Dagblaðið - 21.10.1975, Blaðsíða 14

14
Dagblaðiö. Þriðjudagur 21. október 1975.
...................... " '\
Viðtal við franska háhyrningaveiðarann Roger de La Grandiére
v
sér fara, til þess er tiðnin allt of
há, en þegar segulbandstækin
eru sett i samband við linurita
kemur i ljós hvað fer fram i
vatninu. Við þekkjum orðið
20-30 orð og erum sifellt að læra
meira.”
ingatorfanna við landið væri
mun einfaldara að fanga þá hér
en annars staðar. Tiltölulega
einfalt væri að flytja þá til ná-
lægrar hafnar og það hefði mik-
ið að segja.
Viss um að
„Háhyrningurinn er einstak-
lega gáfuð skepna. Hann hefur
t.d. heilabú, sem er stærra i
hlutfalli við sjálfan likamann en
i nokkru öðru dýri á jörðinni.
Greind háhyrningsins er með ó-
likindum, það hefur margsinnis
verið sannað.”
Svo fórust orð Roger de La
Grandiére.franska háhyrnings-
veiðaranum sem hér hefur
dvalizt að undanförnu i þeim til-
gangi að fanga háhyrning fyrir
rannsóknarstofnun og sædýra-
safn i Nice i Frakklandi.
„Stofnun heitir „Centre
d’Etude et de Recherche
Sicientifique Sur La Delphino-
logie et l’Oceanographie” fyrir
hádegi,” sagöi Grandiére enn
fremur, „en eftir hádegið heitir
hún einfaldlega „Marineland”.
Munurinn liggur i því að fyrri
hluta dags fara fram ýmiss kon-
ar visindalegar rannsóknir á
hafinu og ibúum þess en eftir
hádegið eru dýrin til sýnis —
þannig stendur stofnunin al-
gjörlega undir öllum kostnaði
viö reksturinn.”
Háþróað
háhyrningamál
Grandiére nefndi sem dæmi
um snilld háhyrninga að i
Nice-stöðinni hefðu verið fyrir
þá lagðar ýmsar þrautir, sem
reyna á gáfnafarið —á svipaðan
hátt og greind manna er mæld
— og hefðu þeir sýnt áberandi
meiri hæfni við úrlausn próf-
anna en öll önnur dýr.
„Mál þeirra er einnig háþró-
að,” sagði hann. „Með rann-
sóknum undanfarin ár hefur
okkur tekizt að komast litillega
inn i þetta mál þeirra. Það er
gert þannig að nákvæmum
hljóöritunartækjum er komið
fyrir i vatninu hjá þeim og þeir
einfaldlega hljóðritaðir. Auðvit-
að getur maður ekki heyrt með
berum eyrum hvað þeir láta frá
Grandiére sagði að til dæmis
hefði vitneskja um orðið
„hætta” á háhyrningamáli
fengist á þann hátt að einhverj-
um hlutum, fjandsamlegum
öryggi háhyrninganna hefði
verið hent út i vatnið. „Þá senda
þeir einn af stað, sem kannar
málið,” sagði Grandiére, „og
hann kemur skilaboðum til
hinna. Við endurteknar tilraunir
kom I ljós að við ákveðna at-
burðarás komu sömu merkin
fram i linuritanum. Og háhym-
ingarnir hafa sýnt að það þýðir
ekkert að ætla að leika á þá, þeir
em greindari en svo.”
Ýmsir hafa velt þvl fyrir sér
hvers vegna Grandiére er að
leita háhyrninga hér við land.
Hann svarar þeirri spurningu:
Hvers vegna tsland?
„Háhyrningar finnast um all-
an heim en hvergi er jafn mikið
af þeim og hér. Hvergi eru þeir
jafn nærri landi og hér — og
hvergi eru þeir jafn gæfir og
einmitt hér. Ég var hér i
október f fyrra og er hér aftur i
október nú. Skýringin á þvi er sú
að á þessum tima árs koma þeir
upp aö SA-strönd landsins til að
afla fæðu fyrir ungviði sitt, sem
fram að þessum tima hefur að-
eins neytt móðurmjólkurinnar.
Nú kemur sildin upp að strönd-
inni og ungviðið getur einna
helzt étið sild þvi um annað er
varla að ræða fyrir ungana, sem
ekki kunna að veiða. Fullvaxnir
háhyrningar kæra sig ekkert
um sildartitti enda stórhveli og
þurfa þar af leiðandi mikið að
éta. Ef fullvaxinn háhyrningur
ætlar að mettast af sfld, þá þarf
hann að éta svo mikið að það
getur tekið hann hálfan og heil-
an daginn. Háhyrningurinn er
afskaplega félagslynd skepna,
hann er aldrei einn á ferð og þvi
koma þeir i stórum hópum upp
að landinu um leið og sildin.”
Fransmaðurinn gat þess einn-
ig að vegna nálægðar háhym-
Flutningurinn
til Frakklands
„Eftir að ég er búinn að ná lif-
andi háhyrningi i höfn,” sagði
Grandiére fréttamanni Dag-
blaðsins, „þá er vandinn að
koma dýrinu lifandi til Frakk-
lands. Það verður vandamál
þegar þar að kemur. 1 stuttu
máli gengur það þó þannig fyrir
sig að ég útbý einskonar sund-
laug, sem dýrinu verður komið
fyrir i. Flugvélin þarf að vera
nægilega stór, svo hægt sé að
koma sundlauginni með dýrinu I
um borð, þvi að sjálfsögðu biður
maður ekki háhyrning að
beygja sig og sveigja svo hægt
sé að koma honum inn um far-
þegadyrnar. Ég reikna þvi með
að bandariski herinn á Kefla-
vikurflugvelli hlaupi undir
bagga með mér, þeir hafa nægi-
leastórar flugvélar til þess. Frá
Höfn I Hornafirði, þar sem fyrir
hendi er aðstaða til að geyma
háhyrninginn eftir að búið er að
fanga hann, flytur herflugvélin
hann til Reykjavikur og þaðan
verður flogið til Nice i Frakk-
landi. Sá flutningur tekur ekki
nema 4-5 tima og það er hag-
stætt. Það er mjög mikilvægt að
dýrinu líði alltaf vel. Einu sinni
náðist háhyrningur út af vestur-
strönd Bandarikjanna. Það tók
hvorki meira né minna en 28
klukkustundir að flytja hann til
Nice — og þurfti að fara ýmsar
krókaleiðir vegna veðurs og
annarra óvæntra atvika — og
þvi var mjög hæpið að dýrið
myndi lifa og lifa hamingju-
samlega.”
Borgar ekki
8 milljónir
Roger de La Grandiére kvað
tröllasögur um verðlaun fyrir
lifandi háhyrning mjög orðum
auknar. „Það er ekki rétt að ég
vilji borga átta milljónir fyrir
háhyrning,” sagðihann. „Ég er
reiöubúinn að borga tvær
Eini háhyrningurinn, sem til er i dýragaröi i Evrópu, er þessi myndarlega skepna, sem er I Safari Park I Windsor I Englandi
Safniö i Nice, sem Grandiére vinnur fyrir, hefur ekki átt háhyrning siöan 1973. Ljósmynd: Konráö Júlíusson.
geta fangað
háhyrning hér
t lok samtalsins var Grandiére
spurður að þvi hvort hann væri
þess fullviss að honum tækist að
fanga háhyrning hér i ár.
„Það held ég, já,” svaraði
hann. „öll aðstaða er nú fyrir
hendi. En ég vil itreka það að
takist mér ekki að fanga hann
eins og ég vil gera það, læt ég
það heldur biða og kem aftur i
október á næsta ári. Ég vil
nefnilega fanga hann sjálfur,
ekki láta einhvern annar gera
það. Ég veit hvernig á að gera
það svo dýrið geti komið að full-
um notum og liðið vel. Það
skiptir mestu máli, þegar allt
kemur til alls.”
Roger de La Grandiére: Skilyröi til háhyrningaveiða hér viö land
einstaklegagóð — I október. DB-mynd: HP.
milljónir fyrir lifandiháhyrning
ef, og ég vil undirstrika ef, dýrið
er komið inn i höfnina i Höfn og
farið að éta. Fyrr fær enginn
krónu. Ef háhyrningur étur ekki
veslast hann upp og deyr. Hann
fremur heldur sjálfsmorð en að
láta fanga sig með ofstopa.
Það skiptir öllu máli að dýrið
sé ánægt og vilji þýðast mig. Ég
er reiðubúinn að fara i vatnið til
hans,sanna honum velvild mina
og vera honum vinur. Maður
verður að sýna háhyrningnum
mikla umhyggju, klappa honum
og strjúka og gæta þess að hon-
um liöi alltaf sem bezt. Þá er
hann reiðubúinnaðláta eitthvaö
af mörkum f staðinn. Mikilvæg-
ast er að fanga hann á réttan
hátt. Það verður að gerast blið-
lega, annars drekkir hann sér
einfaldlega og þá er allt erfiði
unnið til einskis.”
Grandiére sagðist halda að
þeir, sem fylgdust með flutn-
ingnum á háhyrningnum til
Vestmannaeyja á dögunum,
hefðu talið sig vitlausan. „Alla
leiöina var ég að klappa hann og
kjassa, væta húðina þar sem
hún var að þorna og reyna að
sanna fyrir honum, að hann gat
treyst mér. A endanum var ég
orðinn viss um að það hefði tek-
izt og að björninn væri unninn.
Þegar ég fór að sofa um kvöldið
i Vestmannaeyjum virtist hann
ánægður og rólegur. En um
morguninn gerðist það svo að
hann drukknaði.”
Virðing fyrir dýrinu
Grandiére vildi ekki ganga
svo langt að kalla drukknun há-
hyrningsins i Vestmannaeyja-
höfn klúður eða handvömm.
„Nei, nei, nei,” sagði hann á-
kafur og baðaði út höndunum.
„Hver átti svo sem að vita
þetta? Auk þess býður höfnin i
Eyjum alls ekki upp á að ég geti
geymt háhyrninginn þar.
Umferð um höfnina má alls ekki
stöðvast, eins og gefur að skilja,
og það gerði reipið, sem búið
var að strekkja úr neti dýrsins
yfir á eiðið.”
Það fer ekkert á milli mála,
þegar rætt er við Grandiére sem
undanfarin fimm ár hefur haft
aö aðalatvinnu að fanga dýr fyr-
ir stöðina i Nice, að umhyggja
hans og aðdáun á háhyrningum
og öðrum dýrum sjávarins er
mikil. Háhyrningurinn virðist
þó vera i efsta sæti vinsældalist-
ans.
„Mmmm, hann er stórkost-
legt dýr,” sagði Grandiére hvað
eftir annað i samtali sinu við
fréttamann blaðsins. „Hann á
engan sinn lika.”