Vísbending - 18.05.1988, Blaðsíða 2

VÍSBENDING
við Evrópubandalagið, hversu þröngar
skorðurnar þyrftu að vera.
Mikil og þrálát verðbólga á íslandi
ber að vísu vitni um það, að ríkisvaldið
hefur ekki farið mjög vel með sjálfsá-
kvörðunarrétt þjóðarinnar í peninga-
málum á liðnum árum. Eigum við að
draga þann lærdóm af reynslunni, að
ríkisvaldinu beri að afsala sér þessum
rétti með samningum við aðrar þjóðir
og una afleiðingum þess? Eða er það
nóg, að stjórnvöld heiti því að temja
sér meiri sjálfsaga í framtíðinni?
Þessum spurningum er ekki hægt að
svara í eitt skipti fyrir öll. Sumar þjóðir
hafa valið annan kostinn, aðrar hafa
valið hinn. Danir eru til dæmis í Mynt-
bandalaginu (enda eru þeir í Evrópu-
bandalaginu), en Norðmenn og Svíar
ekki. Það er trúlega ekki tilviljun, að
verðbólga hefur verið minni og at-
vinnuleysi meira í Danmörku en í Nor-
egi og Svíþjóð á undanförnum árum.
Norðmenn og Svíar voru reyndar aðil-
ar að fastgengiskerfi Evrópubanda-
lagsþjóðanna á síðasta áratug (“snákn-
um“ svo nefnda), en hættu 1977 og
1978. írar eru í Myntbandalaginu, en
Bretar ekki, þótt báðar þjóðirnar séu í
Evrópubandalaginu. íslendingar þurfa
að kynna sér vandlega röksemdir og
reynslu þessara þjóða.
FISKVEIÐI-
STEFNA
EVRÓPU-
BANDA-
LAGSINS
Það hefur gengið á ýmsu hjá Evrópu-
bandalaginu við að móta sameiginlega
stefnu aðildarríkjanna í fiskveiðimál-
um. Strax við stofnun bandalagsins
1957 voru áform uppi um slíkt, en sam-
komulag á víðum grunni náðist þó ekki
fyrr en 1983. Innganga Spánar og
Portúgals í ársbyrjun 1986 jók síðan
mjög á mikilvœgi fiskveiða fyrir EB og
um þessar mundir fer fram endurskoð-
un á samkomulagi ríkjanna. Sam-
komulagið er víðtœkt og nær m.a. til
reglna um aðgang að fiskveiðum og um
viðhald fiskstofna. Það fjallar um
markaðsmál og um skipulagsbreyting-
ar til að aðlaga sjávarútveg að breyttum
aðstœðum. Síðast en ekki síst fjallar
samkomulagið um sameiginlega stefnu
gagnvart ríkjum utan bandalagsins.
Hér verður greintfrá aðalatriðum sam-
komulags EB í fiskveiðimálum og það
sem nýjast er aðfrétta afþeim vettvangi.
Að,
stofna_______________________________
Samkvæmt stofnsamningi EB ríkir
það grundavallarsjónarmið, að sömu
reglur gildi fyrir öll aðildarlönd og alla
íbúa þeirra. Strangt til tekið hefði þetta
átt að þýða frjálsan aðgang allra fisk-
veiðenda að fiskimiðum landanna.
Þegar Danmörk, írland og Bretland
gengu í EB árið 1973 var hins vegar
brugðið út af þessari reglu og næstu 10
árin gátu aðildarlöndin átt 6 og stund-
um 12 mílur út af fyrir sig. Þó varð jafn-
framt að leyfa þeim öðrum að veiða,
sem höfðu áunnið sér „sögulegan
rétt“.
Um 1977 höfðu flest lönd fært fisk-
veiðilögsögu sína í 200 mílur og um leið
gerðu ýmis lönd EB kröfu til þess að
sérstakur réttur þeirra yrði jafnframt
útvíkkaður. Þessi ágreiningur leystist
ekki fyrr en 1983 og þá með samkomu-
lagi sem fól í sér eftirfarandi megin-
reglu um aðgang að fiskveiðum:
• Fiskveiðilögsaga bandalagsins, sem
er 200 mílur, er opin öllum fiskveið-
endum innan EB með þeirri undan-
tekningu, að hvert land getur áskil-
ið sér allt að 12 mílna veiðirétt til
handa eigin landsmönnum og þeim
sem hafa sögulegan rétt.
Til viðbótar gilda sérstakar reglur
varðandi svæðið í kringum eyjarnar
norður af Skotlandi, og er einungis tak-
mörkuðum fjölda skipa frá Bretlandi,
Frakklandi, Þýskalandi og Belgíu leyft
að veiða þar. Allar þessar reglur eiga
að gilda í 20 ár (frá 1983), en geta kom-
ið til endurskoðunar eftir 10 ár frá gild-
istöku.
Síðan gilda sérstakar reglur um
verndun fiskstofna:
• í fyrsta lagi ákveður EB heildar-
magn fiskveiðanna og úthlutar svo
aðildarlöndum veiðikvóta. Við út-
hlutunina er tekið tillit til þeirrar
fiskveiðihefðar sem hefur myndast í
einstökum löndum; sérstakar þarfir
einstakra landssvæða eru einnig
hafðar í huga og sömuleiðis missir
fiskveiðiréttinda á svæðum utan
EB.
• í öðru lagi eru fiskstofnar verndaðir
með ýmsum ákvæðum sem tak-
marka sóknina inn á viss veiði-
svæði, með reglum um möskva-
stærð og lágmarksstærð landaðs
fisks. Þessum reglum verða Spánn
Fiskiskipafloti Evrópubandalagsins
Tonn (þús)
700
600
500-
400-
300
200-
100-
vf

10000

20000
Fjöldi skípa
2