Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 12.12.1965, Blaðsíða 10

HLÁTUR
Framhald aí bls. 366.
meðlíðan með fjáröflunaraf-
brotum. virðist einnig setja
mark sitt á framkomu okkar
og hugsun á ýmsum öðrum
sviðum og mætti að sjá'fsögðu
í því efni margt till nefna.
Finnst mér þó eftirfarandi frá-
sögn af atviki úr daglega líf-
inu, sem einn velmetinn borg-
ari sagði mér, lýsa því á tæm-
andi hátt. og efast ég ekki um
að margir muni þekkja eitthvað
svipað.
Kvöldstund eina var ég
heima hjá kunningja mín-um,
sagði hann, og að venju rædd-
um við hinar ýmsu tegundir
þjóðmála, stjómmálastefnur,
hagfræðikennitigar, verðbólgu-
þróun, o.fl. Síðan áfengismálin.
Þetta var eitt af þeim heimil-
um sem talin eru til fyrirmynd-
ar. Þar er áfengi aldrei haft
um hönd nema á góðum stund-
um, og sjaldan öðruvísi en
léttblandað, og aðeins eitt glas
á kvöldi. Við sátum þarna í
haegum sætum við lftið borð
með glösin fyrir framan okkur
og horfðum á vínið, síðan tók-
um við glösin snerum þeim
milli fingranna, bárum þau svo
upp að vörum og vættum þær
1 ’ víninu. Þetta var mjög frið-
sáel stund. Um kvöldið var að-
eins einu sinni skálað, það var
þegar húsmóðirin kom inn í
stofuna eftir kvöldverkin.
Yngri sonur hjónanna sex
ára snáði, sat á kné mér, en
sá eldri niu ára hjá föður sín-
um á legubekk beint á móti.
Og drengirnir sötruðu sitt kók.
Síðan var rætt um dauðaslys-
in, hér og þar og alstaðar. Jújú
nokkrir tugir dauðra, nokkur
hundruð örkumla, hundruð-
miljóna verðmætatjón, tugir
manna dagmdir fyrir morð, rán,
misþyrmingar nauðganir, o.fl.,
allt sökum ofdrykkju. Húsbónd-
inn vitnaði i hagskýrslur hér-
lendar og erlendar, einnig ým-
iskonar vísindarit. Já, þetta var
sem sagt allt sannleikanum
samkvæmt. Við dreyptum á
víninu, hringsnerum glösunum
milli fingranna, og horfðum á
fagurlita löggina.
Síðar fór ég svo að taka eft-
ir því að litli drengurinn á kné
mér leit alltaf upp til mín af
hrifningu þegar ég bar glasið
að vörum mér.
Annað veifið stóð heimilis-
faðirinn upp, stakk þumal-
fingrum í buxnastrenginn rölti
um gólfið og ræddi málið af
áhuga. Hann minnti okkur á
nefndina sem send var til
Frakklands og Norðurlanda að
kynna sér drykkjusiði menn-
ingarþjóða, því ætla hefði mátt
að íslendingar gætu þar af
eitthvað lært. Svo brosti hann
til okkar að afrakstri þeirrar
31. tbl. 5. árg. 12. des. 1965.
Otgefandi: Þjóðviljinn.
Ritstjóri: Jón Bjarnason.
þekkingarteitar. Hann ræddi
einnig um flugmennina, skip-
stjórnarmennina, og bifreiða-
stjórana. Jújú, þeir þurftu all-
ir sín vottorð, um sjón, heyrn,
og ýmiskonar aðrar veilur og
sjúkdóma. En hvort þeir voru
áfengissjúklingar, eða eitur-
lyfjaneytendur, nei, seiseinei,
um það þurfa menn ekkert
vottorð. Hann nam staðar á
gólfinu, brosti og horfði á
okkur til áherzlu orðum sínum.
Við kinkuðum kolli og brostum
á móti, dreyptum síðan á glös-
unum. En litli drengurinn á
kné mér teygði sig upp til mín
og hvíslaði stoltur: Þegar ég er
orðinn stór ætla ég að drekka
bren.nivín eins og hann pabbi
minn.
Og mundu svo ekki viðbrögð
okkar flestra við svona frásögn
verða fremur þau, að æpa af
hlátri, en brynna músum?
Árið 1944 þegar lýðveldi var
stofnað hér á landi, létu ráða-
menn þjóðarinnar þau boð út
ganga til skálda og listamanna,
að nú skyldu ortir sálmar og
ljóð, og samin tónverk í til-
efni atburðarins. Síðan bárust
sálmarnir, ljóðin, og tónverkin
að hvaðanæva, og listamennim-
ir, skáld og tónsmiðir voru
verðlaunaðir og heiðraðir á
ýmsa vegu. Síðan söng þjóðin
sinn ómþýðasta friðarsöng sem
til hefur orðið á íslandi. —
Nú skal söngur hjartahlýr,
hljóma af þúsund munnum. —
Eða. — Hver á sér meðal þjóða
þjóð, sem þekkir hvorki sverð
né blóð. Einnig að aldrei fram-
ar íslandsbyggð, sé öðrum
þjóðum háð. — Já, þessi árin
var meira sungið á Islandi en
í nokkurn annan tíma. Og að-
al inntak þessa söngs var frið-
arbæn þess sem hvorki þekkir
sverð né blóð. Mönnum skildist
að lífsgildið var ekki lengur
garpskapur og styrjaldir, held-
ur friður með öllum mönnum.
Jafnvel Morgunblaðið virtist
hætt að líta á það sem ávinn-
ing. að eigendur þess og ráða-
menn væru einir af görpum
komnir, en öll alþýða manna
af þrælum. Þannig var þessi
söngur mjög markandi um
samstilltan friðarvilja með ein-
huga þjóð.
Þó sljóleiki og athafnaleysi
sé almennt ríkjandi gagnvart
afbrotum ráðandi manna, kem-
ur stöku sinnum fyrir að flest
venjulegt fólk hrökkvi við þeg-
ar siðgæðis- og réttlætiskennd
þes.s er særð nógu djúpum sár-
um. Kom það mjög Ijóst fram,
þegar ráðamenn okkar tóku þá
ákvörðun að fjötra þjóð sína
við blóðidrifnasta herveldi
heims, og gerðu hana þar með
samseka um stríðsglæpi þess.
Þá virtist sem* allt venjulegt
fólk væri lostið töfrasprota.
Mótmælum almennings rigndi
yfir þing og stjórn. Síðar hóp-
aðist svo fólkið saman til að
fylgja þeim eftir. Og þekkja
víst flestir íslendingar viðbrögð
ráðamanna við þeim aðgerðum.
Enda rnunu þau átök verða tal-
in einn Ijótasti þáttur fslenzkr-
ar sjálfstæðisbaráttu.
Eftir þær aðgerðir hljóðnaði
hinn ómþýði söngur. Nú er sem
fólk kveinki sér við að syngja.
Hver á sér meðal þjóða þjóð,
sem þekkir hvorki sverð né
blóð. Jafnvel hljómlistarráða-
menn útvarp&ins virðast eitt-
hvað feimnir við þennan söng,
og er það að vonum, því að
sjálfsögðu vita þeir að þjóð-
inni hefur verið valinn annar
Framhald af bls. 369.
1960. Þegar Diem gægðist út
um glugga forsetahallar sinnar
kl. 7 að morgni var torgið fyr-
ir utan troðfullt af bændum,
sem höfðu klætt sig í verstu
druslur sem þeir gátu fundið
og höfðu meðferðis til matar
hið versta snarl. Þeir höfðu
komið úr öllum áttum, með
strætisvögnum og bátum og
vegna þess hve góð skipulagn-
ingin var komu þeir næstum
samtímis á torgið, 70 þúsund
talsins. Brátt lyftu þeir borð-
um með kröfum um að hætt
yrði að brenna þorp, drepa
bændur og slátra kvikfénaði
fyrir þeim.
Skrifstofufólk á leið til vinnu.
stúdentar og skólanemend-
ur staðnæmdust til að tala við
bændurnar og ofbauð hryðju-
verkasögurnar sem þeir höfðu
að segja. Veitingamenn færðu
þeim te og mat og gífurlegur
fjöldi fólks tók að þyrpast að
þeim — þvert á móti fyrir-
mælum lögreglunnar. Bænd-
urnir kröfðust þess að Diem
veitti sjálfur fulltrúum þeirra
viðtal. Því var neitað. Hátt-
settur lögregluforingi birtist og
kvaðst taka á móti kvörtunum
þeirra. Þeir neituðu og kröfð-
ust þess a.m.k. að fá að tala
við háttsettan embættismann
stjórnarinnar. Hermenn voru
kallaðir á vettvang til að reka
bændurna burtu, en voru „ró-
aðir“ með skýringum bænd-
anna og íbúa Saigon, sem nú
þyrptust að í sívaxandi hóp-
um.
Að lokum kom fram háttsett-
ur embættism. og tók við
skriflegri málaleitan bændanna
og munnl. mótmælum að því
tilskildu að þeir sneru síðan
heim. En mannfjöldinn neitaði
að hreyfa sig nema herinn
væri kvaddur burt. Lögreglan
vildi binda endi á þessi vin-
samlegu kynni bænda og borg-
arbúa og bauðst til að flytja
bændurna heim í lögregluYl-
um. en bændurnir neituðu
boði lögreglunnar — kusu að
ganga á eigin fótum. Og þeir
lötruðu um göturnar og veg-
ina og þáðu te hvar sem það
var boðið og svöruðu ótal
spurningum um lífið á lands-
byggðinni. Þegar þeir komu
loks heim biðu móttökunefndir
þeirra með te og sætar kökur
og íbúarnir þyrptust um þá
til að frétta hvernig fólkið í
höfuðborginni hefði tekið á
móti þeim.
söngur, þar sem sístækkandi
hópar bama og unglinga hafa
sér til dægradvalar sjónvarp
hins blóðidrifna herveldis, sem
að megin uppstöðu efnis er ekki
annað en manndráp og vopnj
styrjaldir og glæpir.
Og hver yrðu svo viðbrögð
okkar ef við heyrðum þennan
friðarsögn frá lýðveldisstofnun-
inni. Mundum við ekld einnig
þá bresta í æpandi hlátur.
að voru líka fjöldagöngur í
Saigon og öðrum borgum,
þar sem þátttakendurnir náðu
engum árangri fyrsta daginn,
öðrum en að láta lögregluna
dreifa sér. Þar var ekki hægt
að hverfa í frumskóginn, eins
og skæruliðarnir gerðu, en það
voru markaðsstaðir og kyrrlát-
ar hliðargötur þar sem hægt
var að hafast við um nóttina
og vera mættur aftur á meg-
intorgi borgarinnar að morgni.
Slíkar fjöldagöngur gáfust
aldrei upp án þess a.m.k. að
siðferðilegur sigur hefði verið
unninn.
að var erfitt fyrir lögreguna
að beita of miklum rudda-
skap við göngumenn sem allir
héldu því fram að vera lög-
hlýðnir þegnar og erindi þeirra
væri það eitt að láta ríkis-
stjórnina vita hvað væri að-
hafzt í hennar nafni úti á
landsbyggðinni. Og þar sem
stjórnarvöldin gátu ekki við-
urkennt opinberlega að hryðju-
verk væru framin með vitund
þeirra höfðu bændurnir beitt
vopn, sem þeir gátu beitt þeg-
ar þeir komu heim aftur og
fóru að ræða við yfirvöld hér-
aðanna. En í seinni fjöldagöng-
unum var sprautað á þá köldu
vatni, eða hár lcvennanna var
klippt, svo lögreglan úti á
landi gæti framkvæmt hand-
tökur, sem hefði verið óþægi-
legt að framkvæma í viðurvist
Saigonbúa og annarra borgar-
búa.
SKRÁÐ OG
SKRAFAÐ
Dómarinn: Er það satt að þú
heitir P.P.P. Pétur?
Sá ákærði: Já, það er sannar-
lega satt. Presturinn sem skírði
mig stamaði svona mikið.
Dómarinn: Þú ert ákærður fyr-
ir að hafa stolið samskota-
bauknum sem hangdi við
kirkjudyrnar þegar þú gekkst
út.
Þjófurinn: Kallar dómarinn
þetta þjófnað? Ég hélt þetta
væri sett þarna handa mér
bláfátækum, því á hylkinu
stóð, handa fátækum.
Frúin: Þegar kaupmaðurinn
rétti mér vöruna kallaði hann
mig fröken.
Maðurinn: Þessu get ég trúað.
Manntetrið hefur álitið að eng-
inn væri svo vitlaus að vilja
eiga þig fyrir konu.
M.M.
Kröfugöngur í borgunum
370 — SUNNUDAGUR