Vísbending - 04.04.1984, Blaðsíða 2

VÍSBENDING
2
Alþjóðlegur fjármagnsmarkaður
Straumhvörf vegna hárra vaxta og skuldakreppu þróunarlanda
Skuldabréf og samsteypulán
Afar háir vextir í helstu iðnríkjum
ásamt óvissu vegna yfirvofandi
greiðsluþrots ýmissa þróunarlanda
hafa settsvipástarfsemi alþjóðlegs
lánamarkaðar síðustu árin. Helsta
breytingin er að mikil aukning hefur
orðið á útgáfu skuldabréfa. í fyrra
nam skuldabréfaútgáfa 75 milljörð-
um dollara og hafði tvöfaldast á sex
árum. Um leið hefur dregið nokkuð
úr svokölluðum samsteypulánum
(„syndicated loans“, sjá skýringar).
Slík lán námu í fyrra tæpum 74 millj-
örðum dollara, 10 milljörðum minna
en árið 1982 og 50 milljörðum minna
en árið 1981 en það ár námu sam-
steypulán hæstu fjárhæð sem um
getur. Hníga ýmis rök að því að
skuldabréfamarkaðurinn hafi nú
tekið við hlutverki samsteypulána á
alþjóðlegum lánamarkaði. Það sem
af er þessu ári hefur skuldabréfa-
markaðurinn blómstrað en dregið að
sama skapi úr umfangi á Euro-lána-
markaði ef undanskilin eru fáein
risalán sem eru í deiglunni vegna
hugsanlegs samruna olíufélaga.
Breytingar þessar hafa orðið m.a.
vegna þess að lántakendur hafa
kosið heldur að bjóða út skuldabréf
með breytilegum vöxtum (Floating
Rate Notes) en að taka hefðbundin
bankalán á Euromarkaði.
Útgáfa skuldabréfa með breyti-
legum vöxtum
Ár Milljarðar dollara
1981 7
1982 11
1983 14
Heimild: Salomon Brothers, Financial Times
Vextir á slíkum skuldabréfum breyt-
ast reglulega í hátt við skammtíma-
vexti á alþjóðlegum peningamark-
aði. Skuldabréf með breytilegum
vöxtum hafa ýmsa kosti í augum
lántakandans. Skuldabréfin bera
lægra vaxtaálag en samsvarandi
bankalán og venjulega fæst einnig
lengri lánstími. Skuldabréfaútgáfa
er að sumu leyti einfaldari í sniðum
heldur en samsteypulán margra
banka.
Lægra vaxtaálag
Samsteypulánin á Euromarkaði
gátu verið mjög arðsöm fyrir þá
banka sem störfuðu á þeim lána-
markaði. Það veldur þvi nokkurri
furðu að aukin skuldabréfaútgáfa
skuli ekki hafa mætt meiri andbyr af
hálfu alþjóðlegu bankanna þar sem
þeir bera minna úr býtum í skulda-
bréfaviðskiptum heldur en í lánavið-
skiptum. Hugsanleg skýring er að
skuldabréfaviðskiptin séu talin
öruggari. Þróunarlönd í skulda-
kreppu hafa lent í að þurfa fram-
lengja há lán sem tekin hafa verið
hjá bönkum en hafa staðið mun
betur í skilum við eigendur skulda-
bréfa.
Þá er það einnig kostur við
skuldabréfin í augum bankanna að
þau er alltaf hægt að selja aftur á
frjálsum markaði. Útgefendur
skuldabréfa eru traustir skuldarar og
bankarnir nota skuldabréfin til að
mynda mótvægi í bókum sínum
gagnvart lánum til Suður-Ameríku-
ríkjanna en þau lán eru bæði
áhættusöm og ábatasöm fyrir bank-
ana. Það er nýtt í sögu bankamála
að farið sé með skuldir (þ.e. eignir
bankanna) sem söluvarning.
Skuldabréfin sem auðveldlega
ganga kaupum og sölum hafa rutt
veginn og hefðbundin lán bankanna
eru nú einnig orðin verslunarvara.
Sá hagur sem bankar geta haft af
slíkum lánaskiptum sést af eftirfar-
andi dæmi.
Banki hefur lánað til átta ára og
vextir eru M>% yfir LIBOR. Bankinn
vistar nú lánið hjá öðrum banka á
heldur lægra vaxtaálagi, t.d. %% yfir
LIBOR. Bankinn getur þá lánað
sama lántaka aftur og aukið með
því tekjur sínar án þess að hafa áhrif
á eigið skuldahlutfall. En markaður
þessi er enn ófullkominn og erfitt er
talið að meta hversu umfangsmikil
skiptin eru orðin. (Sjá nánar um
myntaskipti og vaxiaskipti í Vís-
bendingu 7. des. s.l.) Þau ná þó í
talsverðum mæli til framlengdra
lána, þ.e. til lána sem lánuð eru til
greiðslna á vöxtum og afborgunum
af fyrri lánum.
Gengisbreytingar
En það er fleira sem orðið hefur til
að draga úr umfangi samsteypulán-
anna heldur en vaxandi vinsældir
skuldabréfa. Sífelldar breytingar á
gengi helstu gjaldmiðla hafa einnig
orðið til að minnka hlut samsteypu-
lánanna. Þau hafa vikið fyrir heldur
minni lánum og í öðrum myntum en
Bandaríkjadollara. Sem dæmi má
nefna að Svíar hafa nýlega tekið lán
að fjárhæð 500 milljónir sterlings-
punda, ítölsk olíusamsteypa (ENI)
tók lán að fjárhæð 450 milljónir ECU,
Malasíubúar tóku lán að fjárhæð
150 milljónir Kanadadollara og
Spánverjar tóku lán að fjárhæð 150
milljónir svissneskra franka. Hækk-
andi gengi dollarans og afar háir
vextir hafa loks vakið lántakendur til
meðvitundar um raunverulegan
kostnað vegna erlendra lána. Bæði
Svíar og Danir hafa ráðist í skulda-
bréfaútboð á alþjóðlegum markaði til
að greiða upp fyrri bankalán sem
báru hærri vexti. Jafnframt hafa
skuldaskipti færst mjög i vöxt eins
og greint var frá i Vísbendingu 7.
des. s.l.
Alþjóðlegur fjármagnsmarkaður
I
Áriegar hreyfingar, milljaröar dollara.
150
Samsteypulán
100
0
Skuldabréf

1972
74 76
78 80 82
Heimild: Morgan Guaranty, Financial Times.