Vísbending - 08.08.1984, Blaðsíða 2

VÍSBENDING
2
Vísitölur útflutningsverömætis áföstu veröi
Flest lítil opin hagkerfi eru afar háð
utanríkisverslun. Upphaf margra hag-
vaxtarskeiða má rekja til aukins útflutn-
ings, en með vaxandi útflutningstekj-
um glæðist framleiðsla og umsvif á
heimamarkaði einnig. Þaðerþví mikils
um vert að fylgjast náið með breyting-
um á útflutningsverðmæti því að þar
kunna að vera fólgna vísbendingar um
stefnuna í þjóðarbúskapnum á næst-
unni. Tölur Hagstofu íslands um út-
flutning í hverjum mánuði eru á verð-
lagi hvers tíma og því torvelt að áætla
raunverulegar magnbreytingar. Þjóð-
hagsstofnun birtir tölur um verðmæti
útflutnings á föstu verði þrisvar til
fjórum sinnum á ári. I mánaðarlegu
yfirliti Vísbendingar um innlend efna-
hagsmál hafa verið birtar breytingar á
útflutningsverðmæti síðustu tólf mán-
uði og síðustu þrjá mánuði og eru
þessar upplýsingar unnar eftir mánað-
arlegum verslunarskýrslum Hagstof-
unnar.
Á myndunum hér á síðunni eru
sýndar vísitölur útflutnings á föstu
verði og sýnir efri myndin útflutning
sjávarafurða en sú neðri útflutning alls.
Báðar vísitölurnar eru á verðlagi ársins
1982. Vísitala útflutningsverðmætis er
reiknuð eftir skiptingu Hagstofunnar á
útflutningi í 73 liði og er hver liður verð-
lagður mánaðarlega eftir meðalverði
ársins 1982 og síðan reiknuð tólf mán-
aða og þriggja mánaða meðaltöl. Þar
sem tölvutæk gögn Kaupþings hf. um
skiptingu útflutnings í 73 liði ná aftur til
janúar 1982 er hægt að reikna fyrsta
þriggja mánaða meðaltal í mars 1982
og fyrsta tólf mánaða meðaltal í des-
ember 1982. Vísitölurnar eru birtar í
formi þriggja og tólf mánaða meðal-
talna vegna afar mikilla sveiflna í mán-
aðarlegu tölunum. Vísitölur útflutn-
ingsverðmætis á föstu verði, eða
breytingar þessara vísitalna, verða
áfram birtar mánaðarlega í „innlendu
yfirliti" í Vísbendingu.
Vísitala útflutningsverðmætis á föstu verði 1982=100 Tólf mánaöa meðaltal Þriggja mánaöa meðaltal
Sjávarvörur
a ,y\ /
/ \ / * v •* /
90 / /
80 • '• •*
1982 1983 1984
Útflutningur alls
11D- .\ f\ f\ / / '
J \ I V ■ .* *. .* * / *. .* v / ■ •
j \ /
ftO- / 'J
1982 1983 1984
Gjaldeyrismarkaöur framh.
einnig nefna að á árunum 1963-66 var
hagvöxtur á (slandi 9,4%, 8,5%, 6,6%
og 8,5%.
Áhrifin á þjóðarbúskapinn hér
á landi
Skipta má áhrifum af hækkandi
gengi dollarans á íslenskt efnahagslíf
í tvennt, viðskiptakjaraáhrif og hækk-
andi skuldir og greiðslubyrði. í fljótu
bragði virðast fyrrnefndu áhrifin vera
jákvæð en þau síðarnefndu neikvæð;
þó er ekkert einhlítt í þessum efnum.
Þar sem sá hluti útflutnings sem
greiddur er í dollurum er heldur stærri
en sá hluti innflutnings sem við greið-
um með dollurum veröur hækkun á
gengi dollarans gagnvart Evrópumynt-
um almennt til að bæta viðskiptakjör
okkar. Forsendan er þó sú að útflutn-
ingsverð í dollurum haldist með hækk-
andi dollaragengi. Það hefur ekki
gerst og nægir að nefna lækkandi verð
á saitfiski í Suðurlöndum og vissar
verðlækkanir á fiskmarkaði okkar í
Bandaríkjunum. Engu að síður verður
að telja að hækkandi gengi dollarans
bæti viðskiptakjörin nokkuð og auki
þannig þjóðartekjurnar.
Á móti kemur að erlendar skuldir í
dollurum hækka og þar með einnig
vaxtagreiðslur í krónum taldar, jafnvel
þótt dollaravextir stæðu í stað. Hækk-
andi dollaraskuldir rýra afkomu okkar
en hve mikiö fer eftir vægi dollaralána í
erlendum skuldum. Um eða yfir 60%
erlendra skulda landsmanna eru í doll-
urum. En þá er að því að gæta að hin
40% lækka eitthvað á móti. Ef 60%
skuldanna hækka um 1% en 40%
skuldanna lækka um 1% verður
útkoman sú að skuldir alls hækka um
0,2%. Rétt er að taka fram að hér er
aðeins reiknað með breytingum á
gengi gjaldmiðla en ekki með breyt-
ingum á vöxtum í viðskiptalöndunum.
Niðurstaðan er því sú að hækkandi
gengi dollarans bæti viðskiptakjörin,
en minna en sýnist við fyrstu athugun
vegna þess að útflutningsverð í doll-
urum lækkar eitthvað. Á móti kemur að
hækkandi gengi dollarans hækkar
dollaraskuldir og vegna þess að þær
eru meira en helmingur af erlendum
skuldum þyngist skuldabyrðin nokkuð.
Án tillits til vaxtabreytinga virðist þvi
sem hækkandi gengi dollarans hafi
ekki afgerandi áhrif á afkomu íslenska
þjóðarbúsins. Á hinn. bóginn getur
hækkandi gengi dollarans haft veruleg
áhrif - tii hins verra eða betra - á hag
einstakra fyrirtækja. Auk þess verður
að geta þess að vaxtahækkanirnar í
Bandaríkjunum, svo og raunar annars
staðar, skerða verulega þjóðartekjurn-
ar. Háir vextir í Bandaríkjunum segja
þar til sín vegna þess hve dollarinn
vegur þungt í erlendum skuldum þjóð-
arinnar.