Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.2001, Blaðsíða 6

6
MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 2001
Fréttir EW
Umsjón: Birgir Guömundsson
netfang: birgir@dv.is
Nýr vettvangur
Einhver virtasti og afkastamesti
þýðandi landsmanna í 'fjölda ára,
Friðrik Rafnsson, er að söðla um
eftir átta ára heilladrjúgt starf hjá
Máli & menningu. Friðrik var um
árabil rit-
stjóri Tíma-
rits Máls &
menningar
en er kunn-
astur fyrir afbragðs þýðingar sínar á
helstu verkum tékkneska stílrisans
Milans Kúndera. Þeir Friðrik og
Kúndera eru miklir mátar og hefur
meistari Mílan oftlega sótt íslenska
þýðandann sinn heim. Þær ferðir
hafa þó jafnan farið lágt, enda Kúnd-
era með hógværustu mönnum. Frið-
rik, sem verið hefur ritstjóri vef-
síðna Eddu á síðustu mánuðum, fer
nú vestur á Melana, þar sem hans
biður verkefnisstjóm hjá Rannsókn-
arþjónustu Háskóla íslands ...
Wlál og menning
Frá Sólheimum í Grimsnesi
Samastaður fjörutíu fatlaðra einstaklinga. Ríkið styrkir starfsemina um 140 milljónir króna á ári. Enginn þjónustusamningur er um starfsemina. Ráðherra
stöðvar frekari fjárframlög og Ríkisendurskoðun fer í málið. Illdeilur eftir brottrekstur forstöðumanns.
Ríkisendurskoðun heldur austur í Grímsnes:
Sólheimar undir smásjá
Á næstu vikum hefst á veg-
um Ríkisendurskoðunar út-
tekt á starfsemi Sólheima í
Grímsnesi. Hún er gerð bæði
að frumkvæði ríkisendurskoð-
anda sjálfs og einnig vegna
óska Páls Péturssonar félags-
málaráðherra. Hann vill að
fjármálaumsýsla á staðnum
síðustu tvö árin verði skoðuð.
Það er vegna þjónustusamn-
ings sem hann vill nú gera við
Sólheima en enginn slikur
samningur hefur verið í gildi
frá 1996. Á meðan samningur
er ókominn hefur ráðherrann
ákveðið að skrúfa fyrir allar fjár-
veitingar rikisins til Sólheima. „Við
munum skoða hvort framlögin til
Sólheima hafi gengið til þess sem
þau eiga að gera, það er til hinna
fötluöu einstaklinga sem þarna
dveljast, og hvort eðlilega hafi að
öllu veriö staðið," sagði Sigurður
Þórðarson ríkisendurskoðandi í
samtali við DV. Hann segir að út-
tektin muni ekki taka langan tíma.
Reynt verði að hraða henni; til aö
hreinsa andrúmsloftið eftir þær
deilur sem verið hafa um starfsem-
ina síðustu daga.
Fjárlaganefndin rausnarleg
Á þessu ári fá Sólheimar úr ríkis-
sjóði um 140 milljónir kr. Þegar síð-
ast var gengið frá þjónustusamningi
við stofnunina, en það var árið 1996,
jók fjárlaganefnd Alþingis framlög-
in nokkuð, miðað við það sem fé-
lagsmálaráðuneytiö hafði áður lagt
til. Þessi viðbót nefndarinnar hefur
svo haldist inni i fjárveitingunum
og hækkað frá ári til árs, í takt við
verðlagsþróun.
„Pétur hefur verið svona sann-
færandi," segir félagsmálaráðherra
þegar hann er spurður hvers vegna
Alþingi hafi aukið fjárveitingamar
og vlsar ráðherrann þarna til Pét-
urs Sveinbjamarsonar, stjórnarfor-
manns Sólheima. Ráðherrann segir
enn fremur að ekki hafi náðst sam-
komulag við Sólheimamenn um
gerð þjónustusamnings en uppkast
að slíkum samningi liggi fyrir í
ráðuneytinu. Pétur hefur aftur á
móti sagt við DV að engar viðræður
um þjónustusamning við ráðuneyt-
ið hafi farið fram.
Þá hefur komið fram að Svæðis-
skrifstofa Suöurlands um málefni
fatlaðra hefur ekki náð samstarfi
við Sólheima í Grímsnesi um að
skrifstofan sinni lögboðnu eftirlits-
hlutverki með starfseminni, rétt
eins og vera á með allar stofnanir
sem njóta ríkisframlaga. Ekkert op-
inbert eftirlit hefur því verið með
stofnuninni.
Pétur
Sveinbjarnarson
Sonur og systir í
útiöndum.
. Valgeir
Ástráðsson
Stálheppin að fá
Helgu.
Björn
Hermannsson
Gagnrýndi - og
var rekinn.
Páll Pétursson
Pétur er sann-
færandi.
Friörik
Sigurðsson
Ekki okkar hug-
myndafræði.
Spánaríbúð og sonur í náml
Pétur Sveinbjarnarson hefur ver-
ið gagnrýndur fyrir margt í rekstri
Sólheima og þykir af mörgum við-
mælendum blaðsins vera þar sem
kóngur i ríki sínu. Fundið hefur
verið að því að sonur hans sé er-
lendis í námi í lífrænni ræktun,
sem Sólheimar í Grímsnesi styrki
ríflega, eða sem nemur 250 þús. kr.
á mánuði. Eins og fram kom í DV í
gær er staðfest að samningur í
þessa veru var gerður við son Pét-
urs. í samtali við DV hefur Pétur
sagt að ekkert sé óeðlilegt við samn-
inginn þar eð sonurinn hafi unnið
sér þessi réttindi eftir áralangt
starf.
Þá hafa Sólheimar verið með á
leigu annað veifið hús á Spáni þar
sem heimilisfólk hefur dvalið sér til
hvíldar og hressingar. Að sögn sr.
Valgeirs Ástráðssonar, sem situr í
stjóm Sólheima, hefur þetta verið
gert í þeim tilgangi að Sólheimafólk
geti komist í sumarleyfi erlendis
eins og allur þorri almennings.
Leiga á húsi hafi komið vel út pen-
ingalega og Spánardvöl hafi glatt þá
sem utan fóru. Þaö hafi verið meg-
intilgangurinn.
í sumar var það Helga, systir Pét-
urs Sveinbjarnarsonar, sem hafði
umsjón með Spánaríbúðinni og
hafði umsjón með dvöl fólksins þar.
„Við vorum svo stálheppin að fá
Helgu sem hefur áratugareynslu af
störfum við ferðaþjónustu," segir
Valgeir. Hann segir að enginn
stjórnarmanna á Sólheimum hafi
dvalist í íbúðinni og hvað Helgu
varðar segir Valgeir ekki þurfa.
að ættfæra hana frekar en son Pét-
urs,“ eins og hann kemst að orði.
í Ijóma Sesselju
Á Sólheimum dvelja í dag um 40
fatlaðir einstaklingar á fullorðins-
aldri. Starfsemin byggist á þeirri
hugmyndafræði sem stofnandi Sól-
heima, Sesselja Sigmundsdóttir,
lagði upp með þegar hún setti á
laggimar þetta heimili í litlu dal-
verpi í Grímsnesi fyrir vanrækt og
vangefin börn. Það var árið 1930.
Sesselja þótti vel á undan sinni tíð,
sannur frumherji og löngum hefur
stafað ljóma af Sólheimum vegna
framgöngu hennar að málefnum
minnimáttar um miðbik og seinni
hluta síðustu aldar. Hún flutti inn
uppeldiskenningar Rudolfs Steiners
sem þóttu óvenjulegar á sinni tíð.
Þessar kenningar Steiners hafa alla
tið verið leiðarstef í starfsemi Sól-
heima: það er lífræn ræktun og að
maðurinn sé hluti af lífkeðju heims-
ins. í dag búa alls um 100 manns á
staðnum og allt virðist blómstra.
Fjöldi nýrra bygginga hefur risið á
Sólheimum og nýir þættir komið
inn í starfsemina.
Sigurður Bogi
Sævarsson
blaöamaður
I grunninn skiptist starfsemin á
Sólheimum í tvennt: Annars vegar
er sjálfseignarstofnun sem veitir
hinum fotluðu einstaklingum þjón-
ustu. Hins vegar er um að ræða
Styrktarsjóð Sólheima sem á allar
byggingar á svæðinu og innheimtir
leigugjöld fyrir búsetu þar. Einnig
rekur styrktarsjóðurinn þá vinnu-
staði sem eru á Sólheimum, svo'sem
gróðrarstöð, kertagerð, smíðastofu,
vefstofu og ferðaþjónustu, sem er
nýjasti vaxtarbroddurinn í starf-
seminni.
Ríkisframlög í „gæluverkefni"
Upphaf þeirra deilna sem verið
hafa um starfsemina á Sólheimum
síðustu vikur má rekja til uppsagn-
ar Björns Hermannssonar úr starfi
framkvæmdastjóra þann 13. októ-
ber. Starflnu hafði hann þá gegnt
um fjögurra mánaða skeið. Það var
Gísli Henriksson, varaformaður
stjómarinnar, sem gekk í að segja
Birni upp og var samstarfsörðug-
leikum borið við. Það
hefur Björn sagt vera
fjarstæðu. Samstarf sitt
við fólk á Sólheimum
hafi verið gott og skýr-
ingin sé annars staðar.
Hann telur uppsögn
sína vera tilkomna
vegna þess að hann hafi
komið mörgum athuga-
semdum til Péturs
Sveinbjarnarsonar um
hvað betur mætti fara í
stjómun og rekstri Sól-
heima. Það hafi Pétur
ekki þolað og hann því ekki átt
nema tvo kosti i stöðunni: annars
vegar að taka tillit til ábendinga
sinna eða þá sparka sér. Björn hef-
ur einnig sagt að of stór hluti af rík-
isframlögum til Sólheima fari ekki
til aðhlynningar fatlaðra heldur í
„ýmis gæluverkefni" sem hann kall-
ar svo. Þar hefur hann nefnt þá
stefnu að gera Sólheima að sjálf-
stæðu sveitarfélagi.
Gjafir sem nema
tugum milljóna
Ýmsir viðmælendur DV segja að
framlög til Sólheima séu ekki í sam-
ræmi við þjónustuþörf þeirra fotl-
uðu sem þar búa. Þarna búi fólk
sem hafi yfirleitt litla þjónustuþörf
en engu að síður séu greiðslumar
eins og um verulega mikið fatlaða
einstaklinga sé að ræða. Mismunur-
inn sé svo notaður í meint gælu-
verkefni og til byggingafram-
kvæmda þar sem einnig nýtist vel
sjálfsaflafé Sólheima. Starfsemin
eystra hefur alla tfð notið veldvildar
og hafa margs konar gjafir streymt
að og eru taldar nema allt að tugum
milljóna á ári. Fyrir þetta sjálfsafla-
fé verði væntanlega meðal annars
byggð kirkja á staðnum sem tekin
hefur verið fyrsta skóflustungan að.
Kirkjan á að taka um 250 manns í
sæti.
Burtséð frá deilum síðustu daga
um starfsemina þá eru þeir sem
gerst þekkja til í málefnum fatlaðra
ekki allir sammála um hugmynda-
fræði hennar. „Sólheimar eru ekki
samkvæmt okkar stefnu,“ segir
Friðrik Sigurðsson, framkvæmda-
stjóri Þroskahjálpar. Hann segir að
í umönnun þroskaheftra og fatlaöra
í dag sé miðað við búsetu fólksins
sem mest úti í hinu venjulega um-
hverfi - heimili hafi komið í stað
' stofnana. Á Sólheimum eigi hinir
fótluðu hins vegar heimili sitt, at-
vinnu og tómstundir. Þetta sé ekki í
takt við þau viðhorf sem rutt hafa
sér til rúms á síðustu árum um
hvernig lífið geti orðið fotluðum
sem best.
Kynjakvótinn
Það vakti athygli á landsfundi
Samfylkingarinnar að menn voru að
detta út úr stjómum vegna reglna
flokksins um kynjakvóta. Það gerðist
bæði i kjöri til framkvæmdastjórnar
og í 30 manna
flokksstjórn. í
flokksstj órnarkj ör-
inu féOu tveir menn
út vegna kynjakvót-
ans en það voru þeir
Ingimar Ingimars-
son úr Hafnarfirði og
Kristinn T. Haraldsson úr Hvera-
gerði. Kristinn T. er kunnur alþýðu-
flokksmaður og var f tíð Jóns Bald-
vins sem ráðherra áberandi fylgdar-
maður hans. Kristinn, sem kunnari
er undir nafngiftinni Kiddi rótari,
hefur hins vegar ekki átt miklum
framgangi að fagna innan flokksins
eftir að Jón Baldvin hvarf af sjónar-
sviðinu og þykir pottverjum þessi
síðasta tilraun til að komast til
áhrifa til marks um það lánleysi - að
ná kjöri í flokksstjóm en fara síðan
jafnharðan út aftur vegna kynja-
kvóta ...
Kóngurinn Davíð!
Vefritið Kreml.is hefur að undan-
förnu staðið fyrir vefkönnun á því
hvern menn telja líklegasta arftaka
Davíðs Oddssonar á formannsstóli
Sjálfstæðisflokksins. Rétt er að taka
fram að hér er ekki
um vísindalega
könnun að ræða en
niðurstöðumar vekja
samt athygli pott-
verja. Útkoman er sú
að flestir, eða 31,48%,
velja Geir H.
Haarde; 29,63% nefndu Þorstein
Davíðsson, son Davíðs; Ásdís Halla
Bragadóttir, bæjarstjóri í Garðabæ,
fékk 14,81% atkvæðanna en aðrir
fengu minna. í pottinum telja menn
þessa niðurstöðu undirstrika ímynd
Daviðs sem konungs flokksins - og
því sé eðlilegt að krúnan erfíst til
elsta sonar ...!
Björn múraður inni
Björn Bjarnason gerði á dögunum
utanríkisstefnu VG að umræðuefni f
þættinum Silfri Egils og á heimasiöu
sinni og vitnaði þá m.a. f mur.is, vef-
síðu ungra róttæklinga. Dró Björn
m.a. fram þá samlík-
ingu að vefsiðan héti
í höfuðið á Berlínar-
múrnum og taldi það
til marks um aftur-
haldssemi þessarar
stjómmálahreyfingar.
Ármann Jakobsson
svarar Birni á Múrnum og segir þar
m.a.: „Að visu virðist Björn ekki hafa
kynnt sér fyrirbærið sem hann skrif-
ar um, hann þykist þess fullviss að
titillinn vísi í aðdáun aðstándenda
Múrsins á hinum alræmda Berlinar-
múr. Ráðherra gerir því auðvitað
skóna að allur heimurinn sé jafn upp-
tekinn af Berlínarmúrnum og kalda
stríðinu og hann og hefur því ekki
haft fyrir því að lesa sér til um vefrit-
ið á síðunni „Um Múrinn" en þar má'
sjá að titillinn er samansettur úr
skammstöfuninni M.Ú.R. - Málfunda-
félag úngra róttæklinga."