Dagblaðið - 04.09.1981, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 4. SEPTEMBER 1981.
Ætlar Póstur og sími að
hætta við skrefatalninguna?
u
■N
Flestir munu hafa talið, að búið
væri að taka endanlega ákvörðun um
skrefatalningu bæjarsímtala og að
henni yrði komið á innan skamms.
Frekari umræður um skrefatalning-
una væru því tilgangslausar.
Tilefni þessarar greinar eru athuga-
semdir Pósts og síma í Dagblaðinu
28. ágúst sl. við grein Gisla Jóns-
sonar, sem birtist í blaðinu skömmu
áður. Tilefni skrifa P&S virtist vera
að benda á ónákvæmni hjá Gísla í
prósentureikningi. Sú ábending er þó
ekki það merkilegasta í áðurgreind-
um athugasemdum P&S, enda hafði
umrædd leiðrétting á prósentu-
reikningi Gisla engin áhrif á megin-
niðurstöður hans.
Annað atriði í athugasemdum P&S
er hins vegar miklu merkilegra og má
með sanni segja, að algerlega ný við-
horf hafi komið upp í skrefamálinu:
Póstur og sími viðurkennir nú í fyrsta
sinn opinberlega, að unnt sé að koma
á jöfnuði milli höfuðborgarsvæðis og
dreifbýlis án skrefatalningar.
Þegar umræður um skrefatalningu
bæjarsímtala hófust, benti undir-
ritaður á, að sú ráðstöfun væri
óskynsamleg við ríkjandi aðstæður.
Yfirlýstur tilgangur skrefatalningar-
innar var jöfnun símakostnaðar, en
alþekkt er að meðal-símakostnaður
bitnar þetta óréttlæti harðar á þeim.
Sjálfsagt réttlætismál er því að
bæjarsímtöl hækki í verði, en lang-
línusímtöl lækki. Þetta er fyrst og
Kjallarinn
£ „Ónákvæmni í prósentureikningi hjá
Gísla Jónssyni hefur nú oröiö til þess, að
fyrir liggur opinber yfirlýsing frá Pósti og síma
um, að ná hefði mátt fram jöfnuði símagjalda
án skrefatalningar.’
úti á landi er margfalt hærri en á
höfuðborgarsvæðinu.
Sýna má fram á, að taxtar fyrir
notkun langlínukerfisins eru svívirði-
lega háir í samanburði við taxta fyrir
innanbæjarsímtöl og í engu samræmi
við raunverulegan reksturskostnað.
Þar sem íbúar utan höfuðborgar-
svæðisins nota langlínukerfið hlut-
fallslega meira en Reykvíkingar,
fremst réttlætismál gagnvart þeim,
sem nota langlínukerfið, óháð því,
hvort þeir búi úti á landi eða í
Reykjavík.
Þessum jöfnuði er unnt að koma á
með tvennu móti:
a) með skrefatalningu innanbæjar.
b) með lengingu skrefa í langlínu-
símtölum og hækkun á verði um-
framskrefa.
GuðmundurÓlafsson
Undirritaður var og er þeirrar
skoðunar, að síðari kosturinn hafi
verið skynsamlegri, vegna þess að
hann mátti framkvæma án nokkurs
umtalsverðs kostnaðar. Því fjár-
magni, sem nú hefur verið varið í
tækjabúnað og uppsetningu vegna
skrefatalningarinnar hefði átt að
verja til gagnlegri hluta.
Lengi vel virtu talsmenn P&S þá,
sem lögðu til að jöfnuði yrði komið á
með lengingu skrefa og hækkun
skrefagjalds, ekki svars. Jafnvel sam-
gönguráðherra lét hafa eftir sér að
þessi aðferð væri út í hött og stuðlaði
ekki að jöfnuði.
Ónákvæmni í prósentureikningi
hjá Gísla Jónssyni hefur nú orðið til
þess að fyrir liggur opinber yfirlýs-
ing frá Pósti og síma um að ná hefði
mátt fram jöfnuði símagjalda án
skrefatalningar. Óneitanlega hvarflar
að manni, hvort Gísli haFi viljandi
sýnt ónákvæmni í útreikningum
sínum, til þess að lokka refinn út úr
greni sinu.
f grein P&S er ekki aðeins viður-
kennt, að ná megi jöfnuði án skrefa-
talningar, heldur er það reiknað út lið
fyrir lið. í ljósi þessara sinnaskipta
P&S vaknar því sú spurning, hvort
þessi játning sé sett fram fyrir
mistök, eða hvort þetta sé fyrsta
skref stofnunarinnar í þá átt, að
hætta við skrefatalninguna.
Guðmundur Ólafsson.
SKREFATALNING ÓÞÖRF
— Póstur og sími víðurkennir að jafna má símakostnað
með hækkun skref gjalds
Kaupin á dýrum skrefatalningarbúnaði voru því óþörf
í skrifum mínum í Dagblaðinu
þann 24. ágúst sl. urðu mér á þau
mistök að taka ranga tölu upp úr
skýrslu Pósts og síma. Þessi mistök
breyta þó engu meginniðurstöðunni,
sem nú verður nánar lýst.
Það er rétt athugasemd, að til að
ná sama árangri i jöfnun símagjalda
og áætlað er að náist með skrefataln-
ingu bæjarsimtala, þarf að hækka
skrefgjaldið um 35%, sem mundi
valda 6,5% hækkun simakostnaðar
meðalnotanda á Reykjavíkursvæðinu
og 9,4% lækkun simakostnaðar
meðalnotanda utan Reykjavikur. Er
þetta nákvæmlega sama breyting og
fengist með skrefatalningu bæjarsím-
tala, ef sú ágiskun Pósts og sima
stæðist, að skrefatalning gefi 35%
aukningu á umframskrefum vegna
bæjarsimtala. Fyrirhuguð breyting á
milli langlinugjaldflokka innbyrðis
veldur hins vegar þvi, að síma-
kostnaður meðalnotanda i Vest-
mannaeyjum hækkar um 4,0%, sem
vart getur talist jöfnun símakostn-
aðar.
Rangur útreikningur
símamanna
í grein sinni í DB síðastliðinn
föstudag segja póst- og símamála-
stjóri og yfirverkfræðingurinn, að
með hækkun skrefgjaldsins um 35%
þurfi „heildarlenging langlínuskref-
anna” að verða 35 + 23 = 58%.
Þetta er rangt. Ef fyrst á að lengja
skrefin um 35% til að vega upp á
móti 35% skrefgjaldshækkun og
síðan um 23% til lækkunar á verði
langlínusímtala, verður heildarleng-
ingin 66,1% (núverandi skreflengd
margfaldast með 1,35x1,23 =
1,661). Þar til viðbótar skal vakin
athygli á því, að talan 23% á að vera
29,6% og heildarlengingin því
75,0%. Skal þetta nú nánar skýrt.
Allar áætlanir Pósts og síma um
jöfnun símakostnaðar með skrefa-
talningu bæjarsímtala eru byggðar á
skiptingu umframskrefa 1979 milli
höfuðborgarsvæðisins og dreifbýlis-
ins annars vegar og milli bæjarsím-
tala og langlínusímtala hins vegar,
semsýnd erítöflu 1.
Á höfuðborgarsvæðinu er áætlað,
að 60% umframskrefa sé vegna inn-
anbæjars'ímtala og 40% vegna lang-
línusímtala. í dreifbýli eru þessar
tölur áætlaðar 22% og 78%.
Áætlunin er sögð byggð á mæling-
um.
Nú er áætlað, að skrefatalning inn-
anbæjarsímtala auki umframskref
vegna bæjarsímtala um 35%. Ef
halda á heildarfjölda umframskrefa
og þar með heildartekjum Pósts og
síma óbreyttum, má fækka skrefum
vegna langlínusímtala um 22,9% eða
ca 23%. Þannig er talan 23 til orðin.
Þar sem nú skrefafjöldinn er lengd
símtals deilt með skreflengdinni, þarf
að lengja skrefin um 29,6% til þess
að þeim fækki um 22,9%.
Af því, sem að framan greinir, er
ljóst, að tvær grundvallarskekkjur
eru í útreikningi þeirra símamanna á
nauðsynlegri heildarlengingu lang-
línuskrefa, ef skrefgjaldið yrði
hækkað um 35%. Þar sem póst- og
símamálastjóri og yfirverkfræðingur-
inn vilja örugglega hafa það, sem
réttara reynist, er hér vakin athygli á
þessum skekkjum.
Tvær leiðir til jöfn-
unar símakostnaðar
Talsmenn skrefatalningar í þéttbýli
hafa haldið því fram að hún sé nauð-
synleg til að jafna símakostnað milli
dreifbýlis og þéttbýlis. Andstæðingar
skrefatalningar hafa hins vegar ávallt
bent á að ná megi sama jöfnuði með
breytingu á gjaldskránni. Því hefur
ávallt verið andmælt og er þar
skemmst að minnast svars samgöngu-
ráðherra í Morgunblaðinu þann 21.
júní sl. við fyrirspurn Jóns
ögmundar Þormóðssonar lög-
Bæjarsimtöl Langlinusimtöl Alls
Höfuöborgarsvæöiö 19,7 13,2 32,9
Dreifbýli 8,5 30,0 38,5
Samtals 28,2 43,2 71,4
Tafia 1. Milljónir umframskrefa á ársfjóröungi m.v. notkun 1979.
fræðings um það, hve mikið þyrfti að
hækka umframskrefin til að ná sama
jöfnuði.
Með skrifum sínum þann 24. og
25. ágúst sl. viðurkenna þeir póst- og
símamálastjóri og yfirverkfræðingur
Pósts og sima loksins að ná má sama
jöfnuði með hækkun skrefgjalds.
Þar með er fengin óbein viðurkenn-
ing Pósts og síma á að spara hefði
mátt kaupin á skrefatalningarbún-
aðinum og nota það fé sem til hans
hefur-verið varið til enn meiri lækk-
unar á verði langlínusamtala.
Þær tvær leiðir, sem nú liggja fyrir
til jöfnunar símakostnaðar eru þá
eftirfarandi:
Leið 1. 35% hækkun skrefgjalds
og 35% lenging langlínuskrefa til að
vega upp á móti skrefgjaldshækkun-
inni. Auk þess 33,3% lenging lang-
línuskrefa til lækkunar á verði lang-
línusímtala. Heildarlenging langlínu-
skrefa verður þá 80,0%.
Leið 2. Skrefatalning bæjarsím-
tala. Áætluð fjölgun skrefa vegna
bæjarsímtala er 35%. Meðallenging
langlínuskrefa er fyrirhuguð 33,3%.
Vakin er athygli á því, að í báðum
tilvikum er gert ráð fyrir 33,3%
lengingu langlínuskrefa, sem jafn-
gildir 25% fækkun langlínuskrefa en
ekki 22,9%, sem reiknað var út hér
að framan. Er það gert til samræmis
við núverandi tillögur Pósts og síma,
sem gera ráð fyrir heldur meiri
fækkun langlínuskrefa en sem nemur
fjölgun bæjarskrefa. Ástæðan mun
vera sú, að lengd langlínuskrefa þarf
að standa á heilum sekúndum, auk
þess sem áætlunin um 35% aukningu
bæjarskrefa er hrein ágiskun.
Breyting símakostn-
aðar meðalsfmnotanda
Samkvæmt síðustu ársskýrslu
Pósts og síma, sem er fyrir árið 1979,
er meðalnotkun símnotenda á höfuð-
borgarsvæðinu 3.756 skref á ári og í
dreifbýlinu 9.112 skref á ári. Á
höfuðborgarsvæðinu eru innifalin í
fastagjaldi 1200 skref á ári en í dreif-
býli 2.400 skref. Umframskref á árs-
fjórðungi verða því eins og sýnt er í
töflu 2.
Htfuðborgarsvæöiö Dreifbýli
Kr/ársfj. Breyting, % Kr/ársfj. Breyting, %
Núverandi 541,70 0 1.067,80
Leiö 1 577,00 + 6,5 967,30
Leiö2 577,10 + 6,5 967,50
Tafia 3. Heildarsimakostnaöur meðalnotanda m.v. notkun 1979.
í töflu 3 er sýndur heildarsíma-
kostnaður meðalnotanda á ársfjórð-
ungi skv. núgildandi gjaldskrá miðað
við núverandi fyrirkomulag, leið 1,
þ.e. hækkun skrefgjalds, og leið 2,
þ.e. skrefatalningu innanbæjarsím-
tala.
Breyting sfma-
kostnaðar Vestmanna-
eyinga
Með leið 1 er hugsað, að öll lang-
linusímtöl lækki hlutfallslega jafn-
mikið, enda hafa ekki verið færð
nein rök fyrir þvi að hækka þurfi
taxtanamismikið. Núverandi tillögur
póst- og símamálastjóra eru hins
vegar þær að lækka aðeins gjald-
flokka 2 og 4 og mismikið en lækka
ekkert gjaldflokka 1 og 3. Gjald-
flokkur 3 gildir m.a. fyrir símtöl milli
Vestmannaeyja og Reykjavíkur, þar
sem meginhluti langlínuumferðar
Vestmannaeyinga liggur.
Meðalsímnotandi í Vestmannaeyj-
um notaði 7.934 skref árið 1979 eða
að jafnaði 1384 umframskref á árs-
fjórðungi. Áætlað er, að 5% lang-
línuskrefa Vestmannaeyinga falli í
gjaldflokk 2, 90% í gjaldflokk 3 og
,5% í gjaldflokk 4. Áætlun þessi er
byggð á upplýsingum frá símstöðvar-
stjóranum í Vestmannaeyjum.
Heildarsímakostnaður meðalnotanda
í Vestmannaeyjum verður þá eins og
sýnt er í töflu 4.
Kr/ársfj. Breyting, %
Núverandi
Leifll
Leið 2
918.90
836,10
955.90
0
-9,0
+ 4,0
Tafla 4. Heildarsímakostnaðut
meðalnotanda í Vestmannaeyjum,
m.v. notkun 1979.
Af þeim niðurstöðum, sem fram
komu í töflu 4 er ljóst.að ekki verður
um jöfnun símakostnaðar að ræða
með þeim aðgerðum, þ.e. leið 2, sem
fyrirhugaðar eru. Þessi niðurstaða
rennir stoðum undir þann grun
margra, að jöfnun símakostnaðar sé
Kjallarinn
Höfuðborgarsvæöi
Dreifbýli
639 skref/ársfjóröung
1678 -
Tafla 2. Umframskref meöalnotanda 1979.
Gísli Jónsson
yfirskyn, sem notað er til að koma á
skrefatalningu í þéttbýli, sem síðar
má nota til tekjuaukningar án þess að
mikið beri á.
IMiðurlag
Því hefur stundum verið haldið
fram, að með skrefatalningu bæjar-
símtala megi ná tekjum til niður-
greiðslu á langlínusímtölum án þess
að það hafi áhrif á framfærsluvísitöl-
una. í viðtölum undirritaðs við þing-
menn hefur komið fram, að sumir
þeirra telja þetta vera rétt. Stað-
reyndin er hins vegar sú, að það
breytir engu gagnvart áhrifum á vísi-
töluna, hvort jöfnun símakostnaðar
verði gerð með skrefatalningu bæjar-
símtala eða hækkun skrefgjalds.
Þetta hefur undirritaður kynnt sér
hjá Hagstofu íslands. Kunni ein-
hverjir þingmenn að vera ennþá i
þeirri trú, að hækkun símakostnaðar
á höfuðborgarsvæðinu komi ekki til
með að hækka framfærsluvísitöluna,
þá væri full ástæða til að kynna sér
málið hjá Hagstofu íslands.
Með visun til framanritaðs er
ítrekað það sjónarmið, að full
ástæða er til að leyfa símnotendum
að velja um það, hvora leiQjna þeir
vilja heldur fara til jöfnunar síma-
kostnaðar. GísliJónsson