Dagblaðið - 17.12.1979, Blaðsíða 20

20
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 17. DESEMBER 1979.
Snorri, átta alda minning:

VarSnoni skeggjaöur og þrekinn
— eða grannur og skeggiaus?
— Líktist hann Móse eða Kristjáni Krogh?
Sögul'élajið 1 Fishersumli var að
scnda frá sér bók með ræðuni og ril-
gcrðum um Snorra Sturluson. Voru
llestar hcin'a lluttar i útvarpinu
siðastliðið vor on að auki er ræða sem
Halldór l.axnes-i flntti í Háskólanum
og ýmislegl fleiia.
Bókin er ckki mjög stór cn
skcmmtilega frá henni gengið. Ekki
aðcins er striginn á kápunni frenuir
fornaktarlegur heldur helur Snorri
ritað naln sitt utan á hana eigin hendi
og i bókinni eru álján myndir af
honum.
Þetta hljómar ótrúlega cnda eru
smábrögð í tafli. Áritun Snorra er
stæld el'tir skjali frá Sturlungaöld,
Reykholtsntáldaga, sem fræðimcnn
lelja að sé að hluta til með rithönd
hans.
Og myndirnar eru hugmyndir
norskra, danskra og islcnskra lisia-
manna um það hvernig skáldið og
stjðrnmálamaðurinn Snorri Sttifhi-
son nnini hafa litið út.
Var Snorri síðskeggj-
aður nautnaseggur?
Stærsta myndin hér á síðunni er
lekin úr íslandssögu .lónasar Irá
Hritlu, sem var skyldulesning i
barnaskólum i áratugi, og þekkja
hana vist margir.
Hún sýnir Snorra sent siðskcggj-
aðan kjarnakarl, sem greinilega er
afrenndur að afli og hefur hvorki
sparað við sig mat né drykk. Ekki
virðist hann lifa eingöngu lyrir and-
ann.
Hvaðan er sú hugmynd fengin að
Snorri hal'i einmitt lilið svona íit?
í skemmtilegri grein i þessari
nýúlkomnu bók sýnir Helgi Þorláks-
son sagnlræðingur fram á það að
myndin sé skuggaleg lik listamann-
inum sem gerði hana, en það var
norski listmálarinn Kristján Krogh.
Viljandi eða óviljandi skapaði hann
Snorra í sinni eigin mynd af slikum
áhrifamætti að flestir listamenn sem
siðan Itafa reynl að fesla Snorra á
blað hala endað með því að sýna
mann sem minnir grunsamlega mikið
á Kristján Kroght.
Áhrif frá Móse-styttu
í Róm
Það var um I899scm mynd Kroghs
var fyrst birl og var það í norskri út-
gálu al' Heimskringlu. En næstu
fjörutiu árin þar á undan höfðu bæði
norskir og danskir listantenn glíntt
við að gera styltur af Snorra og
Itöfðu þá venjulega til fyrirmyndar
styttu af Móse gantla með steintöfl-
tirnar. Þessi stylta stóð suður i Róm
og var gerð af ítalska snillingnunt
Michelangelo — hvort sem hann
hefur haft sjálfan sig að fyrirmynd
eða ekki!
Michclangelo lætur Mósc sitja i
stól og þessi stóll er sjáanlcgur i ntynd
Kristjáns Kroghs, einnig steintöH-
urnar, en þær hal'a vitaskuld breysi
i bók.
Með þvi að sjón er sögu ríkari,
birtum við hér nokkrar ntyndir sent
skýra þetta mál.
En þess skal gelið, að auk þessarar
cigulegu bókar um Snorra hcfur
Sögufélagið nýlega sent frá sér bók
um Jón Sigurðsson forseta , i sama
broli, nteð hvorki nteira né minna cn
200 myndum, þó ekki öllunt af Jóni.
-IIIII.
Hin fræga mynd Michelangelos af
Móse er lokið var 1545 og stendur i
Rómaborg.
l eikning Kristjáns Krog af sjálfum sér
1891....
■ .,k . .
... og Ijósmynd af honum 1899....
.... og mynd hans af Snorra sama ár.
Middelthun var einn af þeim skandina-
vfsku listamönnum sem fóru til Rómar
um miðja síðustu öld. Mynd hans af
Snorra ber vott um ótvíræð áhrif frá
Michelangelo. Hér er Snorri finlegri
og gáfulegri en seinna varð.
Deilur um bamsfaðerni:
ÞEGAR ÁSTAMÁUN FIÆKJAST
— geta vísindin gefið óyggjandi svör, en það tekur næstum tvö ár frá fæðingu bamsins
— og á meðan er móðirin á vonarvöl
í barnslaðernismálum, þar sem
óskað er eftir blóðrannsókn, getur
móðirin ekki fengið meðlag greitl
lyrr en í fyrsta lagi tíu — tólf
ntánuðum eftir fæðingu barnsins.
Þvi lögin mæla svo fyrir að ekki megi
úrskurða móður meðlag úr trygging-
um fyrr en faðirinn hefur undirritað
viðurkenningu þess efnis að hann cigi
það. Það gerir hann auðviiað ekki
fyrr en niðurstöður rannsóknarinnar
liggja fyrir og af ýmsunt tæknilegum
ástæðum geta þær ekki verið
tilbúnar fyrr en barnið er næstum árs
gamalt.
„Nokkur crfðamörk í blóði ung-
barna eru ekki fullþroska fyrr en
barnið er orðið um sex mánaða
ganialt,” scgir Guðmundur Þórðar-
son læknir á Rannsóknastofu
Háskólans, en hann hefur unnið að
þessum rannsóknum siðan á árinu
1964. ,,Væru blóðsýni tekin fyrr
nnindi í mör'gum tilfellum þurfa að
endurtaka athuganirnar.
Og þær eru það fjölþættar að ekki
er mögulcgt að skila niðursiöðum
fyrr en eflir tvo mánuði.”
Hann bætir við: ,,En séu ahar þær
athuganir gerðar, sem hægl cr að
Iramkvæma hér á landi á erfðaþált-
um, má sanna eða afsanna faðerni að
jafnaði með990/o vissu."
500 milljón
möguleikar
Það var 1901 sem það uppgötv-
aðisl, að blóðið í mannslíkamanum
skiptisl í nokkra Hokka sem erfast en
1922 sem fyrsl var skrifað um það í
l.æknablaðið hér á landi að þennan
eðlisþátl mætli nota lil að ákvarða
löður. Fyrsta sinn, sem vitað er til
þess að það hafi verið gert hér á
landi, var á vegum Björgvins Vigfús-
sonar sýslumanns í Rangárvallasýslu
árið 1928. Prófcssor Niels Dungal fór
þáaustur en hann varð fyrstur lækna
til að gera blóðrannsóknir af slíku
lagi hér.
í fyrstu var blóðið eingöngu Hokk-
að cftir svokölluðum mótefnavökum
(antigenum) í rauðum blóðkornum.
Seinna kom í'ljós að rauðu blóðkorn-
in má einnig flokka eflir svoköll-
uðum hvölum (enzymum). Einnig
kom á daginn að eggjahvituefni i
blóðvökvanum eru nrargvislega sam-
sell. Og ekki alls fyrir löngu fannst
að i hviiu blóðkornunum eru einnig
mótefnavakar af ýmsum gerðum og
I erfðafrxðideild Blóðbankans sem stofnuð var 1975. Nýjar athuganir sýna að
liklega er ekki eins blóð i nokkrum tveimur manneskjum og blóðið cr flokkað á
marga vegu. Hér á myndinni er unnið að rafgreiningu á eggjahvituefnum blóð-
vatns....
eru þær flokkunaraðferðir notaðar í
sambandi við líffæraflulninga (vel'ja-
tlokkun).
Og nú eru þekklir 5(K) milljón
möguleikar á samsetningu hviiu
blóðkornanna einna!
Fjölbreytni náltúrunnar cr svo
undursamleg, að líklega er ekki eins
blóð í neinum Iveimur manneskjum.
Ákvæði um eiða
Með þeim aðferðum sem áður
þekklusl var allalgengt að ckki lóksl
að útiloka tvo eða Heiri meinia feður
og var þá ekki annað að -eiu cn
dæma þá til að greiða meðlag i s.im
einingu (in solidum). En barrnð vai
þá lagalega séð föðurlaust og átti
.... en á þessari mynd er verið að nota smásjá, til vefjaflokkunar. Þessi
athugunaraðferð á blóði er einnig notuð i sambandi við Ifffæraflutninga.
DB-myndir: Ragnar Th.