Vísbending - 04.04.1984, Blaðsíða 1

VISBENDING
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL
14.2
4. APRÍL 1984
Vextir í viöskiptalöndunum
Vaxandi munur á vöxtum á Bretlandi og í Bandaríkjunum
„Prime“ hækkar í
Bandaríkjunum
Grunnvextir margra stærstu bank-
anna í Bandaríkjunum hækkuðu 19.
mars s.l. úr 11% i 11,5%, en af
grunnvöxtum („Prime Rate“) ráðast
ýmsir aðrir vextir á bandarískum
markaði. Grunnvextir voru 10,5%
frá því snemma árs í fyrra þar til í
ágúst er þeir hækkuðu í 11%.
Hækkunin nú stafar af auknum lán-
tökukostnaði bankanna á peninga-
markaði og olli hækkunin lækkun á
verði hlutabréfa í flestum kauphöll-
um vestra og einnig lækkun á gengi
ríkisskuldabréfa. Ríkisskuldabréf til
langs tíma lækkuðu í gengi um % úr
punkti í 9525/32 sem gefur 12,52%
ársávöxtun.
Skammtímavextir í Bandaríkj-
unum hafa farið hækkandi síðan um
miðjan janúar s.l. Vextir á þriggja
mánaða innlánsbréfum voru 9,2%
um miðjan janúar en voru komnir
upp í 10% þann 16 marss.l. Eftirað
tekið hefur verið tillit til innlánsbind-
ingar bankanna og kostnaðar við
innlánstryggingar nam vaxtamunur
bankanna m.v. grunnvexti (fyrir
hækkun) aðeins 0,6% en er eftir
hækkun 1,1%.
Samband rofnar milli breskra
og bandarískra vaxta
I fjárlagaræðu sinni 13. mars s.l.
vék breski fjármálaráðherrann,
Nigel Lawson, að því að nú brygði
svo við að bæði skammtímavextir
og langtímavextir í Bretlandi væru
lægri en í Bandaríkjunum og væri
það í fyrsta sinn frá lokum síðari
heimsstyrjaldar. Taldi ráðherrann að
æskilegt væri að þessi munur héldist
á meðan vextir í Bandaríkjunum eru
eins háir og raun ber vitni.
Munurinn hefur raunar vaxið
síðan Lawson hélt ræðu sína og eru
langtímavextir, t.d. á ríkisskulda-
bréfum, nú meira en 2% hærri í
Bandarfkjunum en á Bretlandi. Velta
Breta því nú fyrir sér hve lengi þessi
munur geti haldist og hvort hann geti
jafnvel vaxið (Bretar nefna það fyrir-
bæri er vextir þeirra rofna úr tengsl-
um við vexti í Bandaríkjunum „de-
coupling of interest rates“). Eftir-
spurn eftir lánsfé fer vaxandi í
Bandaríkjunum vegna mikils hag-
vaxtar en fyrstu áætianir benda til að
framleiðsluaukningin á fyrsta árs-
fjórðungi þessa árs jafngildi 7,2%
miðað við heilt ár. Þá eru einnig
taldar horfur á vaxandi verðbólgu í
Bandaríkjunum á næstu misserum.
Vaxtamunurinn gæti haldist
Þótt vextir á Bretlandi og í Banda-
ríkjunum hafi lengst af verið svipaðir
síðustu áratugina hefur þó myndast
verulegur munur nokkrum sinnum.
Fjármagnsstraumar eru greiðir á
milli London og New York og þannig
Efni:
Vextir í viðskiptalöndunum 1
Fjármagnsmarkaður 2
Hvernig afla bankarnir
peninga? 3
Dollarastreymi 3
Nokkrar skilgreiningar 4
Töflur:
Gengi helstu gjaldmiðla 4
Gengi íslensku krónunnar 4
séð ólíklegt að vaxtamunurgeti varað
lengi. Það sem mestu máli skiptir í
þessu sambandi eru þó þær breyt-
ingar á gengi dollara og punds sem
menn búast við að verði á næstunni.
Hágengi dollarans rýrir mjög sam-
keppnisstöðu Bandaríkjamanna um
þessar mundir og vaxandi viðskipta-
halli veldur hættu á fallandi gengi.
Hluti vaxtanna í Bandaríkjunum eru
því nokkurs konar trygging gegn
meiri verðbólgu og lægra gengi doll-
arans. Ef einhverjir atburðir verða
þess valdandi að mennt treysti betur
á dollarann gæti orðið erfitt fyrir sam-
keppnisríki Bandaríkjanna að halda
vöxtum sínum miklu lægri en vextir
eru í Bandaríkjunum.
Gengi dollarans
Nú er víða spurt, hvort hætta sé á
ofþenslu i bandarískum efnahags-
málum, og hvort kaupa eigi dollara
eða selja þá ef svo er. Talið er að
framleiðsluaukningin á fyrstu
þremur mánuðum ársins hafi jafngilt
7,2% aukningu m.v. heilt ár. Að
flestra áliti er þó engrar kollsteypu að
vænta, þótt allt bendi til að verðbólga
aukist eitthvað, vextir hækki og
gengi dollarans fari lækkandi.
% Grunnvextir (Prime Rate)