Vísbending - 04.01.1990, Síða 2

VÍSBENDING
Ný tækifæri
í allri EB umræðunni hér á landi,
sem óneitanlega er orðin talsvert mikil
eins og eðlilegt er, hefur farist fyrir að
kanna og kynna nýja möguleika sem
myndu opnast ef farið yrði að dæmi
EB landanna. Kosturinn við að vera
hluti af stórum markaði á tímum mjög
fullkominna samgangna þar sem allir
sitja við sama borð er m.a. sá að
afkoma þjóða er ekki eins bundin þeim
náttúrugæðum sem land þeirra hefur
upp á að bjóða. Að því er Islendinga
varðar þýðir þetta að afkoman þarf
ekki að vera eins háð sjávarútvegi og
fram að þessu. Möguleikarnir tii að
hasla sér völl á hinum ýmsu sviðum
framleiðslu og viðskipta eru óþrjótandi
á stórum markaði þar sem vegalengdir
skipta æ minna máli. Þá mun menntun
og menning, frumkvæði og framtaks;
semi hafa kannski mest að segja. I
stuttu máli allt það sem gerir menn
eftirsóknarverða til að eiga viðskipti
við.
Meira aðhald
Einn helsti kostur þess sem nýrri
meðlimir Evrópubandalagsins sáu við
það að gerast aðilar var að með þeim
hætti gengust þeir undir ákveðinn aga.
Það var póiitískt auðveldara að
framkvæma nauðsynlegar skipulags-
breytingar og efla aðhald með ríkis-
útgjöldum sem meðlimir í EB en utan
bandalagsins. Lönd eins og Grikkland,
Spánn, Portúgal og raunar Italía eiga
talsvert langt í land, en breytingar eru
hafnar og verulegur árangur hefur
náðst í baráttunni við verðbólgu.
En auðvitað á þetta ekki að vera
nauðsynlegt úrræði. íslendingar eiga
að geta óháðir öðrum aukið aðhald í
ríkisfjármálum og peningamálum,
komið í kring nauðsynlegum skipu-
lagsbreytingum og gætt þess jafnframt
að fyrirtæki búi ekki við lakari
skilyrði en tíðkast erlendis.
Þrýstingur á slíkar breytingar ætti að
vera ærinn í ljósi þess að lífskjör
einstaklinga hafa ekkert batnað á
síðasta áralug. Saml er ekki að sjá
neinar vísbendingar um stefnubreytingu
ef marka má áramótahugleiðingar, en
áfram byggt á misskildri skilgreiningu
vandans ef ekki draumsýnum.
VERÐ-
BÓLGU-
SPÁ
FYRIR
ÁRIÐ 1990
I byrjun október sl. spáði Vísbending
fyrir um verðbólgu ársins 1990 í
samræmi við þá venju að birta verð-
bólguspá í upphafi hvers ársfjórðungs.
Þá var spáð 16% verðbólgu á öllu
árinu m.v. forsendur um 12% launa-
hækkanir og 12% gengislækkanir. I
þessari spá hefur forsendum verið
breylt lítillega á þann veg að
launahækkanir verði 10% á árinu og
gengislækkanir verði sömuleiðis 10%.
Þetta þýðir raungengislækkun eftir
sem áður, sem svarar u.þ.b. til þeirrar
erlendu verðbólgu sem spáð er á næsta
ári (4-5%). Niðurstaðan skv. þessu
verður 13% verðbólga frá upphafi til
loka ársins 1990 og 18% hækkun á milli
áranna 1989 og 1990. Auðvitað mætti
gefa sér aðrar forsendur um þróun
launa og gengis. í októberspánni voru
sýnd fjögur önnur dæmi um verðbólgu
árið 1990 m.v. mismunandi forsendur
og vísast í því sambandi til blaðsins frá
5. október fyrir þá sem áhuga hafa.
Verðbólguspár Vísbendingar fóru
fyrir alvöru af stað í lok mars á síðasta
ári, rétt fyrir kjarasamningana. Sýnd
voru þrjú dæmi um verðbólgu m.v.
mismunandi forsendur um laun og
gengi. Eitt þeirra komst mjög nærri lagi
um verðbólguna á árinu, en þó var gert
ráð fyrir of miklum kauphækkunum og
of litlum gengislækkunum. Endur-
skoðuð spá í byrjun júlí komst hins
vegar mjög nærri raunverulegri útkomu
á réttum forsendum. Þá var spáð 23%
hækkun framfærsluvísitölu en nú er
sýnt að hún verður 24-25%.
Næsta spá verður birt í upphafi 2.
ársfjórðungs eða í byrjun apríl, en þá
ættu að liggja fyrir niðurstöður launa-
samninga. Um leið ætti að vera hægt
að spá um verðbólgu ársins með mun
minni óvissu en nú, einkum þar sem
ekki er útlit fyrir launaskrið á árinu.
VERÐBÓLGUSPÁ FYRIR ÁRIÐ 1990
Veröbólga hvers ársfjóröungs á ársgrundvelli
1989
—
Spá
1990
zmmrn
* Að hluta til spá
Veröbólga allt áriö 1990: 13%
Veröbólga á milli áranna 1989 og 1990: 18%