrum en að limlesta og slasa fóik. Þeg-
ar farið er aö sýna myndir af bömum
og konum sem bandaríski herinn hef-
ur kastað flísasprengjum á er hætt við
að áróðursstríðið tapist. Því er Banda-
ríkjamönnum og Bretum mikil nauð-
syn á að binda enda á stríðið sem fyrst
áður en almenningsálitið í heiminum
snýst gegn þeim og samúðin vegna að-
gerðanna 11. september fer að dofna.
Árásimar era þegar famar að valda
misklíð í mörgum löndum og á milli
ríkja. 1 Washington er risinn alvarleg-
ur ágreiningur milli hershöfðingja og
stjómmálamanna, sem sjá að málin
era komin í ógöngur. Stjómmála-
mennimir heimta skjótan sigur á tali-
bönum og að bundinn verði endi á
átökin með öllum tiltækum ráðum,
sem þýðir að heija verður á andstæð-
ingana á landi. Lofthemaður er gagns-
lítill og ræður ekki úrslitum. Hershöfð-
ingjarnir tíma ekki að sjá á bak sinna
bestu hermanna i ginið á óvinum sem
era miklu harðari í hom að taka en
búist var við í fyrstu.
Aö flytja her manns og allar þær
vistir og birgðir sem hann þarfnast er
miklum erfiðleikum bundið. Ríkin
sem eiga landamæri að Afganistan era
heldur óvinveitt Bandaríkjamönnum,
svo ekki sé meira sagt, og þau ríki sem
eiga við þá góð samskipti, eins og Sádi-
Arabía, neita að ljá herstöðvar til
árása á trúbræðuma í striðshrjáðu
landi. Að koma her manns til Afganist-
ans er enginn bamaleikur og ófýsilegt
er að hefja hemað gegn heimamönn-
um í vetrarbyijun þegar snjór þekur
allt fjalllendi og allra veðra er von.
Bandamenn í vanda
Ástandið í Miðausturlöndum hefúr
lengi verið eldfimt og styrjaldir háðar
milli ríkja og þjóðarbrota. En nú era
allar púðurtunnur enn nær eldinum
en elstu menn muna. Bandaríkjastjóm
þykist hafa tryggt sér stuöning ærið
margra arabaríkja en hann er bæði
skilyrtur og hveifull. Það era einkum
þjóðhöfðingjar og ríkisstjómir sem
lagt hafa blessun sína yfir árásimar á
talibana. En þeir hafa neitað að taka
nokkum þátt í aðgerðum og lána land
undir herstöðvar þaðan sem mögulegt
er að gera árásir á Afganistan.
/ öllum ríkjum íslams
eru menn bitrir út í Vest-
urdlfumenn og þykja
Bandaríkjamenn og Bret-
ar sýna mikinn tvískinn-
ung í afstöðunni til deilu-
mdla í Austurlöndum
nœr. Þeir veita ísraelum
lið gegn Palestínumönn-
um en ráðast með offorsi
á talibana í Afganistan
og neita alþýðu í írak
um að fá að kaupa mat-
vœli og lyf. Lýðrœðishug-
myndir Vesturálfumanna
njóta lítils skilnings í
ríkjum íslams og enn síð-
ur þegar þœr eru boðaðar
með sprengjuregni á ibúa
stríðshrjáðasta lands í
veröldinni.
En stuðningur almennings I löndun-
um er vafasamur og víða hefur komið
til átaka þar sem árásunum er mót-
mælt og hætta er á að ríkisstjómir riði
til falls ef styijöldin dregst á langinn.
í Riyadh, höfúðborg Sádi-Arabiu, er
ástandinu líkt við andrúmsloftið í
Teheran rétt áður en keisaranum í ír-
an var steypt af stóli. Konungsættin er
hliðholl Bandaríkjamönnum og auð-
kýfingamir era háðir stóra olíufélög-
unum, sem einnig treysta á að geta
haldiö áfram að pumpa oliunni úr
ótæmandi lindum Arabíuskagans. En
þeir sem til þekkja segja að stuðningur
alþýðu manna við árásarhemaðinn
dvíni með hverjum deginum og ávallt
beri meira á andúð gegn Vesturlönd-
um og konungsættinni sem þykir
óþarflega hoil undir sjónarmið og at-
hafnir Bandaríkjamanna í arabaheim-
inum. Óvíst er hve lengi herinn styður
þá vemdara trúarinnar og helgra
dóma íslams, sem nú sitja við stjóm-
völinn í helgu landi spámannsins.
Stóra hættan
Musharraf hershöfðingi, stjómandi
Pakistans, lofar að veita Bandaríkja-
mönnum stuðning gegn talibönum og
þiggur að launum að viðskiptabanni á
landið er aflétt, en það var sett á eftir
kjamorkutilraunimar 1998. En ekki
kemur til greina að ljá land undir her-
stöðvar, enda vafasamt að vestrænum
her héldist uppi að hafa bækistöðvar
fyrir árásarher sem sækir inn i
Áfganistan. Trúaðir Pakistanar og her-
inn mundu ekki líða slíka hersetu í
landi sínu.
Mikil hætta er á stjómarbyltingu í
Pakistan og þá líklegast að enn einn
hershöfðinginn hrifsi völdin. Menn
þora varla að hugsa þá hugsun til enda
hvemig fer ef herskár stjómandi nær
völdum i landinu, sem er kjamorku-
veldi. Talið er að herinn ráði yfir 50
kjamorkusprengjum og era Pakistan-
ar í standi til að framleiða enn fleiri.
Á þessum slóðum era tvö kjam-
orkuveldi og er grunnt á því góða milli
þeirra. Indverskir og pakistanskir her-
menn eiga í stöðugum skærum, en eft-
ir að loftárásimar á Afganistan hófust
hafa átökin í Kasmír magnast upp I
styrjaldarástand með miklu mannfalli.
Ef bylting verður i Pakistan, sem er
langt frá því að vera ólíklegt, veit eng-
inn á þessu stigi hvað við tekur og
hvemig mál þróast. En öflugur kjam-
orkuher undir yfiráðum ofstækisfullra
hershöfðingja sem stjómast af trúar-
sannfæringu er til alls liklegur.
Grunnt á því góða
Arabaheimurinn leikur allur á
reiðiskjálfi og ríkisstjómir í þeim
löndum sem lofað hafa Bandaríkja-
mönnum stuðningi í krossferðinni
gegn hryðjuverkamönnum era valtar í
sessi og óróinn breiðist út í löndum
þeirra eftir því hve lengi stríðið dregst
á langinn. Mörg arabaríki era háð
Bandaríkjamönnum, sem veita þeim
fjárhagslegan stuðning, hemaðarað-
stoð og hagkvæma viðskiptasamninga.
Því neyðast þau til að veita stuðning-
inn í orði, þótt hann sé lítill sem eng-
inn á borði. Hvíta húsið gerir þeim til-
boð sem ekki er hægt að hafna.
Múslímar era víðar en í arabaheim-
inum og hefur löngum verið grunnt á
því góða milli þeirra og fólks sem játar
önnur trúarbrögð. í Indónesíu hafa
viðsjár aukist mjög eftir að farið var
að herja á Afganistan og efha múslím-
ar þar til mótmæla og óspekta. Borg-
arastyrjöld hefur staðið yfir árum sam-
an á Filippseyjum og hafa herskáir
múslímar þar mjög færst í aukana á
síðustu vikum. Washington er nú far-
in að senda stjóminni i Manila hemaö-
arráðgjafa, sem einatt er fyrsta stigið
til að veita beina hemaðaraðstoð. Það
þróunarmynstur er alþekkt og hefur
gefist misjafnlega.
Ótalin era þau tvö ríki sem njóta
mestrar aðstoðar Bandaríkjamanna og
era háð áframhaldandi framlögum að
vestan. Tómt mál er að tala um friðar-
ferli í ísrael, því jafnvel þótt herská
ríkisstjóm þar vilji draga úr átökum
halda Palestínumenn áfram og hafa
foringjar þeirra misst öll tök á herská-
um hefndarárásarmönnum. Egyptar
era á milli steins og sleggu. Mubarak
forseti neyðist til að leggja blessun
sína yfir árásimar á Afganistan í full-
kominni andstöðu við vilja fjölmennra
samtaka heittrúarmanna, sem leggjast
á sveif með wahhabítum og era enda
grein af sama meiði trúarinnar.
Biturt fölk
Á fundi samtaka íslamskra ríkja
sem haldinn var i Qatar í síðasta
mánuði fordæmdu flestir utanríkis-
ráðherramir ekki loftárásirnar, en
létu að því liggja að átökin mættu
undir engum kringustæðum dragast á
langinn. En fúlltrúar Sýrlands, Irans
og íraks tóku ekki undir hlutleysis-
hjalið.
í öllum ríkjum íslams era menn
bitrir út í Vesturálfumenn og þykja
Bandaríkjamenn og Bretar sýna mik-
inn tvískinnung í afstöðunni til deilu-
mála i Austurlöndum nær. Þeir veita
Israelum lið gegn Palestínumönnum
en ráðast með offorsi á talibana í
Afganistan og neita alþýðu í írak um
að fá aö kaupa matvæli og lyf. Lýð-
ræðishugmyndir Vesturálfumanna
njóta lítils skilnings í ríkjum íslams
og enn síður þegar þær era boðaðar
með sprengjuregni á íbúa stríðshrjáð-
asta lands í veröldinni.
Ef ráðamenn í Washington finna
ekki leið til að ljúka aðgerðunum í
Afganistan á skjótan og trúverðugan
hátt er hætta á að heimsmyndin
breytist undraskjótt, eins og raunin
varð á 11. sept. sl. Svo ættu menn að
gjalda varhug við þeim áróðri að það
séu aðeins fámennir hópar ofsatrúar-
manna í heimi íslams sem era and-
snúnir sprengjuregninu á grjót og fá-
tækt fólk, sem ekki hefur aðstöðu til
að forða sér.
llffl—
Keyptu eyjuna sína
Kapítalism-
inn varð að játa
sig sigraðan á
þriðjudag þegar
íbúar skosku
smáeyjunnar
Gigha, eitt
hundrað og tíu
talsins, höfðu
sigur í barátt-
unni um hver
skyldi verða
næsti eigandi
eyjunnar. Og þeir áttu ekki einu sinni
hæsta tilboðið. „Þetta er nýr kafli í
sögu okkar og ég er viss um að hátíða-
haldanna verður minnst um ókomna
tíð,“ sagði Willie MacSporran sem
hefur alið allan sinn aldur á Gigha.
Eyjan hafði verið til sölu frá því í
ágúst í sumar og vildi þáverandi eig-
andi hennar, kaupsýslumaðurinn
Derek Holt, fá sem svarar tæpum sex
hundruð milljónum íslenskra króna
fyrir þessa 1.380 hektara vindbörðu
paradís. Úrslit margra vikna strangra
samningaviðræðna Holts og íbúanna
fengust svo á þriðjudag með því að
íbúamir höfðu ástæðu til að fagna.
Og það var einmitt það sem þeir
gerðu. Tapparnir flugu úr kampavíns-
flöskunum þegar úrslitin voru kunn
en á eftir fóra allir sem vettlingi gátu
valdið á einu krá eyjarinnar og fengu
j sér ærlega neðan í því.
„Við þurftum að klífa fjall og það
gerðum við. Þetta er stórkostlegt,"
sagði kennarinn Kenny Robinson í
viðtali við breska sjónvarpið BBC.
íbúarnir fengu aðstoð ýmissa opin-
berra sjóða til að standa straum af
| kaupunum.

Enga smokka, takk fyrir
Breskur samkynhneigður fangi tap-
aði á dögunum
máli fyrir bresk-
um hæstarétti í
London, þar sem
hann fór fram á
að sér yrði séð
fyrir smokkum til
að koma i veg fyr-
ir að hann smit-
aði aðra fanga
sem hann hefði
kynmök við. Um-
ræddur fangi
dvelur nú á „Ash-
worth Special"
sjúkrahúsinu í Merseyside m.a. vegna
lifrarbólgu, sem hann sjálfur smitað-
ist af við samfarir innan fangelsisins,
en þrátt fyrir það vísaði dómarinn,
Sir Christopher Bellamy, málinu frá á
þeim forsendum að smokkar væra
bannaðir af yfirvöldum á áðumefndu
sjúkrahúsi.
Fanginn, sem einnig hefur veriö
greindur vanheill á geðsmunum, segir
að með því að setja bann við smokk-
um sé spítalinn að ganga á mannrétt-
indi sjúklinga og koma í veg fyrir að
þeir geti varið sig gegn smitun.
Við réttaryfirheyrslur, sem fram
fóru í september, kom fram að fang-
inn væri ekki að fara fram á almenna
lögleiðingu smokka fyrir sjúklinga,
heldur aðeins til að nota þá þegar þess
væri þörf vegna sýkingarhættu.
Lést eftir „Paintballskot"
Þó „Paintball" virðist saklaus
striðsleikur, hef-
ur einn maður
nú þegar látið líf-
ið vegna áverka
sem hann hlaut
við að fá máln-
ingarkúlu í höf-
uðið. Atburður-
inn átti sér stað
í janúar sl. á „Paintballleiksvæði“ í
nágrenni Scunthorpe í Englandi, þar
sem hinn látni, Ken Costin, 39 ára
gamall tveggja bama faðir, var að
leika sér meö sex félögum sínum. Ken,
sem var með hlífðarbúnað á höfðinu,
fékk málningarkúlu aftan á hnakkann
af um þriggja metra færi, sem í fyrstu
leit út fyrir að vera alveg meinlaust.
Ken, sem lengi haföi þjáðst af
mígreni, fór þó fljótlega að finna fyrir
svima og á endanum var hann lagður
inn á sjúkrahús þar sem hann lést
þremur dögum síðar. Mun þetta fyrsta
dauðsfalliö í heiminum sem hægt er
að rekja til stríðsleiksins, svo vitað sé.