Vísbending - 29.02.1984, Page 1

VÍSBENDING
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL
9.2 29. FEBRÚAR 1984
Veröbólgan 1984
Horfurnar í febrúarlok
Samningar ASÍ og VSI
í síðustu viku var undirritaður heiid-
arsamningur Alþýðusambands
íslands og Vinnuveitendasambands-
ins og við það dró úr þeirri óvissu í
kjaramálum sem ríkt hefur síðustu
mánuðina. Enn er þó eftir að semja
við opinbera starfsmenn og nokkur
verkalýðsfélög, þeirra á meðal
Verkamannafélagið Dagsbrún í
Reykjavík, hafa fellt heildarsamning-
inn. í lok ágústmánaðar á síðasta ári
var birt verðbólguspá í Vísbendingu
fyrir síðari hluta ársins 1983 og 1984.
Meginóvissan f þeirri spá var vegna
kjaramála á þessu ári. í Ijósi nýrra
upplýsinga birtist hér endurskoðuð
spá og jafnframt er sýndur saman-
burður við spána frá 31. ágúst s.l.
(sjá einnig Vísbendingu (4, 14.83)).
í kjarasamningum ASl og VSl er
miðað við að sami kaupmáttur kaup-
taxta og á síðasta ársfjórðungi í fyrra
haldist á samningstímanum. Vísitala
kaupmáttar kauptaxta (1982 = 100)
yrði þá á bilinu 73 til 75, að meðaltali
74. Eftir forsendum um breytingar á
erlendu og innlendu verðlagi og
gengi miðast samningurinn við að
unnt sé að halda þessum kaupmætti
með 5% hækkun taxta við undirskrift
samnings (auk sérstakra hækkana
lægstu taxta), 2% hækkun 1. júní
n.k., 3% hækkun 1. september og
3% hækkun 1. janúar 1985, en
samningurinn gildir til 15. apríl á
næstaári. Launaliðum samninganna
má segja upp með mánaðar fyrirvara
þannig að þeir verði lausir 1. septem-
þerog 1. janúar 1985.
Ábyrgð stjórnvalda
Telja verður að forysta hlutaðeigandi
launþegasamtaka hafi með undirrit-
un samninganna stigið djarft skref í
átt að því marki að sigrast á verðbólg-
unni hér á landi. Um leið er mikilli
ábyrgð velt yfir á herðar stjórnvalda.
Það er rökrétt ályktað hjá forystu
launþegasamtakanna að viðunandi
sé að semja um óbreyttan kaupmátt
þegar þjóðartekjur fara minnkandi,
en horfur eru á að framleiðslan í ár
verði um 2,5% minni en í fyrra og
hefur þá minnkað þrjú ár í röð. Meiri
launahækkunum hefði fylgt hætta á
auknu atvinnuleysi. En nú er á'
ábyrgð stjórnvalda að forsendur
samninganna standist. Miðað við um
5% lækkun gengis á þessu ári gæti
verðbólga í árslok orðið um 11%. f
lægra tilviki í töflunni á bls. 4 er
reiknað með heldur meira gengissigi
og um 12-13% verðbólgu í árslok f
lægra tilvikinu en um 15-16% verð-
bólgu í hærra tilvikinu. ( báðum
dæmum yrði vísitala raunverðs á er-
lendum gjaldeyri lægri á árinu en í
fyrra, urn 8% lægra að meðaltali í
lægra tilviki en um 6% lægra í hærra
tilviki. Með þessu er tekin sú áhætta
að innflutningseftirspurn fari vax-
andi. En langmesta hættan er sú að
útgjöld og erlendar lántökur verði
hærri en gert er ráð fyrir í fjárlögum
og frumvarpi til lánsfjárlaga. Pen-
ingavöxtur í þjóðfélaginu gæti þá
orðið meiri en ætlað var við gerð
kjarasamninga. Útgjöldin gætu t.d.
farið fram úr áætlun vegna framlaga
til að koma í veg fyrir stöðvun at-
vinnugreina, til láglaunabóta eða til
atvinnuleysisgreiðslna, svo að dæmi
séu tekin. Engan skyldi því undra
þótt fjármálaráðherra láti í Ijósi
áhyggjur yfir því hvar finna skuli pen-
inga til útgjalda utan áætlana. íslensk
stjórnvöld hafa löngum látið reka á
reiðanum í peninga- og ríkisfjármál-
um. Þessu hyggst núverandi ríkis-
stjórn breyta og það verður að takast
til þess að fólk öðlist trú á því að verð-
bóiga hafi minnkað til frambúðar.
Veröhækkanir 1984
I töflunni á bls. 4 eru sýnd tvö tilvik
um verðbólgu á þessu ári. (lægra til-
viki er verðbólga um 12-13% í árs-
lok en um 15-16% í því hærra. Meg-
inforsenda í þessum reikningum er
að heildarsamningur ASÍ og VSÍ
verði samþykktur f sem flestum
félögum, en munurinn á lægra og
hærra tilviki er eingöngu vegna mis-
munandi forsendna um gengi. For-
sendur lægra tilviks eru í anda for-
Efni:
Verðbólgan 1984 1
Gjaldeyrisstýring:
„Currency Options" 2
Skuldbindingar íslenskra
lífeyrissjóöa 3
Töflur:
Framfærsluvísitala,
byggingarvísitala,
lánskjaravísitala 4
Gengi helstu gjaldmiðla 4
Gengi íslensku krónunnar 4
sendna kjarasamninganna en í
hærra tilviki er reiknað með heldur
lægra gengi, t.d. vegna hugsanlegra
ytri áfalla. Sem dæmi mætti nefna
viðskiptakjaralækkun vegna lækk-
unar á gengi dollarans á alþjóðlegum
markaði. í lægra tilviki helst kaup-
máttur á bilinu 73 til 75 allt árið en í
hærra tilviki lækkar kaupmáttur um
nálægt 1 % síðast á árinu og verður
0,7% lægri að meðaltali á árinu.
Breytingar framfærsluvísitölu
1984