Vísbending - 06.06.1984, Page 2

VÍSBENDING
2
Framvirkur markaður_______________________________
Hvernig er gengi reiknað í framvirkum samningum?
Algengasta leiöin til aö tryggja
gegn gengistapi
Óhætt er að fullyrða að framvirk
kaup og sala á gjaldeyri er sú aðferð
sem erlend fyrirtæki nota mest til að
draga úr gengisáhættu í erlendum við-
skiptum. Eins og fram hefur komið í
Vísbendingu áður (sjá t.d. 27. júlí 1983
og 9. nóvember 1983) felst í framvirk-
um viðskiptum að gerður er samningur
um kaup eða sölu á ákveðinni fjár-
hæð á ákveðnum degi eftir t.d. einn,
tvo, þrjá, sex eða tólf mánuði og fara
þá viðskiptin fram á ákveðnu gengi,
svokölluðu framvirku gengi (forward
rate). Framvirka gengið er alveg óháð
því daggengi sem gildir á afhendingar-
degi gjaldeyrisins. Á íslandi hafa aldrei
átt sér stað framvirk viðskipti með
gjaldeyri og slfk viðskipti eru ekki leyfi-
leg samkvæmt núgildandi löggjöf um
gjaldeyrisviðskipti. Líklegt er þó að
meðal fyrstu skrefa til að koma á bættri
skipan í gjaldeyrisviðskiptum hér á
landi sé að koma á fót framvirkum
gjaldeyrisviðskiptum í einhverri mynd.
Hér verður því fjallað um hvernig fram-
virkt gengi (forward rate) er reiknað.
Framvirkt gengi
Sem dæmi um framvirk gjaldeyris-
viðskipti í útlöndum mætti taka kaup
bandarísks fyrirtækis á vörum frá
Þýskalandi. Bandaríska fyrirtækið
hefur fallist á að greiða fyrir vörurnar í
þýskum mörkum og tekur þannig alla
gengisáhættu af þýska fyrirtækinu
sem selur vörurnar. Síðarnefnda fyrir-
tækið veitir hins vegar þriggja mánaða
greiðslufrest. Segjum því að banda-
ríska fyrirtækið þurfi að greiða 2,75
milljónir þýskra marka eftir þrjá mán-
uði.
Kaupandinn á í harðri verðsam-
keppni á markaði sínum í Bandaríkj-
unum og telur sig enga áhættu geta
tekið vegna gengisbreytinga til hausts.
Þótt gengi dollarans hafi fremur hækk-
að en lækkað það sem af er árinu hafa
verið miklar sveiflur á gjaldeyrismark-
aði og nokkurn veginn ómögulegt að
segja fyrir með nokkurri vissu hvert
gengi dollara gagnvart marki verður í
september. Innflytjandinn gerir því
samning við banka um framvirk kaup
á 2,75 milljónum marka þann 6. sept-
embern.k.
í reynd eru framvirk viðskipti flestra
alþjóðlegra banka það umfangsmikil
að framvirkir samningar jafnast út hver
á móti öðrum (t.d. gæti þýskt fyrirtæki
óskað eftir kaupum á einni milljón doll-
ara með sömu skilmálum). En ef svo er
ekki verður bankinn að grípa til ráðstaf-
ana til að firra sig áhættu vegna geng-
istaps. Bankinn tekur því að láni milljón
dollara, kaupir 2,75 milljónir marka
þann 6. júní og ávaxtar þau í Þýska-
landi í þrjá mánuði; þ.e. til 6. septem-
ber þegar hann þarf að afhenda þau
bandaríska innflytjandanum.
virkt gengi helstu gjaldmiðla. i töflum
með framvirku gengi er sýnt ýmist
gengisálag eða afsláttur („discount")
eins og við á fyrir hverja mynt, en hvort
mismunurinn á milli daggengis og
framvirks gengis er jákvæður eða nei-
kvæður ræðst af vaxtamuninum á milli
viðkomandi landa. i Financial Times er
munurinn bæði skráður sem hlutfall (í
prósentum) og sem bein tala sem ann-
aðhvort þarf að draga frá eða leggja við
daggengið til að reikna framgengi.
Eftirfarandi dæmi er úr Financial
Times:
May 24th Daýsspread
DM 2,7400-
2,7675
Close
2,7450-
2,7460
1 month
1,26-1,21
pfpm
% p.a.
5,36
3 months
3,97-
3,92 pm
% p.a.
5,71
Nú eru vextir hærri í Bandarfkjunum
en í Þýskalandi og bankinn verður
þess vegna að greiða hærri vexti fyrir
dollarana sem hann tók að láni þar en
hann fær greidda fyrir mörkin sem
ávöxtuð eru í Þýskalandi. Þennan
vaxtamun verður viðskiptavinurinn,
þ.e. bandaríski innflytjandinn, að sjálf-
sögðu að greiða. Þess vegna er sagt
að þýsk mörk séu seld fram í tímann
með álagi („premium"); það er dýrara
að kaupa mörk til afhendingar í sept-
ember heldur en á daggengi nú. En
hvert er álagið?
Segjum að vextir í Bandaríkjunum
séu 12% á ári og vextir í Þýskalandi
séu 6% á ári og að samsvarandi 90
daga vextir séu 3% og 11/2%. Bankan-
um nægir því að kaupa 2,709,360
mörk fyrir 985,222 dollara til að fá 2,75
milljónir marka eftir þrjá mánuði. Hins
vegar hefði nægt að fjárfesta 970,874
dollara 6. júní til að fá milljón dollara
eftir 90 daga (þ.e. miðað við 3% vexti
á 90 dögum). Hugmynd um framvirkt
gengi má því fá með þríliðu: ((970,874/
985,222)x2,75)=2,7100 þar sem 2,75
er daggengið 6. júní og 2,7100 er 90
daga framvirkt gengi. Sömu niður-
stöðu er auðvitað hægt að reikna beint
með þvf að deila með (1,03/1,015) upp
í daggengið.
Skráning á framvirku gengi
Nokkur erlend dagblöð, t.d. Wall
Street Journal og Financial Times, svo
að dæmi séu tekin, birta daglega fram-
„Days spread" sýnir hæsta og lægsta
gengi þýska marksins gagnvart dollara
þann 24. maí s.l. „Close“ sýnir kaup-
gengi og sölugengi við lok dagsins og
er munurinn 0,10 pfenningar. Munur-
inn á daggengi og framgengi einn
mánuð fram í tímann ertáknaður með
1,26-1,21 pf pm. Stendur pf fyrir
pfenninga og pm fyrir premium. Vegna
þess að seinni tala er lægri ber að
draga þessar tölur frá daggengi til að
fá framvirka gengið. Talan 5,36 segir
að 30 daga framgengi miðist við
5,36% vaxtamun á milli marka og doll-
ara. Öftustu tölurnar eru síðan endur-
tekning fyrir 90 daga framgengi.
Dæmi: Undirlokdagsins24. maí s.l.
fást 2,7450 DM fyrir einn doliara en
greiða þarf2,7460 mörk fyrir einn doll-
ara. Þriggja mánaða framgengi (m.v.
að keypt séu mörk fyrir dollara) er þá
(2,7450-0,0397=) 2,7053. Sömu
niðurstöðu má fá með því að nota vax-
tatöluna 5,71. Ef tekin er fjórða rót af
1,0571 fæst 1,0398, þ.e. 1,398%
vaxtamunur á 90 dögum. Efþeir vextir
eru reiknaðir af meðalgengi við lok
dags (2,7455) fæst 0,0384 sem er
nokkurn veginn meðalálag eins og
fram kemur í töflunni. Vextirnir5,71%
eru einnig nokkurn veginn mismunur-
inn á 90 daga vöxtum á eurodollurum
og eruomörkum.
Þótt hér hafi verið sýnt dæmi um
framvirkt gengi á þýskum mörkum
gilda sömu reikningar um framvirkt
gengi annarra mynta.