Vísbending - 07.03.1984, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
árið 1960 óhentugt byrjunarár þegar
hagvöxtur sjöunda áratugarins er
annars vegar, því þá gekk lægð yfir
þjóðarbúið þótt grunn væri. í þessari
athugun hefur árið 1962 verið valið í
þeim tilgangi. Það skiptir hins vegar
sáralitlu máli hvað önnur lönd varðar,
hvort miðað er við 1960 eða 1962.
Hagvöxtur hefur minnkað
alls staðar
í töflunni kemur fram meðalvöxtur
landsframleiðslu á vinnandi mann,
annars vegar árin 1962-71, hins
vegarárin 1971-82. Sýndurerhag-
vöxtur á íslandi, í OECD, í Noregi og
í Bretlandi. Athygli vekur, að fram-
leiðni hefur aukizt nokkru hægar hér
á landi en gengur meðal OECD-ríkja.
Á fyrra tímabilinu hélzt fiskafli sem
næst óbreyttur milli upphafsárs og
lokaárs, en viðskiptakjör bötnuðu til
muna. Þau hafa ekki bein áhrif á
landsframleiðslu þótt óbein áhrif séu
eflaust nokkur. Á seinna skeiðinu
jókst sjávarafli stórum skrefum eins
og kunnugt er. Par réð mestu út-
færsla landhelginnar svo að útlend-
ingar hurfu miðunum. Verður því vart
á móti mælt að ytri aðstæður hafi
verið íslendingum hagstæðarásam-
anburðartímanum.
Framleiðniþróun
-árleg meöalaukning (%)
1962- 1971-
71 '82
island .... 3,0 1,3 (1,8)
OECD-alls 3.8': 1,8
Noregur . . 3,5" 2,621
Bretland . . 2,7" 1,8
1) 1960-71
2) 1971-81
Heimildir: (1) Historical Statistics 1960-1981,
OECD, París 1983.
(2) OECD Economic Outlook, des.
1983.
Annað sem blasir við er auðvitað það
hve hægt hefur á hagvexti milli tíma-
skeiðanna tveggja. Hér hafa tveir
olíuskellir án efa gert strik í reikning-
inn. Að auki var heimsbúskapurinn I
nokkurri lægð árið 1982. En olíu-
verðssprengingarnar hafa klipið af
hagvexti I öllum löndum sem kaupa
olíu. Norðmenn og Bretar virðast
hafa sloppið betur en aðrir. Varla er
það tilviljun einber því þessar þjóðir
hafa gerzt olíuseljendur á síðustu
árum, einkum þó Norðmenn. Olíu-
fundurinn hefur því vegið á móti
samdrættinum sem til stóð a.m.k. að
nokkru leyti. í þessu viðfangi er fróð-
legt að íhuga aðstæður íslendinga.
Svo sem fyrr segir stórjókst fiskaflinn
á síðasta áratug. Þrátt fyrir nokkurn
afturkipp 1982 er aukningin mikil eftir
sem áður. Víst er að olíuskellirnir
drógu úr framleiðslu og framleiðni í
landinu. Á móti kom búhnykkur þar
sem var hinn aukni sjávarafli. Geta
fslendingar naumast reitt sig á fleiri
slíka. Virðist því mega telja fsland I
þeim landahópi sem hvað beztátti að
geta staðið af sér olíuskellina og
fylgikvilla þeirra. Það hefur hins
vegar ekki endurspeglazt I hagvaxt-
artölum.
Skekkja í þjóöhagsreikn-
ingum?
Eins og rakið var nýlega í Vísbend-
ingu (7.2), bendir ýmislegttil þess að
tölur um þjóðar- og landsframleiðslu
síðustu ára séu of lágar. Því erlíklegt
að hagvöxtur nýliðins áratugar sé I
nokkru vanmetinn. Ef tekið er það
ráð að „leiðrétta" framleiðslutölu
ársins 1982 þannig að hún hækki um
6%,), svo dæmi sé tekið, verður
meðalvöxtur áranna 1971-82 1,8%
í stað 1,3%. Þrátt fyrir þessa
„viðbót" minnkar árlegur hagvöxtur
um 1,2% hjá okkur, en um 0,9% hjá
Norðmönnum og Bretum.
Á hinum minnkandi hagvexti geta
verið ýmsar skýringar, að slepptum
olíuskellunum, þótt ekki verði þær
ræddar hér. Ekki verður ráðið af
þessum tölum að framleiðni í is-
lenzkum þjóðarbúskap hafi stór-
hrakað vegna hinnar vaxandi verð-
bólgu á áratugnum áttunda. Hins
vegar verður ekki heldur séð, að hin
gífurlega skuldasöfnun -og sú verð-
bólga sem sigldi I kjölfarið - hafi
örvað hagvöxt, nema síður sé.
1) Samkvæmt Þjóðarbúskapnum, nr. 7, riti Þjóð-
hagsstofnunar, var landsframleiðsla 1978 um
4% hærri skv. framleiðsluuppgjöri en skv. ráð-
stöfunaruppgjöri, sem er það uppgjör sem þjóð-
hagsreikningar byggjast á.
%
60-
50-
40-
30
20
10
Erlendar skuldir í hlutfalli við VÞF
l i L
i / 1 I 1
/ ,Löng erlend lán alls i • •• ■ I / i *
4 * * \ ... r" / /
**. i
< s s )int er lt n o( lár t. fj. rfe: ting arlá nasj 5ða

1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982
% BreytingVÞT
15-
10
I
ffi
I
tt
I
li
'I
'I
Heimildir: (1) Fjármálatíðindi'67 (2) Hagtölur mánaðarins (3) Pjóðarbúskapurinn nr. 7,'83.