Vísbending - 20.04.1988, Blaðsíða 2

VÍSBENDING
aftur til þess að vegna aðseturs bank-
ans í Helsingfors hafi tekist að byggja
upp samstarf við minni fyrirtæki í
Finnlandi í stærri stíl en í öðrum
löndum.
Ef litið er á lánveitingar eftir iðn-
greinum sést glöggt að orkugeirinn er
þar umfangsmestur. Bankinn var settur
á laggirnar 1976 eftir olíuskellinn 1974
og lánveitingum til orkumála er ætluð
nokkur sérstaða í stofnskránni. Krafan
um að verkefnið gagni að minnsta
kosta tveimur Norðurlöndum í senn er
ekki eins ströng á þessu sviði. Til dæm-
is hefur verkefni verið talið lánshæft ef
fjárfesting í öflun orku eða miðlun
hennar nýtist í samtengdu orkuneti
Norðurlandanna (annarra en íslands).
Einnig var á þessum árum mikil eftir-
spurn eftir lánum í þessu skyni og hún
er enn fyrir hendi í sambandi við nýt-
ingu olíu og gass.
Fyrsta lán bankans var til Járn-
blendiverksmiðjunnar á Grundar-
tanga. Síðan hefur m.a. verið lánað til
Landsvirkjunar, fiskeldisfyrirtækja hér
á landi, Iðnþróunarsjóðs o.fl.
Umþóttun í atvinnulífi___________________
Á síðustu árum eða frá því í byrjun
1982 hafa fjárfestingar í iðnaði aukist á
Norðurlöndum og veruleg umþóttun
orðið í atvinnulífinu. Til að byrja með
gerðust þessar breytingar innan hvers
lands um sig en nú er æ algengara að
samhæfing starfseminnar eigi sér stað
yfir landamærin. Talið er að um 40% af
útlánum bankans innan Norðurland-
anna árið 1986 hafi runnið til alls kyns
tilfærslu og hagræðingar í framleiðslu
og þessi þróun heldur áfram. Fyrir 10
árum hefði það verið hápólitískt mál ef
Finnar væru að kaupa upp sænsk fyrir-
tæki eða Svíar fyrirtæki í Noregi, en
þetta þykir nú yfirleitt ekki tiltökumál.
Þótt það komi ekki fram á línuritun-
um eru lánveitingar bankans oft hluti
af heildarlánsþörf fyrirtækja vegna til-
tekinna fjárfestinga, enda er það aðal-
reglan að bankinn lánar ekki nema
helming andvirðis þeirra hið mesta. En
andstætt því sem sumir óttuðust hefur
bankinn ekki síður tekið höndum sam-
an við viðskiptabanka um fjárútvegun
en að keppa við þá.
Svæðisbundin lán
Síðan 1980 hefur bankinn haft sér-
stakan lánaramma í tilraunaskyni til
fjárfestinga sem eru mikilvægar frá
byggðasjónarmiði. Hér er um að ræða
nyrsta hluta Skandinavíu, Færeyjar,
Grænland og ísland. Á síðastliðnu ári
samþykkti ráðherranefnd Norður-
landaráðs að gera þessa tilhögun var-
anlega. Lánaramminn er 100 milljónir
SDR og yfirleitt er lánunum miðlað
gegnum stofnanir sem helga sig
byggðamálum í viðkomandi löndum.
Alþjóðleg lán_________________________
Norræni fjárfestingarbankinn veitir
einnig lán til samnorrænna fjárfestinga
eða verkefna utan Norðurlanda og til
annarra þjóða í því skyni að kaupa
norrænar vörur eða þjónustu. Sam-
kvæmt ákvörðun ráðherranefndar
Norðurlandaráðs getur bankinn lánað
allt að 700 millj. SDR í þessum flokki,
en um síðastliðin áramót höfðu verið
gefin fyrirheit um lán að fjárhæð 443
millj. SDR. Stundum er [Detta fram-
kvæmt þannig að gert er samkomulag
við ákveðin ríki um lánaramma, sem
síðan er nýttur smám saman til verk-
Mynd 4
Alþjóðleg lán
Útlánarammi, lánsloforð (brúttó), umsamin
Millj sdr °9 útborguð lán
700
600
500
400
300
200
100
1983

84
Útlána-
rammi
Láns-
loforð
Umsamin
lán
Útborg-
uð lán
87
efna sem bankinn viðurkennir. Þetta á
við um Indland, Malasíu, Tyrkland og
Ungverjaland. íslenskir aðiljar hafa til
dæmis sýnt jarðhitaverkefnum í Tyrk-
landi áhuga og mundu þau falla undir
samkomulagið, ef úr þeim verður.
Einnig er lánað til Austantjaldslanda,
svo sem til lestarferju miili Austur-
Þýskalands og Svíþjóðar og til Rússa
vegna kaupa frá Danmörku á þjón-
ustuskipum við veiðiflota þeirra.
Hér yrði of langt að telja upp einstök
lán, en sem sjá má á meðfylgjandi
mynd eru útborguð alþjóðleg lán enn
ekki nema um tíundi hluti norrænna
fjárfestingarlána.
Það liggur í hlutarins eðli að alþjóð-
legu lánin eru miklu þyngri í vöfum en
hin norrænu. Talsverð vinna er við að
meta gjaldhæfi viðkomandi landa,
vinna markað og fylgjast með lánveit-
ingum. Það er því mikilvægt að góð
samvinna hefur tekist með útflutnings-
lánasjóðum á Norðurlöndum. Einnig
hefur bankinn samvinnu við alþjóðlega
banka um lánveitingar, sem eykur hag-
ræði og minnkar áhættu.
Þá hefur verið starfandi síðan 1982 í
reynsluskyni sérstakur útflutningslána-
sjóður (Nordiska exportkreditfonden)
með eigin fjárhag og stjórn sem einnig
hefur aðsetur í Helsingfors og hefur
samvinnu við bankann. Gert er ráð fyr-
ir að þessi sjóður verði festur í sessi
innan tíðar.
Norrænn þróunarsjóður
nýsamþykktur______________________
Ríkisstjórnir Norðurlandanna hafa
nýlega samþykkt að settur verði á lagg-
irnar sérstakur sjóður til lána í þróun-
arlöndum. Verður hann með eigin
stjórn og sérstakan fjárhag en starfar í
tengslum við Norræna fjárfestingar-
bankann. Eftir er að ganga frá ýmsum
atriðum í því sambandi, svo sem varð-
andi ráðningu á starfsfólki, hvaða
þjónustu bankinn veitir sjóðnum í
húsnæði, mannahaldi o.s.frv.
Framtíðin________________________________
En hvert stefnir bankinn í framtíð-
inni? í viðtækasta skilningi fer það eftir
þróun efnhagslífs í heiminum og þar
með á Norðurlöndum á næstu árum.
Eins og komið hefur fram hafa fyrir-
tæki á Norðurlöndum að undanförnu
verið að skapa sér samnorrænan grund-
völl í framleiðslu og sölu. Þessi útvíkk-
un yfir landamærin heldur eflaust
áfram. Einnig má búast við miklum
fjárfestingum við að koma gasinu úr
Norðursjónum á markað, þótt enn sé í
athugun með hvaða hætti það verður
hagkvæmast. Sömuleiðis eru stórtæk
áform á prjónunum í samgöngumálum.
En það hefur ekki farið fram hjá nein-
um að Norðurlöndin (önnur en
Danmörk) renna hýru auga til Efna-
hagsbandalags Evrópu um þessar
mundir. Það er því engum vafa undir-
orpið að fyrirtæki á Norðurlöndum
munu á næstu árum fjárfesta meira á
meginlandinu, bæði til þess að taka
þátt í þeirri innri samhæfingu markaðar-
ins sem þar á sér stað og til þess að
tryggja sér aðstöðu á meðan þau eru
sjálf utan bandalagsins. Ég held að
Norræni fjárfestingarbankinn hafi hér
mikilvægu hlutverki að gegna í sam-
vinnu við fyrirtæki og aðrar lánastofn-
anir.
Aths.: Öll linurit eru úr ársskýrslu Norræna fjár-
festingarbankans fyrír árið 1987.
Greinarhöfundur á sæti i stjórn bankans en tek-
ið skal fram að það sem hér er sagt er á hans
ábyrgð.
2