Vísbending - 29.02.1992, Síða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
29.
febrúar
1992
9. tbl. 10. árg.
Vandi í
sjávar-
útvegi
Fyrirtæki, sem eiga um 60%
lieildareigna í sjávarútvegi, eiga nú í
slíkum erfiðleikum að lenging lánstíma
nægir ekki til þess að bjarga þeim,
samkvæmt lauslegu mati Þjóðhags-
stofnunar. Tap á botnfiskveiðum og
vinnslu er nú um 4% tekna, en í
september var uni 1% hagnaður af
rekstrinum og árið 1990 var 2,5%
hagnaður. Sjávarútvegsráðherra
greindi frá þessum niðurstöðum á
alþingi fyrir skömmu. Þar reifaði hann
einnig skýrslu Hagfræðistofnunar
Háskólans um útgerð. Þarkom fram að
miðað við 8% ávöxtunarkröfu og að
skip endist í 20 ár sé tap útgerðar líklega
50-60 milljarðar króna undanfarinn
áralug, eða svipað þjóðarauðsmati
fiskiskipaflotans 1990.
Uotnfiskveiðar og -vinnsla
Afkoma % af tekjum
Rekstraryfirlit I990og
rekstraráætlun m.v. rekstrarskilyrði í
janúar 1992.
Veiðar og vinnsla 1990 2,5 Janúar 1992 -4
Veiðar 3 2
Bátar -0,5 -1,5
Togarar 3,5 2
Frystiskip 10 11,5
Fiskvinnsla 1 ■8
Frysting 3 -8
Söltun -3,5 -8,5
Heimild: Þjóðhagsstofnun
Misjöfn afkoma greina
Sem fyrr segir telur Þjóðhags-
stofnun að halli botnfiskveiða og
vinnslu sé nú um 4% tekna. Eins og
sést í töflunni er afkoma mjög misjöfn
eftir greinum. Hagnaður er af
veiðum, langmestur þó af frysti-
togurum. Afkoma útgerðar hefur
reyndarlítið versnaðfrá 1990. Hins
vegar gengur vinnsla mun verr en
áður. Bæði útgerð og vinnslabíða
tjón af því að afli er minni en áður,
en á hinn bóginn hel'ur fiskverð
stórhækkað, um nálægt 30% frá
1990, og tekjur þannig færst frá
vinnslu til útgerðar.
Kröfur um
gengislækkun
Skipting botnfiskafla eftir
verkunaraðferð, %
Mun minna var flutt út af ferskum fiski í fyrra en
árin á undan, en hlutur landfrystingar jókst.
Sjófrysling vex jafnt og þétt.
I framhaldi af þeim upplýsingunt
sent fram komu hjá sjávarútvegs-
ráðherra sagði formaður samtaka
útvegsmanna að annað hvort yrðu laun
að lækka eða lífskjör almennings að
versna með öðrum hætti ef tryggja ætti
viðunandi rekstrarstöðu sjávarútvegs.
Með seinni kostinum hefur formaðurinn
sennilega annað hvort í huga gengis-
lækkun eða þær tillögur Vinnu-
veitendasambandsins að sköttum verði
létt af atvinnulífi og tekjuskattur
almennings hækkaður í staðinn. Hann
vill færa rekstur sjávarútvegs í fyrra horf
með því að lækka raungengi krónunnar
(framleiðslukostnað á Islandi miðað
við kostnað í öðrum löndum), þannig
að laun eða gengi lækki eða skattar
færisttil. Enhvers vegna versnaði hagur
sjávarútvegs? Astæðan er alls ekki sú
að kostnaður á Islandi hafi hækkað
meira en verð afurða á erlendum
mörkuðum. Verðið hefur raunar
hækkað miklu meira undanfarin ár en
laun hér á landi. Ástæða þess að
sjávarútvegi vegnar verr en áður er að
afli er minni en áður. Togarar og
frystihús eru því verr nýtt. Ur þessu
verður varla bætt með skynsamlegu móti
nema með því að leggja togurum og
fækka frystihúsum í rekstri.
VHeimild: Fiskifélag íslands, 1991: jan.-sepl.
Halli á sjávarútvegi ekki
endilega þjóðarvandamál
Lengi vel var gengi krónunnar
ákveðið með það að markmiði að
afkoma sjávarútvegs yrði sem næst núl 1 i.
Fyrirlæki í sjávarútvegi þurftu ekki að
hafamiklaráhyggjurafkauphækkunum
og lítil ástæða var til að safna í sjóði til
að jafna sveiflur, því að afkoman var
nánast tryggð frá degi til dags. Þetta
öryggi sjávarútvegsfyrirtækja þýddi
öryggis-leysi fyrir aðra. Launþegar
máttu þola miklar sveiflur í kaupmætti
og ytri skil-yrði annarra atvinnugreina
voru nijög sveiflukennd. Fyrir kom að
góðæri í sjávarútvegi yrði hcilum
iðngreinum að aldurtila. Meðaltals-
aðferðin ýtti líka undir offjárfestingu í
sjávarútvegi. Ráðist var gegn halla í
greininni með því að lækka gengi eða
styrkja einstök fyrirtæki í stað þess að
láta verst settu fyrirtækin fara á höfuðið.
Minna má á að matvöruverslanir voru
að meðaltali reknar með halla eftir að
stórmarkaðir komu til sögunnar.
Stjórnvöld reyndu þó ekki að bæta
afkomuna, heldur leystist vandinn af
sjálfum sér. Þær búðir sem ekki gátu
boðið nógu ódýrar vörur lögðu upp
laupana. Verslunum fækkaði og
Sjávarútvegu r
Launakerfi
Vextir hér og erlendis