Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.2003, Blaðsíða 18

78 MÁNUDAGUR 22. DESEMBER2003
Fréttir DV
Ég mæli
með p
Bókasalinn í Kabúl
„Ég las Bókasalann í
Kabúl eftir Asne Seierstad á
ensku á sínum tíma og
fannst mér hún vera mjög
áhugaverð. Ég gæti vel
hugsað mér að lesa hana
aftur á íslensku og tel óhætt
að mæla með þessari bók
fyrir alla.“
Stefanía Traustadóttir
Miðnæturbörn
„Það eru nokkrar bækur
sem ég get hugsað mér að
lesa um jólin. Þar á meðal
eru Da Vinci lykillinn og
Bókasalinn í Kabúl auk
þess sem ég held að Mið-
næturbörn eftir Salman
Rushdie geti verið áhuga-
verð. Ég hef heyrt góða
hluti um þessa bók og
Rushdie er býsna góður
höfundur."
öm Ragnarsson
Da Vinci lykillinn
„Mér lýst afskaplega vel
á Da Vinci lykilinn eftir
Dan Brown og ég hef mik-
inn áhuga á að lesa hana
yfir jólin. Ég hef lesið fjöl-
margar umíjallanir um
bókina sem hafa ílestar ver-
ið mjög jákvæðar. Ég held
að þetta geti verið mjög
áhugaverð lesning."
Páll Jóhannsson
Don Kíkóti
„Bókin sem ég myndi
helst mæla með og langar
einna mest tU þess að lesa
er Don Kíkóti eftir Miguel
de Cervantes. Ástæðan fyrir
því er afsakplega einföld,
þetta er bara besta skáld-
saga sem samin hefur ver-
ið.“
GuðnýAradóttir
Ég hef alltaf óttast ÞIG mjög
með voldugt stálið, öflugt vopn
yfirskeggið netta
og arísku, ísbláu augun
maður bryndrekanna,
maður bryndrekanna ... ó, þú
Ofangreint textabrot er þýðing á
nokkrum ljóðlínum úr „Daddy",
einu af þekktari ljóðum hinnar
frægu Sylviu Plath sem þráði ekkert
heitar en verða dáð og virt skáld-
kona. Þá verðskulduðu virðingu
hlaut hún því miður ekki fyrr en
mörgum árum eftir dauða sinn, en
meira um það síðar. Víkjum að þýð-
ingunni: Hún er í einu orði sagt öm-
urleg og skilar í engu angistinni og
sársaukanum sem býr í ifumtextan-
um eins og forvitnir geta komist á
snoðir um með því að glugga í ljóða-
safn Sylviu, Collected Poems. Þetta
get ég sagt hreint út því þýðingin er
eftir sjálfa mig! Þó slæm sé vil ég
samt fullvissa lesendur um að hún
kostaði töluverð heilabrot með til-
heyrandi hárreytingum og símtöl-
um út og suður. Hugsanlega hefði
mér tekist að gæða textann ein-
hverju broti af þeim krafti sem hann
býr yfir á frummálinu ef ég hefði eytt
í hann einhverjum sólarhringum í
viðbót.
En þetta er einungis vanmáttug
tilraun sem ég fann mig knúna til
þess að framkvæma í löngun til þess
að sýna fram á mikilvægi íslenskra
þýðenda á stórvirkjum erlendra höf-
unda. Þeirra sem sitja „nafnlausir" í
brjálæðislegri glímu við erlend orð
mánuðum saman. Og ekki bara
undarleg orð og orðaleiki, heldur
stíl, framandi umhverfi og persónu-
sköpun sem er oftar en ekki fjarri
þeirra eigin reynsluheimi. Af
glímunni afstaðinni er afrakstrinum
skilað til bókaútgefanda, lesenda og
gagnrýnenda sem í umfjöllunum
sínum minnast yfirleitt á þýðand-
ann í örfáum klisjukenndum orðum,
ýmist lof eða last. Síðan ekki söguna
meir. Þrátt fyrir þessa lítilmótlegu
meðferð láta þýðendur hvergi deig-
an síga og á hverju ári fáum við í
hendur vandaðar þýðingar á stór-
virkjum erlendra höfunda. Með
þeim fylgir hvorki blóð, sviti, tár né
svimandi háir símreikningar þýð-
andans, sem betur fer, bara dásam-
legir textar á íslensku og í kjölfarið:
„Frábær höfundur, frábær bók, því-
lík snilld, ekkert smá plott - o.s.frv."
Svo spyr kannski einhver: „Hver
þýddi?“ Því miður verður oft fátt um
svör. „Jú, það var einhver Atli, eða
var það Elísa eða ... æi ég man það
ekki! Skiptir það máli?“
Já, það skiptir máli! Það sanna
þær fjórar bækur sem hér verður frá
sagt.
„Það var framinn glæpur"
Bókarkápa sögunnar Friðþæging
er sérlega aðlaðandi. Hún er svart-
hvít og sýnir unga telpu í hvítum kjól
hvíla á gömlum, máðunt tröppum
með hönd undir kinn. Það er eitt-
hvað mystfskt við myndina sem lað-
ar mann ósjálffátt að og það sem býr
að baki kápunnar er ekki síður gríp-
andi. Sagan spannar langan tíma,
frá árinu 1935 til okkar daga. í upp-
hafi sögunnar verður hin 13 ára
Briony sjónarvottur að hversdags-
legu atviíci sem hún rangtúlkar í sín-
um skáldlega huga. Briony dreymir
um að verða rithöfundur og dundar
sér stöðugt við að skrifa sögur og
þegar sagan hefst hefur hún skrifað
leikritið Raunir Arabellu til heiðurs
Friðþæging eftir lan McEwan Briony, söguhetja Friðþægingar eftir lan McEwan, vinnur sem hjúkrunarkona isiðari heimsstyrjöldinni. Um
leið og hún hlynnir að helsærðum hermönnum gefst henni timi til að íhuga sinn eigin glæp og afleiðingar hans.
bróður sínum sem er að koma í
heimsókn. Hið ofurdramatíska leik-
verk nær þó aldrei sjónum heimilis-
fólks og gesta því hið óvænta atvik
sem hún verður vitni að verður tfi
þess að Briony tekur til við að svið-
setja nýtt leikverk sem allir hennar
nánustu eiga beina eða óbeina þátt-
töku í. í kjölfarið fer af stað atburða-.
rás sem hefur skelfilegar afleiðingar
Friðþæging
lan McEwan
Bjartur 2003
Þýðandi:
Rúnar Helgi
Vignisson
í för með sér; aðskilnað, óttá, kvöl og
dauða. Innst inni áttar stúlkan sig á
að í fljótræði og afbrýðisemi hefur
henni tekist að búa til alvöru harm-
leik sem engin leið er að afstýra.
Mörgum árum síðar gerir hún til-
raun til þess að rétta fram sáttahönd
en þá er skaðinn orðinn svo mikill
að Briony getur á engan hátt bætt
fyrir brot sitt. í flónsku bernskunnar
verður henni á að túlka sárasaklaus-
an atburð á allt of skáldlegan hátt og
fremur þannig glæp sem hún má
líða fyrir allar götur síðan. Sem göm-
ul kona lítur hún yfir farinn veg og
reynir í æðruleysi ellinnar að sætta
sig, og lesanda, við orðinn hlut en þó
lokaorðum bókar ljúki í sátt er fyrir
hendi ákveðið tómarúm.
Friðþæging er afar sársaukafull
bók sem í fyrstu virðist bara tengjast
einni fjölskyldu en harmurinn nær
áður en yfir lýkur að teygja sig víðar
en nokkurn hefði órað. Hér er einnig
skyggnst inn í stríðshrjáða Evrópu
seinni heimsstyrjaldarinnar og fylgst
með einni aðalpersónunni, Robbie
Turner, berjast við að halda lífi með
ástina eina að vopni. Ástin er
einmitt einn helsti drifkraftur sög-
unnar og eins og ósjaldan hefur ver-
ið sýnt fram á, bæði í lífi og skáld-
skap, fær sanna elskendur ekkert að
skilið. Ekki einu sinni þjáningin. Hin
mikla ást sem hér birtist linar þó
ekki nema að örlitlu leyti depurð les-
andans því fórnirnar sem elskend-
urnir þurfa að færa eru allt of miklar
og svo óendanlega óréttlátar. Frið-
þæging sýnir á verulega áhrifaríkan
hátt hvernig smávægileg mistök
bams umbreytast í glæp ef þeir full-
orðnu hafa ekki varann á. Hér er
sögð saga splundraðrar fjölskyldu
sem hlýtur að líða lesanda seint úr
minni og kæmi ekki á óvart þó hún
hvetti einhvern til að skilgreina að
nýju sýn sína á ástina, fegurðina og
lffið.
„Snjöll, glæsilega skrifuð og
umfram allt spennandi!"
Ef það er eitthvað sem gagn-
rýnendur verða seint uppiskroppa
með þá era það klisjur og sjaldan
þörf á að stela þeim. Þó freistaðist
undirrituð til þess í þetta skiptið en
þessi líka fína klisja blasir við á bók-
arkápu Svo fögur bein og er vísunin
í ónefndan gagnrýnanda The Times.
Hér er vel að orði komist, þetta er
virkilega mögnuð saga og þræl-
spennandi í lipurri og vandaðri þýð-
ingu Helgu Þórarinsdóttur.
Söguefni Alice Sebold er þekkt af
síðum dagblaða um heim allan, saga
af barni sem hverfur og kemur aldrei
í leitirnar. Svo fögur bein er enginn
skemmtilestur, svo mikið er víst, en
hún heldur manni við efnið, ekki síst
vegna óvenjulegs sjónahorns. Þegar
lesandinn mætir aðalsöguhetjunni
Súsý Salmon í fyrsta sinn þá er hún
komin til himnaríkis. Hún bjó í litl-
um smábæ í Bandaríkjununt en þar
fara óvættir á kreik að kvöldlagi rétt
eins og víðast hvar annars staðar.
Einum slíkum mætir hin fjórtán ára
gamla Súsý þegar hún er á leið heim
úr skóla. Sá hremmir hana, nauðgar
og limlestir og skilur eftir fjölskyldu í
nauð og spurn svo árum skiptir. Á
milli þess sem Súsý fylgist með eftir-
lifendum á jörðu niðri kannar hún
ríki sitt sem er þeim eiginleikum
gætt að allt sem hún óskar sér birtist
sjálfkrafa fyrir augum hennar.
Stærstu óskina fær hún þó aldrei
uppfyllta: Að vera aftur með fólkinu
sem hún elskaði. Tilraunir hennar til
að nálgast fólkið sitt eru átakanlegar
en það er ekki hún sem kvelst mest,
heldur þeir sem eftir lifa. Fyrstu vik-
urnar eftir dauðann fylgist Súsý með
morðingja sínum afmá merkin um
hinn illa verknað sinn og hún horfir
á skelfingu lostna ættingja halda í
veikburða von um að Súsý finnist.
Eftir því sem mánuðurnir líða ein-
angrast foreldrarnir í sorg sinni og
fjarlægjast hvort annað, systir Súsýj-
ar kemur sér upp töffaraskel til að
lifa dagana af og yngsta barnið, sem
er aðeins fimm ára strákur, reynir í
örvæntingu að skilja merkingu orðs-
ins „farin". Lesandinn fylgist með
ofan úr himnaríki Súsýjar og er full-
ur trega og reiði, aðallega vegna þess