Dagblaðið - 05.04.1977, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 5. APRÍL 1977.
dæmis hrópaói einn íhaldsþing-
maðurinn „Júdas“ aó Steel, er
hann gekk framhjá.
En hver er hann, þessi ung-
legi og hlédrægi maður, sem
leióir áhrifamesta þingflokkinn
á Bretlandi þessa dagana?
David Steel er ekki eins ungur
og hann lítur út fyrir aö vera.
Hann er 38 ára gamall og yngsti
maðurinn til aó gegna flokks-
foringjastöðu, síðan William
Pitt yngri sat á þingi fyrir
tæpum 200 árum. Hann tók við
formennsku í Frjálslynda
flokknum í júlí síðastliðnum
eftir að fyrrverandi formaður
hans, Jeremy Thorpe hafði
neyðzt til að segja af sér vegna
ósannaðra grunsemda um að
hann hafi átt í kynvillusam-
bandi.
K
Þeir sem lítið þekkja til Davids
Steel hafa litla trú á honum
sem mikilhæfum stjórnmála-
leiðtoga vegna strákslegs út-
lits og hógværrar framkomu.
Samt leyfa margir sér að kalla
hann valdamesta stjórnmála-
mann Bretiands þessa dagana.
félögum hvílir auðvitað sú
skylda að stjórna af hyggindum
og hófsemi. En á því er mikill
misbrestur, ekki síst í efna-
hagsmálum. Verður ekki farið
út í þá sálma að öðru leyti en
því að benda á að margar
óhemju dýrar og óarðbærar
fjárfestingar hafa komið ríkis-
fjármálum í öngþveiti og alið á
mestu verðbólgu sem þekkist á
vesturhveli jarðar og gert
ísland að láglaunasvæði.
Þetta hefur leitt til þess m.a.
að ríki og ríkisstofnanir hafa
þurft sífellt meira fé samtímis
því sem kaupmáttur tekna
launþega hefur stöðugt rýrnað.
Skattpíning ríkisvalds — og á
ég þar bæði við beina skatta og
óbeina, tolla, vörugjald og
fleira er bæði óverjandi og ill-
þolanleg, enda má segja, að
ríkið sjálft hafi- staðið fyrir
mestu verðhækkunum hér á
landi á þjónustu sinni, ekki
5—10%, heldur 40—60% á ári:
síma, rafmagni, hitaveitu, fast-
eignaskatti o.s.frv. Spurt er um
það hvað ríkisstofnanir þurfa
af fé, en ekki gætt hins hversu
þungbær gjöld er unnt að
leggja á einstaklinga við þær
aðstæður sem myndast hafa í
þjóðfélaginu.
Auðvitað þarf að hafa
ákveðn'ar reglur við innheimtu
fjár, en þær verða að vera
manneskjulegar. Boðorðið er
þetta: Greiddu, ella verður
lokað fyrir rafmagnið. Greiddu,
ella verður lokað fyrir símann.
Og milli áhlaupanna er svo til-
kynnt að opnunargjald hafi
tvöfaldast. Dráttarvextir eru nú
2'A% fyrir hvern byrjaðan
mánuð eða um 30% á ári,
meðan almennir víxilvextir eru
tæplega 17%. Fasteignagjald,
sem hefur eins og annað stór-
hækkað, á að greiðast allt á
fyrra hluta ársins og 60% fyrir
15. febrúar, þó að menn búi allt
árið f íbúðum sínum. Og út yfir
tekur, þegar ríki og sveitar-
félög láta skuldheimtur sínar
sýknt og heilagt dynja yfir fólk
í fjölmiðlum með tilheyrandi
forleigurétt á ánum mundi
skapast jafn réttur allra lands-
manna tii stangaveiði og ekki
hvað síst öryggi fyrir því að
árnar yrðu betur ræktaðar upp
undir eftirliti okkar ágætu
sýslumanna. Það hefur mikið
verið rætt um það að ríkið eigi
allar auðlindir landsins, svo
sem jarðvarma og vatnsorku.
Þessu erum við þjóðarflokks-
menn andvígir. Við teljum rétt
að hver sýsla eigi rétt á slikum
hlunnindum sem eru innan
hverra sýslumarka. Hafi
einhver sýslan ónýtta umfram-
orku þá sé henni hins vegar
skylt að selja þá umframorku
til nærliggjandi sýslna, á það
vægu verði að sem hagkvæmast
yrði fyrir íbúa byggðarlaganna.
Það mundi skapa byggðajafn-
vægi sem er undirstaða velmeg-
unar þjóðarinnar í heild.
Það er stefna okkar þjóðar-
flokksmanna að stórefla eigi
húsnæðisstjórnarlán til íbúða-
húsabygginga í hinum smærri
sjávarþorpum, sömuleiðis stór-
auknar hafnarbætur og full-
komnari frystihús. Það er þetta
sem okkur vanhagar um, en
ekki eiturspýjandi erlend stór-
iðjubákn eða nýtt bankaútibú á
hverju götuhorni í Reykjavík
þar sem er svo ekki eyri að fá
þö líf lægi við, nema fyrir örfáa
útvalda gæðinga, sem eru búnir
að telja hver öðrum trú um að
þeir einir eigi að ráða bæði
landi og þjóð, það sé þeirra
eign, bæði landið og þjóðin, og
það megi enginn eiga neitt
nema þeir. Það verður að
teljast kaldhæðni örlaganna að
það skuli vera hvati til fógetans
að bjóða upp eignir sem flestra,
af því að hann hefur auka-
tekjur af því. Þeir hafa prósent-
ur af öllu sem þeir selja. Ég er
ansi hræddur um að hinn al-
menni launþegi yrði bara
ánægður með að hafa sömu
laun og fastalaun fógetans eru.
Ég er ekki viss um að eyrarkarl-
inn, sem vinnur fyrir sínuni
skitnu launum þætti
eftirsóknarverður ef hann
neitaði að vinna nema hann
fengi prósentur aukalega fyrir
hvert handtak sem hann væri
beðinn að inna af hendi. Ég
hefi óljósan grun um að sumir
fógetar séu frímúrarar, hvað
.haldið þið?
Við teljum verkalýðsforust-
una vera svo fyrir neðan allar
hellur að hún eigi engan sam-
jöfnuð í víðri veröld. Það
erskrumað og pípt um hin rýru
kjör íslenskrar alþýðu.' Það er
setið á fundum, kosið í nefndir
og ráð, farið í verkföll. Svo
þegar upp er staðið, klappar
verkalýðsforustan saman
lófunum, ölvuð af ímyndaðri
sigurvímu sem er þó alltaf nei-
kvæð í reynd. Það eru allir
hættir að trúa svona. forustu,
hvað þá að bera virðingu fyrir
henni. Fyrsta skilyrðið fyrir
batnandi afkomu hinna vinn-
andi stétta er að skipta algjör-
lega um forustumenn. Það
þurfa að vera menn sem fyrst
og fremst kunna að semja og í
öðru lagi þora að semja. Það er
ekkin óg að fá nokkurra aura
kauphækkun, það þarf líka að
stöðva allar verðhækkanir. En
það virðist svo að núverandi
verkalýðsforusta hafi hvorki
vit né vilja til slíkra hluta.
Nýr sjúkdómur virðist vera
að stinga sér niður á stöku stað
eða hefur orðið vart á ótrúlega
mörgum stöðum upp á síðkastið
sem nefndur hefur verið „nas-
istaskjálfti frímúrara“. Það
hlýtur að vera slæm veiki og
stafar af þeirri sóttkveikju
einni sem nefnd er slæm sam-
viska. Sjálfur hef ég nú ekki
hitt nema einn mann úr þeim
félagsskap, sem sýnilega hafði
tekið veikina, og var sá þján-
ingabróðir minni inni á sjúkra-
húsi. Frímúrarar virðast halda
því hvað fastast fram, að við
þjóðarflokksmenn og -konur,
séum að mynda nýjan nasista-
flokk. Og það er okkur, sem að
Þjóðarflokknum stöndum, sönn
David Martin Scott Steel,
eins og hann heitir fullu nafni,
er sonur skozks prédikara. Á
æskuárum sinum dvaldi hann
fjögur ár í Kenya. Síðar fór
hann í Edinborgarháskóla og
lagði stund á lögfræði og sál-
fræði. Á háskólaárum hans
vaknaði stjórnmálaáhuginn
fyrir alvöru og síðari árin var
hann formaður Frjálslynda
klúbbsins þar. Að námi loknu
starfaði Steel fyrir Frjálslynda
flokkinn í Skotlandi og síðar
sem fréttamaður hjá brezka
sjónvarpinu.
Árið 1965 var Steel kosinn á
þing, þá 27 ára gamall og yngsti
þingmaður Skotlands. Kjör-
dæmi hans nær yfir Roxburgh,
Selkirk og Peebles. Steel vakti
fljótt athygli á brezka þinginu
fyrir að standa fast á baráttu-
málum sínum, — aðallega
mannréttindum. Til dæmis var
hann einna fyrstur brezkra
þingmanna að fordæma
aðskilnaðarstefnuna í S-Afríku.
Er Steel barðist með oddi og
egg fyrir útnefningu sinni sem
formaður Frjálslynda flokksins
í fyrra, hamraði hann stöðugt á
því, að þrátt fyrir smæð flokks-
ins yrði hann að standa fast á
baráttumálum sínum og hvika
hvergi frá þeim. Hann hafði
einnig orð um, að lítill flokkur
gæti einnig haft völd.
Þau orð Steel hafa rætzt
fljótt — mestmegnis fyrir sam-
spil tilviljana. Það er á valdi
Steel og hinna þingmannanna
tólf úr Frjálslynda flokknum,
hvort stjórnarfrumvörp ná
fram að ganga. Til dæmis hafa
þeir lýst því yfir, að það stríði
gegn stefnu flokksins að hækka
bensínverð og skatta af bif-
reiðum, sem Healey fjármála-
ráðherra leggur til í fjárlaga-
frumvarpi sfnu. Þeir munu þvi
ekki greiða þeim hluta frum-
varpsins atkvæði sitt. —
Þrettán þingmanna flokkur
getur því haft anzi mikil áhrif
þrátt fyrir smæð sína.
Á tímum Viktoríu drottn-
ingar var Frjálslyndi flokkur-
inn stærsti stjórnmálaflokkur
Bretlands. Nú eru félagsmenn
hans 25 þúsund talsins. Helztu
baráttumál flokksins til að ná
meira fylgi eru breytingar á
kosningalögum Bretlands og
skattalagabreytingar. Til
dæmis var David Steel kosinn
flokksforingi af flokksmönnum
Frjálslynda flokksins í stað
þess að þingmenn útnefndu
Kjallarinn
Bjarni Guðnason
hótunum. Heimilisfriðurinn er
rofinn af óbilgjörnum inn-
heimtumönnum ríkisvaldsins.
„Greiddu, annars verður þú
fyrir óþægilegum aðgerðum.“
Eitthvað á þá lund hljómar í
sjónvarpi skuldakrafa um bíla-
skatt frá tollstjóra. Þegninn er
orðinn varnarlaus, ofurseldur
ríkisvaldinu. Hvar hefur ein-
staklingurinn athvarf lengur,
þegar heimilið fær ekki lengur
að vera í friði?
Mér er ekki kunnugt um
nokkurt land, þar sem inn-
heimta ýmiss konar gjalda
opinberra aðila er heimil í fjöl-
miðlum. Getur nokkur bent á
hliðstæð dæmi í veröldinni?
Það er ekki nóg, að ríkið hafi
með óhóflegri og ranglátri
skattheimtu og misvitri fjár-
festingu gert velflesta einstakl-
inga ófjárráða, heldur lætur
það kné fylgja kviði með
ómanneskjulegri innheimtu,
frekju og beinum hótunum.
Einstaklingurinn getur vart
lengur um frjálst höfuð strokið.
Ríkið ráðstafar í raun launa-
tekjum fólks fyrirfram, og sú
spurning hlýtur að vakna
hvort ekki væri skynsamlegast

Kjallarinn
Guðmundur Jónsson
ánægja. Því eftir því sem þeir
blása meira, vex okkar veldi.
Skúlagötusöfnuðurinn er búinn
að sýna, svo að ekki verður um
villst, hvaða mat hann leggur á
íslenska alþýðu. Þjóðin er
vöknuð til nýs lífs og heyrir
ekki lengur þeirra gullkálfa-
gjafaloforð. En eitt er víst að
enginn þeirra sem að Þjóðar-
flokknum stendur hefur svívirt
sitt föðurland, ísland, með því
að spígspora um götur Reykja-
víkur í þýskum nasistabúning-
um og munu aldrei gera. Eða í
nokkrum erlendum einræðis-
búningum. Hins vegar var ég
rétt rúmlega fermdur þegar ég
kom fyrst til Reykjavíkur og sá
hina brúnklæddu besefa, lemj-
andi saman löppunum, girtir
breiðum leðurbeltum. Þessar
hetjur áttu að verða arftakar
íslensku þjóðarinnar. Við erum
þó nokkuð mörg ennþá sem
munum eftir þessum fésum.
Hópnum sem kallaði sig þjóð-
ernissinna. Við þekkjum þá
enn í dag og munum aldrei
gleyma þeim en það verður
enginn þeirra skráður flokks-
félagi í Þjóðarflokknum.
Það er eitt af hinum gömlu
góðu máltækjum sem hljóðar á
þessa leið: Illur á sér ills von.
Einmitt af þeim rótum hljóta
svona goðsögur að verða til.
Þegar menn eða skepnur lenda
í sjálfheldu reyna þær í flestum
tilvikum að finna einhverja
útgönguleið og minnast þá
gjarnan sinna fyrri daga, þegar
þau héldu að þau væru mikil.
Svona slæmt getur útlitið orðið
og hin andlega ógleði yfir fyrir-
fram dæmdum ósigri í næsta
leik.
Það hafa æði margir spurt
hver afstaða okkar þjóðar-
flokksmanna sé til Nató og mun
ég nú reyna eftir bestu getu að
svara því. I fyrsta lagi fæ ég
ekki séð að herstöðin á Miðnes-
heiði geri okkur nokkurn
skapaðan hlut til hins verra.
Við eigum nóg af grjóti annars
staðar til búsetu fyrir þá sem
vilja búa á svoleiðis jarðvegi.
Við viljum halda áfram vest-
rænni samvinnu. En við viljum
hins vegar selja aðstöðuna sem
Nató hefur hér og frá þeirra
hálfu er ekkert því til fyrir-
stöðu og ef forusta stjórnmála-
flokkanna, sem hafa ríkt hér
undangengna áratugi, hefði
ekki annars vegar verið þungt
haldin af þjóðarrembingi og að
hinu leyti Sovétdýrkun, þá
gætum við nú i dag átt glæsileg-
an hringveg í stað hálfófærra
skorninga. Við ættum líka
glæsilegar hafnir en þetta allt
hefur hin vesæla flokkaforusta
haft af þjóðinni undangengna
áratugi. Meginhluti utanríkis-
viðskipta okkar er fyrst og
fremst við Natóríkin. Við
seljum um það bil helming
allra bolfisksafurða á banda-
rískan markað og fáum allt
greitt í dollurum. Þann markað
virðum við og teljum hann það
mikilvægan að hann sé þjóðinni
ómissandi. Meginhluti aflvéla í
skipaflota okkar er brezkur.
Væri þjóðin betur sett með þvi
•11
hann, eins og tlðkast í öðrum
flokkum. Skoðun stjórnmála-
fréttaritara er sú, að eftir átta
mánaða forustu í flokknum
hafi Steel sýnt það og sannað,
að hann sé vel hæfur foringi og
að Frjálslyndi flokkurinn eigi
eftir að eflast í framtíðinni.
Brezka þingárinu lýkur I
október næstkomandi. Talið er
að Callaghan forsætisráðherra
sé umhugað að lafa í sessi til
lokanna. Hann hefur þó ekkert
úrslitavald um það, heldur
Frjálslyndi flokkurinn. Ef
Steel vill, þá getur hann látið
stjórnina haldast til þinghlés.
Ef hann er óánægður, þá fellir
hann stjórnina, sem þýðir nýjar
þingkosningar i Bretlandi.
ÁSGEIR
TÓMASSON
að segja sig vafningalaust til
sveitar.
Ég hef enga trú á því að
íslendingar vilji slíkt stjórnar-
far. Þeir skilja ekki, hvers
vegna laun á tslandi skuli vera
helmingi lægri hér en í na-
grannalöndum. Þeir vilja taka
þátt í þeirri samhjálp, sem
hverju siðuðu þjóðfélagi er
skylt, en þeir vilja vera fjár
síns ráðandi engu að síður og
þetta er unnt að sameina, sé
stjórnað af hyggindum. Islend-
ingar vilja halda ríkisvaldinu í
hæfilegri fjarlægð.
Það er orðið timabært fyrir
íslendinga að gera sér fulla
grein fyrir því, hvort þeir kjósa
heldur ópersónulegt, miðstýrt
hagvaxtarþjóðfélag, þar sem
þrengt er á marga lund að ein-
staklingnum eða þjóðfélag þar
sem slegin er skjaldborg um
rétt einstaklingsins og hann
verndaður fyrir hrokafullu
ríkisvaldi.
Bjarni Guðnason
prófessor.

✓
N

að rífa allar þessar vélar burt
úr skipunum og setja rússneskt
járnarusl í þau í staðinn? Ég
held ekki. Við viljum skilyrðis-
laust vestræna samvinnu. En,
eins og ég gat um hér að
framan, viljum við taka eins
mikla leigu fyrir herstöðina og
við frekast getum fengið og um
leið útiloka það að nokkur ís-
lenskur ríkisborgari sæki at-
vinnu sina til hersins og útiloka
þannig öll samskipti íslendinga
við setulið Nató á Miðnesheiði.
íslenskur metnaður væri allur
annar og meiri væri hannfólg-
inn í þvi að hætta öllum sam-
skiptum við hið erlenda setulið,
láta það afskiptalaust, i stað
þess að standa á strætum úti
gapandi og organdi „burt með
herinn", „burt með herinn",
„göngum úr Nató“. Þeim hlýtur
að vera farið að skiljast það,
þessum mönnum, að það
hlustar enginn á þá lengur.
Auðvitað væri best að það væru
engar herstöðvar til í heimin-
um og styrjaldahætta tilheyrði
fortiðinni en því miður hefur
heimsmenningin ekki náð það
háu stigi ennþá. Við þjóðar-
flokksmenn munum beita
okkur fyrir því að fá sem
hæstar greiðslur fyrir herstöð-
ina og því fé verði eingöngu
varið til vegagerða og hafnar-
framkvæmda þar sem slíkra
framkvæmda er þörf, svo og til
uppbyggingar í dreifbýlinu, til
styrktar hvers konar íslenskum
iðnaði og atvinnurekstri.
Það er ekki Bandaríkjunum
að kenna að hérhefur ekkert
verið framkvæmt, heldur
þjóðarrembingi og helberri
heimsku tslendinga sjálfra.
Islenska þjóðin vex ekkert að
virðingu gagnvart umheimin-
um þó að nokkrir Sovétdýrk-
endur hrópi „burt með herinn".
Samningsrof og svik verða
aldrei undirstaða velferðar
nokkurrar þjóðar, ekki ís-
lensku þjóðarinnar heldur.
Guðmundur Jónsson.