Dagblaðið - 12.07.1980, Qupperneq 10

10
fiiálsl, úhát dagblað
Útgefandc Dagblaðið hf.
Framkvaemdastjóri: Sveinn R. EyjóMsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
RrtstjómarfuMtrúr Haukur Holgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjóri rítstjómar: Jóhannes Reykdal.
^iróttir: Haifcir Simonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít: Ásgrímur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
BlaAamenrc Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Asgeir Tómasson, Bragi
Ságurósson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Erna V. Ingólfsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson,
CMafur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir Ami Páll Jóhannsson, Bjarnleifur Bjarnleifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son. Sveinn Pormóðsson. Safn: Jón Sævar Baldvinsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjórí: Már E.M. Halldórsson.
Rhstgóm Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
AAalsámi blaðsins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot Dagblaðið hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Siðumúla 12. Prentun
Arvakur hf.. Skeifunni 10.
AskríftarverA á mánuði kr. 5.Q00. Verð i lausasölu kr. 250 eintakið.
Tímabundin orkukreppa
Svartsýni á framtíðina einkenndi'
umræður vísindamanna fyrir nokkrum
árum. Rætt var um ,,framtíðaráfallið”
(future shock), sem mannkynið kæmist
ckki undan.
Tölvur voru látnar reikna dæmi, sem
sýndu, að ýmsar helztu auðlindir mann-
kynsins mundu ganga til þurrðar eftir næstu aldamót.
Sérfræðingar fullyrtu, að efnahagur mannkyns mundi
þá versna svo gífurlega, að mannkynið færðist aftur á
það stig, sem var fyrir 1—2 öldum.
Nú gætir meiri bjartsýni, þegar horft er til lengri
framtíðar.
Ef við lítum til líðandi stundar, beinist athyglin að
orkukreppunni. Gífurlegri hækkun olíuverðs á síðustu
árum hefur fylgt verðbólga og atvinnuleysi. Efnahags-
áföll í iðnríkjunum eru líkleg til að valda því, að þau
lcggi minna af mörkum til vanþróaðra ríkja. Því er
ekki bjart framundan, þegar til skamms tíma er horft.
Hins vegar ber að var’ast hrakfaraspár,byggðar á
framreikningum. Á síðustu öld áttu kenningar, sem
siðar reyndust rangar, mikið fylgi meðal fræðimanna.
Ein var sú, að vegna fólksfjölgunar í heiminum mundu
lifskjör fara stöðugt versnandi. Slíkt virtist þá vera
unnt að sanna með tölum. Einnig mátti með fram-
reikningi spá því, að íbúar London mundu sem næst
kafna í hrossataði, með sívaxandi umferð hrossa í
borginni. Þá sáu nienn bílinn ekki fyrir.
Marxisminn sótti rök í kenningar um, að hinir ríku
yrðu ríkari og hinir fátæku fátækari. Karl Marx gat
með engu móti séð fyrir, að auðvaldsskipulagið mundi,
þegar fram i sækti, leiða til mikils lífskjarabata hjá
alþýðu manna.
í athyglisverðri kjallaragrein í Dagblaðinu fyrir
skömmu færir Guðmundur G. Þórarinsson rök að því,
að orkukreppan sé tímabundin.
,,Upp úr aldamótum verður orðið orkuskortur
tæpast til í töluðu máli,” segir Guðmundur.
Hann bendir á, að í mörgum löndum er unnið sleitu-
laust að því að höndla grunnorkugjafa alheimsins,
kjarnasamrunann.
Þrátt fyrir 25—30 ára þrotlaust starf eru menn nú
fyrst að sigrast á nokkrum þeim vandamálum, sem
leysa þarf. Þessir sigrar hafa vakið bjartsýni margra
vísindamanna á því, að lokasigurinn sé ekki langt
undan.
Þungt vetni á jörðinni er talið nægilegt til að sjá
öllum jarðarbúum fyrir allri orku í 100.000 milljón ár,
eða 10 sinnum lengur en sólin getur ,,lifað”.
Stjörnufræðingar telja, að æviskeið sólarinnar sé
um 10.000 milljón ár. Þar af hefur sólin nú þegar
,,lifað” í um 5000 milljón ár eða helming æviskeiðs
síns.
,,Kjarnasamruni mun auðveldlega sjá okkur fyrir
orku allan þann tíma, sem nokkur menning getur
þrifizt á jörðunni. Mannkynið verður að flýja út i
geiminn, til annarra sólkerfa, löngu áður en þessi orku-
lind er þurrausin,” segir Guðmundur.
Hann spáir því, að lausnin finnist eftir 10—25 ár.
Bilið þarf að brúa, meðan þess er beðið.
Sé þetta álit rétt, þarf mannkynið ekki að óttast
,,framtíðaráfall” vegna orkuskorts. Önnur vandamál
þverrandi auðlinda mundu þá að líkindum einnig fá
viðunandi lausn.
En næstu ár geta engu að síður reynzt býsna erfið.
✓
ítalíubréf:
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 12. JÚLÍ 1980.
KOSNINGAR —
RÉTT EINU SINNI
Sá sem ekki fylgist náið með
itölskum stjórnmálum gerir sér vart
grein fyrir þeirri ábyrgð sem sérhver
ítalskur þegn þarf að axla svo til
árlega, þegar liða fer á sumar.
ítalskur almenningur þarf sem sagt
að merkja inn á dagatalið hjá sér,
inn á milli frí- og hátíðisdaga, þá
helgi sem lögð hefur verið undir
kosningar hverju sinni. f ár fóru fram
kosningar til héraðs- óg bæjarstjórna
á Italíu helgina 8. og 9. júní sl. Þessa
daga hellirigndi víða um landið svo
að löghlýðnir borgarar sáu ekki eftir
nokkrum klukkustundum af helgar-
ferðinni til atkvæðagreiðslu.
Og á næstum hverju ári virðast
örlög Ítalíu hanga á bláþræði í tvo
sólarhringa. Svo gerist aldrei neitt,
eða þá eitthvað litið. í mesta lagi
raskast hlutföll smávegis. Eins og
venjulega virðast allir hafa unnið
kosningarnr og enginn tapað, ef
marka má yfirlýsingar flokksfor-
manna þegar úrslit lágu fyrir.
Hinir þrír stóru
Það hlýtur samt að liggja i
hlutarins eðli að þar sem einhver
vinnur sigur hlýtur einhver annar að
tapa. Alla vega ættu beinharðar
tölurnar aö tala sínu máli.
Við ætlum því að reyna að komast
til botns í endanlegum tölum þessara
kosninga og bera þær saman við úr-
slitatölur þingkosninga árið 1979 en
sá samanburður ætti svo að leiða í
Fabrizio &
Daniela
Raschellá
-
Ijós stjórnmálalega þýðingu þeirra.
En það skal tekið fram að við ætlum
aðeins að skoða úrslitatölur þriggja
stærstu s'tjórnmálaflokka ftalíu,
Kristilegra demókrata (DC),
Kommúnista (PCI) og Sósíalista
(PSI), svo og þá sem ekki greiða
atkvæði af tryggð við Róttæka
flokkinn (PR), en hann hefur aðal-
lega barizt fyrir auknum lýðræðis-
réttindum eins og lögskilnaði, fóstur-
eyðingum, afvopnun lögreglunnar
o.s.frv.
Sósíalistar sigurvegarar
Hvað varðar þrjá stærstu stjórn-
málaflokkana urðu úrslit kosning-
anna á þessa leið: Kristilegir demó-
kratar hlutu 36,8%, Kommúnistar
31,5% og Sósíalistar 12,7%.
Kosningaþátttaka var 87,7%, 4%
minni en 1979 og ógild atkvæði námu
5,33%, —sem þýðir að meir en 6
milljónir itala köstuðu atkvæðum
sínum á glæ. Á kjörskrá voru ca 34
milljónir manna.
r
K
Langavitleysa í
sammngamálunum
Það er nú orðið nálægt eðlilegu
samningatímabili siðan siðustu kjara-
samningar runnu út. BSRB hefur
hal'l lausa samninga i ár og hjá
ASÍ runnu samningar út um síðuslu
árantót. En þrátl fvrir að þetta
langur timi er liðinn bólar ekkert á
nýjum samningunt. Það virðist
bókstaflega talað ekki vera ncin
hreyfing i þá átt.
Atvinnurekendur hafa auðvitað
beinan hag af því að samningar
dragist. Það vísitölukerfi sem launa-
fólk býr við i dag skerðir jú kaupmátt
launa reglulega. Að undanförnu
hafa atvinnurekendur þannig fengið
um 2% launalækkun á þriggja
ntánaða l'resti vegna þess að visitalan
bætir launafólki aðeins unt 85% af
verðhækkunum. Þegar verðlagsstjóri
leyfir atvinnurekendum að hækka
verð, þannig að tekjur þeirra hækka
unt l()(X) kr. þá fær launafólk nokkru
síðar litlar 850 kr. til að mæta
verðhækkunum.
Þegar þessa er gætt verður það
beinlínis óforskammað þegar ntaður
eins og Guðmundur Ci. Þórarinsson
skammast út í visitölukerfið fyrir að
verðinu á hitaveitunni sé haldið niðri.
(Dagbl. 7. júli). í stað þess að
skamntast út í þá ríkisstjórn, er hann
styður fyrir að halda visitölunni niðri
svo hún ntæli ekki raunverulegar
verðhækkanir i landinu, þá
skantmast hann út i vísitölukerfi scm
titælir verkafólki launahækkanir til
að mæta hluta þeirra verðhækkana,
sem vlsitalan mælir.
Of ef út í það væri farið þá er jú
næsta augljóst að launalækkunar-
postular Itafa allar ástæður til að
l'agna því að vísitölufjölskyIdan bvr á
Rcykjavikursvæðinu og þarl' ekki að
kynda nteð olíti eins og launafólk á
landsbyggðinni. Hækkanir undan-
larinna ára á oliu til húsahitunar hafa
ekki mælst i visitölunni, en launin
hafa itrekað verið skert þcirra vegna!
Án efa veit Guðnnindur þetta mæta
vel.
Þær aðslæður sem bent var á hér
að l'raman eru auðvitað ekki nýjar.
Það hefur alltaf verið þannig að al-
vinnurekendur hagnast á því að
samningar dragist á langinn. Verka-
lýðshreyfingin hefur þess vegna
alllaf haft á brattann að sækja i
samningum. Það hefur orðið hennar
hlutskipti að sækja á og knýja frant
samninga meðan atvinnurekendur
geta beðið i varnarstöðu og „kastað
boltanum” kæruleysislega til baka
svo notað sé orðbragð hinna þraut-
þjálfuðu samningamanna.
Þegar verkalýðshreylingin hcfur
sóll Iram ákveðin og samhenl, eins
og l.d. 1977, pa hetur hún sýnt, að
hún getur átt i fullu tré við at-
r
Þjóðemisleg rómantík
— eða hver á sér f egra f öðurland?
—eða hvar er þjóðarpúlsinn?
Eins og hin þriellda fyrirsögn
þcssarar greinar ntá gefa til kynna hef
ég tröllatrú á áhifamætti fyrirsagna,
ekki sist i islenskunt dagblöðum,
enda hef ég lýst þeirri skoðun minni
áður, að hvergi i viðri veröld séu dag-
blöð jafnáhrifamikil sem á Íslandi og
jafnvel þótt ckki sé miðað við fólks-
fjölda.
Önnur skýring á þessari fyrirsögn
ntinni gæti verið sú, að þelta verður
vist siðasti pistillinn, sem ég skrifa að
þessu sinni, fyrir Dagblaðið, frá
hinni vestrænu heintsálfu. En víkjum
þá að sjálfn efninu
Fyrir stuttu 1 skrifaði
forseti vor, Krislján Eldjárn, dag-
bókarbrot í Helgarpóstinn. í grein
sinni víkur Kristján að vandamáli
scm margur landinn hefur án efa oft
hugleitt, það er að segja, hvers vcgna
flytja íslendingar úr landi og setjast
að erlendis. Spurningin er áreitin,
ekki síst fyrir þá, sem dvalið hafa
erlendis um lengri tima við nám eða
önnur störf.
Fyrir nokkru lagði Dagblaðið þá
spurningu lyrir vegfarendur, hvað
þeint þælti best og hvað verst við
ísland. Mig minnir að veðráttan,
stutt sumar og bjórleysið hafi verið
áberandi, hvað neikvæðu hliðina
varðar, en heilnæmt loft og ómenguð
náttúra hafi helst verið tiundað
landinu til ágætis.
Málið er fjarri þvi að vera einlalt
og má með sanni rrola hér máltækið:
„Sintim augum litur hver á silfrið.”
Ef við lítum á nokkrar staðreyndir
i sambandi við okkar ástkæru þjóð,
má tina til eitt og annað, sem menn
huglciða ekki svona dags daglega.
Við höfttm búið i landinu i rúntlega
1100 ár og samt erum við ekki
nema rúmlega 200 þúsund.
Sainanburður á fólksfjölgun í öðrum
löndunt Vestur- og Norður-Evrópu
sýnir, svo ekki fer á milli mála, að
ísland er ekki vinsælt land til búsetu.
Um aldamótin 1100 er áætlað að
Norðmenn hafi verið þrefalt fleiri en
islcndingar. Árið 1402, fyrir
svartadauða, voru íslendingar orðnir
120 þúsund, eða um það bil helmingi
færri en Norðmenn, eða cinn á móti
tveimur. Drepsóttin mikla kom siðan
inn í myndina með þeim afieiðingum
að fólksfjöldinn féll niður i um það
bil 40 þúsund á Islandi og hjakkaði
þetta á milli 40 og 60 þúsund allt
fram á ntiðja 19. öld.
Ef við berum fólksfjölgun á
Islandi saman við Noreg kemur í Ijós
að Norðntenn eru orðnir 10 sinnum
■ fleiri en Islendingar við upphaf 18.
aldar og nærri 20 sinnum fleiri um
1800. Undir lok 19. aldar fór hagur
íslendinga þó loks að batna að þvi er
fólksfjölgun varðar, og er ástæðuna
fyrst og fremst áð rekja til meiri
frjósemi, borið santan við hin
Norðurlöndin.Fil dæmis helur verið
gert ráð fyrir 28% fólksfjölgun á
íslandi fram að aldamótum, en
aðeins tæpum 5% fjölgun á hinum
Norðurlöndunum á sama tima.
Samkvæmt upplýsingum úr Hag-
tíðindum fluttu alls 16.378 íslending-
ar úr landi á áratugnum frá l%8 til
1977. Á sama tímabili fluttu þó
11.019 útlendingar og settust að á