Vísbending


Vísbending - 22.02.1984, Qupperneq 2

Vísbending - 22.02.1984, Qupperneq 2
VISBENDING 2 inum minnki. Margar spár benda til að viðskiptahallinn verði um 80 millj- arðar dollara í ár (sbr. langtímaskuldir íslendinga eru um 1,2 milljarðar doll- ara). Hagfræðingar Morgan Guar- anty Trust hafa löngum bent á að hallinn á viðskiptum Bandaríkja- manna sé mun minni helduren opin- berar tölur gefa til kynna vegna van- mats á gjaldeyristekjum en skekkj- urnar eru einkum taldar vera í mati á þjónustuútflutningi og á fjármagns- tekjum. Jafnvel þótt fullttillit sé tekið til þessa vanmats er hallinn engu að síður talinn munu verða verulegur I ár. En hallarnir tveir, viðskiptahallinn og hallinn á rekstri hins opinbera, eru ekki óháöir hvor öðrum. Innstreymi fjár frá útlöndum verður til þess með beinum eða óbeinum hætti að auð- veldara reynist en ella að fjármagna hallann á rekstri ríkissjóðs. En ef útlendingrar glötuðu að nokkru trú sinni á dollaranum og fjárfestu minna á bandarískum fjármagnsmarkaði þá yrði það til þess að gengi dollar- ans lækkaði og lækkunin hefði góð áhrif á viðskiptajöfnuð. Kæmi þá í ríkara mæli í hlut innlends markaðar að fjármagna hallann á rekstri hins opinbera og er talið víst að langtlma- vextir hækkuðu ef svo færi. Vaxta- hækkun væri stjórnvöldum engan veginn að skapi, allra síst á kosn- ingaári. Gengislækkunin hefði góð áhrif á útflutningsframleiðslu en vöxtur í þeim greinum varð minni en I flestum öðrum á síðasta ári. Stjórn- völd þurfa því að vega og meta hvort sé farsælla að beita sér fyrir hækkun eða lækkun á gengi dollarans. Að vísu er óvíst að stjórnvöld geti haft bein áhrif á gengið eins og kom fram í orðum Pauls Volckers, seðlabanka- stjóra, er hann ráðlagði bandaríska þinginu að draga hið fyrsta úr fjár- lagahallanum um 50 milljarða doll- ara: „Markaðurinn hefur sjálfur hugsun og tekurákvarðanir; og hann hefur aldrei beðið þar til hentar kóngum eða þingmönnum - né heldur hefur hann beðið kosninga". Áhrifin á önnur lönd Flest rök hníga í þá átt að nokkur lækkun á dollaragengi sé nauðsyn- leg. Fyrir um það bil þremur árum var talið hæfilegt að gengi döllarans gagnvart þýsku marki léki á bilinu DM 2,1 til DM 1,7 og síðan hefur raungengi dollarans hækkað næst- um 30%. Gengislækkun dollarans yki hættu á aukinni verðbólgu f Bandaríkjunum sérstaklega ef I ækkunin verður með skjótum hætti. Ekki er nóg með að veruleg spenna kæmi upp innan EMS myntanna heldur er einnig talið líklegt að sumir evrópsku seðlabankanna reyndu amk. I fyrstu að hamla gegn hækkun gjaldmiðla sinna gagnvart dollara. Þannig hefur verið sýnt fram á að lækkandi eða lágt gengi dollarans leiddi til þensluáhrifa í þjóðarbúskap hinna vestrænu ríkja, og hátt gengi dollarans leiddi fremur til samdráttar og aðhalds í vestrænum iðnríkjum og jafnvel heiminum öllum. Ekki síst telja Bretar að áhrifin af gengislækk- un dollarans hafi góð áhrif á gengi pundsins og breskt efnahagslíf. Með lækkandi gengi dollarans gagnvart helstu gjaldmiðlum gæti gengi pundsins einnig fallið gagnvart gjald- miðlum helstu keppinauta, þ.e. gagnvart evrópugjaldmiðlum og jap- anska yeninu, en hækkað þó nokkuð gagnvart dollara þannig að meðal- gengi pundsins breytist ekki mikið. Þannig batnaði samkeppnisstaða Breta á útflutningsmarkaði þeirra án þess að það leiddi til verulegra hækkana á innflutningsverðlagi og aukinnar verðbólgu heimafyrir. Gaetu vextir lækkað með lækkandi gengi dollarans? [ febrúarhefti Euromoney varpar Milton Ezrati, hagfræðingur hjá Manufacturers Hanover Investment Corp., fram áhugaverðri spurningu: Er það hágengi dollarans sem kemur í veg fyrir hækkandi vexti í Bandaríkj- unum með því að laða inn í landið fjármuni frá útlöndum til að greiða með hallann á rekstri ríkissjóðs; eða kallar hágengið í reynd á hærri vexti en ella vegna hættunnar á því að gengi dollarans fari lækkandi? Getur verið að dollaravextir feli I sér nokk- urs konar vaxtaálag vegna þess hve gengi dollarans er hátt? Þar sem þeir sem kaupa dollara búast við lækkun á gengi dollarans fyrr eða síðar er ekki óeðlilegt að þeir knýi fram „áhættuþóknun" sem kemur fram í hærri vöxtum en ella. Ezrati dregur þá ályktun að vextir séu að öllum lík- indum hærri nú en ef gengi dollarans væri lægra. Erfitt er þó að spá um hversu mikil lækkun á dollaragengi væri nægileg til að vextir gætu lækkað. Ezrati telur að framtíðar- markaður geti gefið nokkra hugmynd þótt ekki sé hún nákvæm vísbend- ing. Verð á þýskum mörkum á fram- tíðarmarkaði (future markets) hefur um nokkra hríð verið hærra í doll- urum en daggengið $/DM og munar um 4% á ársverði (þ.e. á verði ár fram í tímann) og á daggengi. I þessu verði kemur því fram að búist er við að verð á þýskum mörkum I dollurum verði orðið um 4% hærra eftir eitt ár en það er nú. Svipaður munur er á daggengi og framtíðarverði svissn- eskra franka og yena í dollurum. Vextir í Bandaríkjunum verða því að bæta upp að minnsta kosti þennan mun til að kaupendur dollara tapi ekki, sé horft til eins árs. Sé einnig tekið tillit til verðbólgu þurfa vextir I Bandaríkjunum að vera 8,5-9,5% til að eignir í dollurum haldi verðgildi sínu á alþjóðlegum markaði. Vextir á ríkisskuldabréfum til eins árs í Bandaríkjunum eru nú um 9,5-10% svo að raunvextir eru um 1%, eftir reikningum Ezratis, en ekki 4-5% eins og venjulega er haldið fram. Þannig eru það ekki háir vextir í Bandaríkjunum sem haldið hafa gengi dollarans háu heldur „áhættu- þóknunin" sem komið hefur í veg fyrir að hægt hafi á fjárstreymi til Bandaríkjanna. Horfurnar Lækkunin á gengi dollarans í þess- um mánuði er talin benda til þess að viðhorf gagnvart dollara á gjaldeyris- markaði séu nú tekin að breytast. Reynslan hefur sannað að halli í við- skiptum við útlönd leiðir að lokum til þess að gengi gjaldmiðilsins veikist gagnvart myntum landa sem sterkari stöðu hafa gagnvart útlöndum. Að vísu er erfitt að segja til um tímasetn- ingar í þessu sambandi og dollarinn og bandaríska hagkerfið hafa sér- stöðu vegna stærðar og mikilvægis. Áætlaður halli Bandaríkjamanna í viðskiptum við útlönd í fyrra ertalinn hafa numið um 45 milljörðum dollara (en þá er eftir að reikna með áætl- uðum skekkjum) og lækki ekki gengi dollarans í ár telur OECD að hallinn geti vaxið í um 80 milljarða dollara. í Þýskalandi var hins vegar 8-9 millj- arða marka afgangur í viðskiptum við útlönd í fyrra og í ár er einnig spáð afgangi. Hagvöxtur í Þýskalandi var I fyrra um 1,2% og spáð er mun meiri framleiðsluaukningu I ár. Þannig bendir allt til þess að þýska markið geti hækkað nokkuð gagnvart dollara á næstunni og ættu menn að vera viðbúnir slíku þótt tímasetningar séu óvissar enn.

x

Vísbending

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.