Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.2003, Qupperneq 15

15
MÁNUDAGUR 17. MARS 2003
X>V____________________________________________________________________________________________Menning
Kristín Eysteinsdóttir og Mink-leikhúsið frumsýna í haust nýtt verk, Vinur minn heimsendir:
Tilraun með hugtakið „kitsch“
Þegar Leiklistarráð úthlut-
aði styrkjum til atvinnuleik-
hópa fyrr í þessum mánuði
vakti eitt nýtt nafn sérstaka at-
hygli. Mink-leikhúsið og Krist-
ín Eysteinsdóttir fengu
3.860.000 krónur til að setja
upp nýtt verk eftir Kristínu
Ómarsdóttur, Vinur minn
heimsendir. Af hverju skyldi
nýtt leikhús vera kennt við
minka?
„Leikhúsið fékk þetta nafn
sama daginn og ég samdi um-
sóknina,“ segir Kristín Ey-
steinsdóttir leikstjóri. „Leik-
hópurinn varð að heita eitt-
hvað og uppáhaldsleikkonan
mín heitir Mink Stole - þekk-
irðu hana? Hún leikur í flest-
um myndum John Waters, B-
myndum sem ég hef mikið dá-
læti á. Svo fékk ég líka byssu-
leyfi á árinu,“ bætir hún við
eftir stutta umhugsun. „Alla
vega varð þetta nafn fyrir val-
inu! Leikhúsið er ekki enn
nema þessi eina uppsetning en
vonandi verður eitthvað
meira úr því.“
Ástarsamband dvergs og
konu
Kristín var í dramatúrgíu-
námi í Árósum og auk þess í
Kantaraborg í Englandi í eitt
ár. Náminu lauk hún vorið
2002 og tók verknámið hér
heima, var aðstoðarleikstjóri í
Jóni Oddi og Jóni Bjarna í
Þjóðleikhúsinu og dramatúrg í
Skáld leitar harms í Hafnar-
fjarðarleikhúsinu og Beyglum
með öllu. Um þessar mundir
er hún sýningarstjóri Beygln-
anna.
„Lokasýning árgangsins
míns úti var eins konar til-
raun með hugtakið „kitsch“
sem mætti skilgreina sem
naífa einlægni og leik með
klisjur," segir Kristín, „og út
frá þeirri sýningu fór ég að Sýningin á aö
þróa með mér þá hugmynd að
gera leiksýningu um dverg og
sambúð hans með konu á fer-
tugsaldri. Það var grunnhugmyndin. Síðan
leitaði ég til Kristínar Ómarsdóttur af því
mér finnst stíllinn á verkum hennar
skemmtilegur og ég vissi að hún gæti gert ná-
kvæmlega það sem ég var að leita að. Hún
beitir absúrd stíl, mjög myndrænum og á
einmitt til að leika sér með klisjur á þann
hátt sem ég hef áhuga á. Hún var til í að prófa
og byrjaði að skrifa og í haust sem leið var
hún tilbúin með uppkast að leikriti. Út á það
og vandaða umsókn fengum við þennan fína
Kristín Eysteinsdóttir leikstjóri
leiöa áhorfendur inn í heim sem á sér ekki hliöstæöu
um og þar sem allt getur gerst.
styrk, og nú er ég að leita að hentugu hús-
næði fyrir sýninguna."
Ingibjörg Magnadóttir gerir leikmynd fyrir
Vin minn heimsendi og Kristín hugsar sér að
í sýningunni komi saman myndlist, videólist
og leiklist eins og leikhúsmenn vinna með í
vaxandi mæli erlendis. Sýningin verður eins
konar innsetning og þess vegna þarf hún opið
og frjálst rými, ekki hefðbundið svið og sal.
„Þetta á að vera aðgengileg sýning, það er
alls ekki meiningin að fórna verkinu fyrir til-
Styrkir til atvinnuleikhópa
Kristín Eysteinsdóttir og Mirik-leikhúsið,
3.860 þús. kr. til uppsetningar á „Vinur
minn heimsendir", nýju verki eftir Krist-
ínu Ómarsdóttur.
Vesturport, 3.800 þús. kr. til uppsetning-
ar á einu af þeim verkefnum sem sótt var
um.
Leikhópurinn Eilífur, 3.500 þús. kr. til
uppsetningar á „Eldað með Elvis“ eftir Lee
Hall.
Skemmtihúsið, 2.500 þús. kr. vegna upp-
setningar á „Ég er amma mín“ eftir Brynju
Benediktsdóttur og Súsönnu Svavarsdótt-
ur.
Dansleikhús með Ekka, 1.938 þús. kr.
vegna „Hættulegra kynna“, rannsóknar-
vinnu sem byggð er á skáldsögunni Les li-
aisons dangereuses eftir Choderlos de
Laclos.
Svöluleikhúsið, 1.935 þús. kr. vegna upp-
setningar á „Regnbogabörnunum", dans-
verki eftir Auði Bjamadóttur við tónlist
Áma Egilssonar við Ijóð eftir Doris Egils-
son.
Rauðu skórnir, 1.767 þús. kr. vegna upp-
setningar á „Rauðu skónum", leikgerð
Hallveigar Thorlacius og Helgu Amalds á
samnefndu ævintýri H.C. Andersens.
Hafnarfjarðarleikhúsið Hermóður og
Háðvör, 11 milljónir kr. skv. samningi
menntamálaráðuneytis, Hafnarfjarðarbæj-
ar og leikhússins.
Möguleikhúsið, 4 milljónir kr. skv. samn-
ingi við menntamálaráðuneytið.
I leiklistarráði sitja Magnús Ragnarsson,
formaður, Kristbjörg Kjeld og Ragnheiður
Tryggvadóttir. Þórdís Arnljótsdóttir tók
sæti Kristbjargar við þessa úthlutun.
Stjórn Starfslauna listamanna hefur að
tillögu Leiklistarráðs veitt eftirtöldum leik-
hópum starfslaun úr Listasjóði: Mink-leik-
hús 12 mánuðir, Vesturport 10 mánuðir,
Leikhópurinn Eilífur 10 mánuðir,
Skemmtihúsið 8 mánuðir, Dansleikhús
með ekka 12 mánuðir, Hafnaríjarðarleik-
húsið 12 mánuðir, Möguleikhúsið 6 mánuð-
ir, Kómedíuleikhúsið 6 mánuðir, Óperu-
stúdíó Austurlands 12 mánuðir, Nútíma-
danshátíð í Reykjavík 12 mánuðir.
Einstaklingar sem starfa við sviðslistir:
Auður Bjarnadóttir, 12 mánuðir, Messíana
Tómasdóttir, 12 mánuðir, Felix Bergsson, 6
mánuðir og Þórunn María Jónsdóttir, 6
mánuðir.
raunastarfsemi þannig að úr
verði eitthvert listrænt
rugl,“ segir Kristín. „Fyrst
og fremst á hún að vera
skemmtileg fyrir áhorfend-
ur. Hún á að leiða þá inn í
heim sem á sér ekki hlið-
stæðu í raunveruleikanum
og þar sem allt getur gerst.
Þannig leikhús langar mig
að gera.“
Kitsch og gróteska
Vinur minn heimsendir er
ekki hefðbundið verk sem
segir ákveðna sögu með upp-
hafí, miðju og endi. „Það er
Beckett-legt að því leyti að
það er kyrrstætt," segir
Kristín, „við erum ekki að
fara neitt. Tíminn stendur
kyrr. Persónurnar eru stadd-
ar einhvers staðar á endi-
mörkum heimsins, flestar
fulltrúar minnihlutahópa -
þarna er kona með gervifót,
geldingur, lesbía, dvergur og
blindur klæðskiptingur - án
þess að eitthvert drama sé
gert úr þessum einkennum
eða fótlun í sjálfu sér. Hið af-
brigðilega er fyrst og fremst
fallegt."
- Verður þetta þá ekki
fríksjó?
„Nei, ég held að það verði
mjög gaman að blanda sam-
an þessu tvennu, annars veg-
ar kitschi, þessari einlægu,
yfirdrifnu fegurð, og hins
vegar því gróteska, afmynd-
uninni. Maður verður snort-
inn sem áhorfandi og um
leið er manni skemmt yfir
fáránleikanum. Þetta er
kannski óskiljanlegt? En það
besta við að vinna við sviðs-
list á íslandi, alla vega núna,
er að það er virkilega hægt
að gera eitthvað nýtt. Maðiu-
getur látið drauma sína
dv-mynd þok verða aö veruleika. Það er
tekið eftir því sem maður
í raunveruleikan- gerir. Á stærri markaði þarf
að hafa óskaplega mikið fyr-
ir því að hlustað sé á það
sem maður hefur að segja.“
Þrjátíu eineggja tvíburar
- Ertu þá ánægð með leikhúslífíð í Reykja-
vík?
„Já, það er margt gott að gerast í grasrót-
inni - Vesturport er aö gera frábæra hluti,
leikhópurinn á Nýja sviðinu, Beyglumar líka
og fleiri. Hér er fullt af ungu fólki með ástríðu
til að gera góða hluti. Þaö er einfalt að gagn-
rýna stofnanaleikhúsin en þau þjóna stórum
markhópi og hafa eðlilega allt aðrar áherslur
en þessir litlu hópar. Ég held að leikhúsmark-
aðurinn hér sé tiltölulega breiður, ekki síst
miðað við hvað samfélagið er lítið. Það sem
mér finnst vanta eru „performance-sýningar"
eða gjörningaleikhús sem hafa verið áberandi
erlendis undanfarin ár, þetta sambland af
myndlist, dansi, leiklist og kvikmyndalist
sem verður þegar vel tekst til sterk heildar-
upplifun fyrir áhorfendur. Við erum svolítið
bundin við textaleikhúsið þar sem við segjum
áhorfendum sögu og allt er á sínum stað, leik-
stjórinn segir leikurum fyrir verkum út frá
handriti. Það eru margar aðrar spennandi
vinnsluaðferðir til og þær eru að skila sér
hingað líka.“
- En nú byrjaðir þú sjálf á því að panta
handrit frá höfundi...
„Já, ég vildi fara þá leið núna af því mig
langaði svo til að fá Kristínu til að skrifa fyr-
ir mig. En næst geri ég eitthvað annað. Til
dæmis er ég spennt fyrir hlutum eins og
sænski leikhópurinn Hotel Proforma hefur
verið að gera. Þau hafa meðal annars leitt
áhorfendur inn í rými þar sem þrjátíu ein-
eggja tvíburar hreyfðu sig í takt. Við slíka
sjón fer áhorfandinn á einhvern stað sem
hann hefur aldrei komið á áður nema
kannski í draumi. Upplifunin verður ólýsan-
leg.“
- Þannig að við megum eiga von á ýmsu frá
þér á næstu árum?
„Já, vonandi. Við byrjum alla vega á þess-
ari sýningu og sjáum hvað gerist.“
Kristín hyggst æfa verkið í sumar og frum-
sýning verður í september.
Unga ísland
Nú er sá árstími þegar framhalds-
skólarnir frumsýna hver af öðrum af-
rakstur margra vikna þrotlausrar
vinnu á leiksviðum borga og bæja, og
maður verður alltaf jafnbit á hvað
þessir krakkar geta og gera. Auðvitað
fá þau dýrmæta leiðsögn og aðstoð frá
menntuðu hæfileikafólki sem leggur
nótt við dag svo að leiksýningin megi
verða sem áhrifamest, en það eru þó
fyrst og fremst nemendur sjálfir sem á
reynir.
MR - hin aldna Herranótt - færði
Hundshjarta Búlgakovs til samtimans
með sína líftækniáráttu, MH sýndi
verk eftir Terry Pratchett, einhvern
vinsælasta rithöfund Vesturlanda um
þessar mundir, Versló var að sjálf-
sögðu með glæsisjó utan um skemmti-
legan íslenskan texta Jóns Gnarr,
Kvennaskólinn er alveg í takt við tím-
ann eins og Herranótt með Lýsiströtu
Aristofanesar, MS var á slóðum
Shakespeares með Hreina mey á leið-
inni, MÍ með vel heppnaða útgáfu á
Að eilífu eftir Áma Ibsen og FG með
sígildu lummuna Rocky Horror -
svona bara til að minna á fjölbreytn-
ina.
Fótógen
Leikfélag Nemendafélags Fjölbrauta-
skóla Suðurlands frumsýndi um helg-
ina nýtt íslenskt verk, samið í spuna-
vinnu af leikhópnum sjálfum og leik-
stjóranum, Sigrúnu Sól Ólafsdóttur:
Fuglinn minn heitir Fótógen (sjá
mynd). Þar segir frá nokkrum einstak-
lingum í ónefndu litlu plássi úti á
landi. Líf þeirra tekur stakkaskiptum
þegar gamall íbúi kemur í heimsókn
eftir að hafa skapað sér nafn í stór-
borginni Reykjavík. Við þessa heim-
sókn riíjast upp gamlar ástir og þrár
heimamanna eftir frægðinni auk þess
sem leikkonan úr höfuðborginni
kemst að ýmsu um sjálfa sig.
Þetta er frumsamið verk enda hefur
undirbúningur staðið í á fimmta mán-
uð, og nú sýna þau árangurinn í Leik-
húsinu við Sigtún.
Auðvitað er gaman fyrir krakka að
kljást við heimsbókmenntir en ekki er
síður lærdómsríkt að skapa bók-
menntir sjálf, og nemendur FSu skirr-
ast ekki viö að taka á álitamálum í
þjóðfélaginu, misnotkun, fíkn, sjálfs-
morðum og fleiri málefnum sem
brenna á ungu fólki.
Aðgát skal liöfð
Þeir sem hafa fengið að taka þátt í
leiklistarstarfi í skóla halda því gjarn-
an fram að þeir hafi lært meira í ótal
fögum á æfingatímanum en á skólaár-
inu samanlagt (og jafnvel skólaárun-
um öllum). Til dæmis læra þátttak-
endur heilmikið í bókmenntafræði,
textagreiningu og textameðferð, en
einkum læra þeir auðvitað lögmál
samvinnunnar, víðsýni, tillitssemi og
umburðarlyndi
En ekki skyldi gleymast að það er
vandi að velja verk til að setja upp
með ungu fólki. Metnaðarmikill leik-
stjóri verður að gæta þess að leggja
ekki á þau að túlka tilfinningar sem
eru langt handan þeirra reynslu-
heims. Eitt af því sem leikari lærir í
löngu og ströngu námi er að skilja á
milli sín sem persónu og persónunnar
sem hann leikur - ella væri til dæmis
sálarskemmandi að leika morðingja
eða illvirkja af ööru tagi. Óvanur
nemandi hefur ekki tæknina til að
halda þessari fjarlægð og það getur
haft alvarleg áhrif á sálarlíf ungrar
manneskju að setja sig í spor og lifa
sig inn í hugarheim persónu sem er
mjög langt frá henni sjálfri.