Dagblaðið - 11.07.1978, Side 10

10
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 11. JULI 1978.
MMBUÐtt
Irjálst, áhád dagblað
Útgefandh Dagblaðiö hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Rrtstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pótursson. RitstjómarfuHtnii: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjómar
Jóhannes Reykdal. íþróttir HaUur Símonarson. Aðstoöarfróttastjórar: Adi Steinarsson og Ómar
Valdimarsson, Handrit: Ásgrimur Pólsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeír Tómasson, Bragi Sigurösson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur Sigurðs-
son, Guðmundur Magnússon, Hallur Halisson, Helgi Pétursson, Jónts Haraldsson, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson, Ragnar Lár., Ragnheíður Kristjánsdóttir. Hönnun: Guðjón H. Pálsson.
Ljósmyndir: Ari Kristinsson Ámi Páll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörður VHhjálmsson,w
Ragnar Th. Sigurösson, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. DreHing-
arstjóri: Már E.M. HaHdórsson.
Ritstjórn Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverhohi 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 línur). Áskrift 2000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Setning og umbrot Dagblaðið hf. Siðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf. Síðumúla 12. Prentun:
Árvakur hf. SkeHunni 10.
„Frjálshyggja"
Morgunblaðsins __________________________
Lesendur Morgunblaðsins fengu síð-
astliðinn laugardag að sjá „frjálshyggju”
þess í verki.
Birgir ísleifur Gunnarsson, fyrrverandi
borgarstjóri, hafði sent Morgunblaðinu
skilmerkilega grein um fjölmiðla og
stjórnmálabaráttuna. Þar er rætt um breytt dagblöð,
hnignun flokksblaða og óháða blaðamennsku, tilkomu
sjónvarps og áhrif þessa á stjórnmálin. Morgunblaðið
hefur greinilega talið grein Birgis svo hættulega, að til-
raun er gerð til að kaffæra hana. Hún er sett á síðu undir
leiðara blaðsins, sem ber fyrirsögnina „Morgunblaðið og
grein Birgis ísl. Gunnarssonar”. í leiðaranum er reynt að
hrekja ummæli Birgis og veitzt að honum fyrir vesal-
dóm.
í greininni, sem Morgunblaðið taldi, að svara þyrfti
með leiðara samdægurs á sömu síðu, lýsir Birgir stöðu
fjölmiðla í kosningabaráttunni. Hann nefnir, að sumir
hafi viljað kenna „síðdegisblöðunum” alfarið um fylgis-
tap stjórnarflokkanna. „Sú skýring er alltof einföld og
yfirborðsleg,” segir Birgir. „Hitt er annað mál, að fjöl-
miðlunin í þjóðfélaginu hefur breytzt mjög mikið undan-
farin ár, einkum með tilvist sjónvarps og síðdegisblað-
anna.” ... „Fyrir fjórum árum voru öll dagblöðin flokks-
blöð í þeim skilningi, að þau studdu hvert sinn stjórn-
málaflokk.” ... „Með tilkomu Dagblaðsins breyttist
þetta. Dagblaðið kynnti sig sem frjálst og óháð blað og
tók upp harða samkeppni við Vísi...
Þá segir Birgir, að Vísir hafi tekið afstöðu með Sjálf-
stæðisflokknum í forystugreinum fyrir kosningarnar en
telur, að „fréttamat” Vísis og uppsetning hafi frekar ver-
ið Sjálfstæðisflokknum óhagstætt. Dagblaðið hafi hins
vegar ekki tekið afstöðu í forystugreinum.
Hann lýsir opnun þjóðmálaumræðunnar og segir, að
hér hafi orðið gifurleg breyting á skömmum tíma.
„Flokksblöð virðast vera á hröðu undanhaldi,” segir
Birgir. Morgunblaðið hafi stutt Sjálfstæðisflokkinn ein-
dregið, ensvo kunni að fara, að það taki upp svipaða
stefnu og síðdegisblöðin.
Jafnframt nokkuð óljósum ummælum um, að Morg-
unblaðið sé þrátt fyrir allt nokkuð „opið” blað, svarar
blaðið grein Birgis með hörku. „Þetta er aðeins dæmi um
það, hvað mönnumeinsog Birgi ísleifi Gunnarssyni
getur skjátlazt, þótt skýrir séu,” segir í leiðaranum, eftir
að sagt er, að blaðið hafi verið andvígt menntamála-
stefnu viðreisnarstjórnarinnar. Ennfremur segir:
„Ábyrgð stærsta blaðs þjóðarinnar er mikil. Þeir, sem
takast á hendur að axla hana, mega ekki undan líta. En
þeir ætlast til þess, að menn eins og Birgir ísleifur Gunn-
arsson syndi ekki með straumnum í mikilvægu máli eins
og því, sem hann gerir að umtalsefni hér í blaðinu í dag,
heldur finni kröftum sínum viðnám og séu óhræddir að
stikla flúðir og fossa ... Ennfremur: „En sízt af öllu
skyldu menn lasta laxinn, svo að vitnað sé í orð þjóð-
skáldsins — og er það við hæfi á stórri stund.”
Flestum mun finnast, gagnstætt því sem ritstjórar
Morgunblaðsins telja, að offors blaðsins við vel meintri
gagnrýni hins fyrrverandi borgarstjóra undirstriki frekar
en dragi úr sannleiksgildi ummæla Birgis ísleifs.
Mat hans á breyttum viðhorfum í fjölmiðlun og afleið-
ingum þeirra er í meginatriðum rétt. Ekki kemur á óvart,
að hið steinrunna Morgunblað bylti sér undan jafnvel
svo hógværri ádeilu.
BILD-ZEITUNG
AFHJÚPAÐ
— GiinterWallraff
hefurflett ofan af
vinnubrögðum
vestur-þýzks
stórblaðs
Hr. Keuner hittir hr. Wirr, sem berst
gegn blöðunum, að máli. „Ég er á móti
blöðunum,” segir hr. Wirr. „Ég vil
ekki sjá nein blöð.” Hr. Keuner sagði:
„Ég er miklu meiri andstæðingur blað-
anna. Ég vil öðruvisi blöð.”
Bcrt Brecht.
Hinn 8. mars 1977 hóf nýr blaða-
maður störf hjá Hannover-útgáfu
vestur-þýzka stórblaðsins BILD-Zeit-
ung. Hann var snyrtilega klæddur, i
jakkafötum með hálsbindi, stuttklippt-
ur og skegglaus. Með öðrum orðum:
Traustvekjandi.
Hann kvaðst heita Hans Esser.
Vinur hans sem starfað hafði fyrir
BILD kynnti hann fyrir ritstjóranum í
Hannover. Honum leizt vel á Hans
Esser og réð hann þegar til starfa.
En ritstjórinn var heldur fljótur á
sér. BILD-Zeitung sýpur nú seyðið af
þvi. Maðurinn sem kallaði sig Hans
Esser var enginn annar en Giinter
Wallraff, erkióvinur þýzkrar borgara-
stéttar og fjandmaður BILD númer
eitt, tvöog þrjú.
Þetta var ekki í fyrsta -sinn sem
Gilnter Wallraff dulbjó sig. Hann
hefur áður brugðið sér í gervi munks,
geðsjúklings, iðnverkamanns og
vopnasala, eftir því hvað fyrir honum
hefur vakað hverju sinni. Wallraff er
sósíalisti sem lætur ekki sitja við orðin
tóm. Eins og mörgum öðrum upplýs-
tum Þjóðverjum, bauð honum við
þeirri sorpblaðamennsku sem þykir
einkenna BILD. Hann vildi afhjúpa
BILD en til þess varð hann að hafa
undir höndum óvefengjanleg sönnun-
argögn. Þau fengust ekki annars stað-
ar en á ritstjórnarskrifstofum BILD-
Zeitung.
Wallraff starfaði á BILD-Hannover
i fjóra mánuði. Seint i júlí 1977 fékk
hann skilaboð þess efnis að upp um
hann hefði komizt. Hann yfirgaf rit-
stjórnina i flýti.
BILD varð æft af gremju. Hvernig
gat þetta gerzt? Undir fyrirsögninni
„Undirheimakommúnisti smeygir sér
inn’’ réðst BILD harkalega á
Wallraff og kallaði hann öllum illum
nöfnum. Hann hefur siðar verið
nefndur fasisti og kommúnisti. Fjöl-
skylda Wallraffs sætti næstu daga og
vikur ofsóknum blaðamanna frá
BILD, sem voru að leita að efni til að
ná sér niðri á honum.
Svar Gúnter Wallraffs er bókin
Uppljóstrunin. Maðurinn sem var
Hans Esser á BILD skýrir frá. Hún
hefur verið bönnuð í Þýzkalandi en
síðar gefin út ritskoðuð. Aftur á móti
hefur hún komið út óstytt í öðrum
löndum.
í bókinni flettir Wallraff ofan af
soralegri blaðamennsku BILD. Hann
sýnir hvernig hlutirnir eru ýktir, af-
skræmdir eða hreinlega fundnir upp á
ritstjórn blaðsins. Markmiðin eru tvö:
Að selja blaðið vel og þjóna „hugsjón-
um” eigandans, Axels Cesars
Springers. Frá Axeli Springer sögðum
við i DB i gær.
Wallraff segir að blaðamennirnir á
BILD eigi ekki náðuga daga. Stór hluti
þeirra er „free-lance”, þ.e. fá laun ein-
göngu greidd fyrir þær fréttir sem þeir
skrifa, en hafa ekkert fast kaup. Bónus
er greiddur fyrir vel skrifaðar æsifrétt-
ir. Blaðamennirnir hafa engin samtök
með sér og njóta engra réttinda. Það
er ekki einu sinni hlustað á þá á rit-
stjórnarfundum. Þar er eingöngu út-
hlutað verkefnum. Umræður ' um
blaðið og blaðamennsku þess eru tabú.
BILD er lokað blað í þeim skilningi
að raddir lesenda heyrast aldrei, hvað
þá að birtar séu aðsendar greinar.
Blaðið hefur alltaf rétt fyrir sér. Allar
athugasemdir við skrif þess lætur
BILD sem vind um eyru þjóta.
Ein „Untergrund-
Kommunist<(
schlich sich ein
rb Hamburg, 2S. Juli
Gtinter Wallraff war drei Monate
unter Kollege. Wallraff, der sich un-
ter falschem Namcn schon bei Ger-
ling und anderen Firmen und Institu-
tlonen einschlich, hat sich auch bei
BILD eingeschlichen. Wallraf, den
man laut GerichtsbeschluB ungestraft
einen „llntergrundkommunisten" nen-
nen darf.
Er kaute gern auf Gras und auf
Blattern, kippte auch schon morgens
mal ein Glas Whisky „Ballantines",
löfjehe Vitaminpulver und fluchte,
wenn er beim. Tischtennis verlor. Er
beugte Immer tief den Rucken, konn-
te keinem so recht in die Augen
schouen, sprach allzuoft mit sanfter
Bilmme „jawohl".
Er habe bei einer Werbeagentur in
DUsseldorf gearbeitet, und nun wolle
er sehen, wie man Journalist wird.
Dlese Geschichte war so falsch wie
der Name: Hans Esser. Er lieB sich
einen HauspaB auf dlesen Namen
ausstollen, sprach damlt als Reporter
bei Lesern und Behörden vor, und an
seinem Telefon meldete sich eine
Frauenstimme nur mit „Hallo".
Er schlief dort in einer Kommune —
heute sagt man Wohngemeinschflft
dazu.
Er tarnte sicn gut; verdiente auch
gut: 8455 Mark in drei Monaten, denn
er hat Talent zum. Schreiben.
Er spíelte falsch und niedertröchtig
mit den Kollegen, die ihn als echten
Kollegen aufgenommen hatten.
Vor genau einem Monat meldete
er sicli ab, mit Magenschmerzen
Seitdem ist er wieder im Dunkeln
verschwunden, aus dem er sfch
anschlich. Und schreibt nun wohl,
was er alles in der BILD-Lokal-Redak-
tlon Hannover erlebt haben will.
Er wird einen Kubel voll Jauche
ausgieöen, dieser falsche Kollege.
Sei’s drum.
Immerhin hat er slch beí uns das
Rauchen abgewöhnt — wohl well er
so viel arbeiten muBte.
Fyrstu viðbrögð BILD við tiðindunum um veru Wallraffs á blaðinu. „Undir-
heimakommúnisti smeygir sér inn.” Siðar urðu árásirnar á hann og fjölskyldu
hans miklu harkalegri. Wallraff var t.d. bæði nefndur fasisti og kommúnisti!
Wallraff nefnir i bók sinni fjölmörg
dæmi um blaðamennsku BILD. Hann
segir að greinum blaðamanna sé
stundum breytt af fréttastjóra eða rit-
stjóra, ef þær þykja ekki nógu krass-
andi eða ef i þær hefur slæðzt efni sem
BILD telur óæskilegt.
Þá segir Wallraff að BILD gangi er-
inda þýzkra hægri flokka leynt og
Ijóst. Blaðið auglýsi upp frambjóð-
endur þessara flokka og hægri sinn-
aðra stjórnmálamenn, t.d. Franz Josef
Strauss. Að baki BILD búi hagsmunir
vestur-þýzkra fjármagnseigenda.
Eftir að bók Gúnters Wallraffs kom
út hefur þeim mönnum fjölgað í
Vestur-Þýzkalandi sem telja ástæðu
til að stemma stigu við ófögnuðinum
— BILD. Menn spyrja hvort um
BILD gildi ekki það ákvæði í stjórnar-
skrá Sambandslýðveldisins að „sá sem
misnotar tjáningarfrelsið, sérstaklega
prentfrelsið, hefur fyrirgert rétti sínum
til þess.”
-GM
„Hans Esser” fær eiginhandaráritun hjá sjálfum Franz-Josef Strauss!