Vísbending - 05.02.1993, Blaðsíða 3

ISBENDING
Hættumörk í fjárhag
sveitarfélaga?
Árið 1990 voru peningalegar eignir
Reykjavíkurborgar meiri en skuldir, en
horfur eru á að peningastaðan verði
frádræg um 25-30% rekstrartekna í árslok
1993 (peningalegar eignir eru sjóður,
bankainnstæður og verðbréf, peninga-
staða er peningalegar eignir mínus
skuldir). Staða Reykjavíkur er þó enn
mun betri en annarra stórra kaupstaða.
Peningastaða Kópavogsbæjar er nú frá-
dræg um sem samsvarar tæplega árs-
tekjum bæjarins, en fer heldur batnandi
(sjá mynd hér við hliðinaj.Skuldir
Hafnarfjarðarbæjar eru aftur á móti að
aukast og horfur eru á að í lok árs verði
peningaleg staða hans frádræg um 50%
árstekna. I skýrslu um fjárhag sveitar-
félaga, sent nel'nd á vegum félagsmála-
ráðherra tók saman fyrir þremur árum, er
rætt um viðmiðunartölur fyrir fjárhag
sveitarfélaga. Segir þar að þessar við-
miðanir gætu til dæmis verið að
nettóskuldir sveitarfélaga færi yfirleitt
ekki yfir 50% af tekjum og að hættu-
mörkum væri náð þegar hlutfallið væri
orðið 80-90%. Vafasamt er að hættumörk
í fjárhag sveitarfélaga séu í raun eins lág
og þarna er nefnt. Hitt er annað mál að
svo ntiklar skuldir hljóta að leiða til þess
að minna verður úr framkvæmdum en
ella. Sem fyrr segir samsvara skuldir
Kópavogsbæjar umfram peningalegar
eignir núna rekstrartekjum bæjarins á
tæpu ári. I fjárhagsáætlun fyrir 1993
kemur fram að talið er að um 10%
rekstrartekna bæjarins á árinu fari í
vaxtagreiðslur. Rekstrarafgangur fyrir
vaxtagreiðslur er að jafnaði 25-30%
rekstrartekna. Virðistekki fjarri lagi að
ætla, að framkvæmdageta bæjarins sé
Tekjuafkoma fjögurra stærstu
kaupstaða (rekstrarniðurstaða
mínus fjárfestingar),
milljónir króna verðlag hvers árs,
'92 lauslegt mat,'93 fjárhagsáætlun
1990 1991 1992 1993
Heimildir: Ársreikningar kaupstaða,
fjárhagsáætlanir.
Peningaleg staða stærstu kaupstaða sem hlutfall af
Peningastaða Reykjavíkur hefur versnað allt frá 1988 og staða Hafnarfjarðar
fer nú einnig versnandi.
Heimildir: Arbók sveitarfélaga,fjárhagsáœtlanir.
30-40% minni, en hún væri, ef skuldimar
væru svipaðar peningaeignum. I fyrr-
nefndri skýrslu um fjárhag sveitarfélaga
segir að dæmi séu um að 40-50%
rekstrartekna fari í fjármagnskostnað.
Augljóst er að þá er ekki mikið svigrúm
til þess að leggja í nýjarfjárfestingar, og
raunarhlýturslíkurskuldabaggiaðhefta
daglegan rekstur.
Akureyrarbær skiptir sér
meira af atvinnulífi en
aðrir stórir kaupstaðir
Sveitarfélög eiga ýmis fyrirtæki,
vatnsveitur, hitaveitur og rafveitur og
bera ábyrgð á skuldbindingum þeirra.
Þessi fyrirtæki standa flest mjög vel, en
nokkrar hitaveitur á landsbyggðinni eru
hér undantekning. Hitaveita Akureyrar
stendur illa, en hún hefur þó verið rekin
með hagnaði undanfarin ár og stefnt er
að því að hún spjari sig án stuðnings frá
bænum. Akureyrarbær hefur auk þess
sérstöðu meðal þeirra sveitarfélaga sem
hér eru til skoðunar vegna þess að hann
skiptir sér mun meira af atvinnulífinu en
hin gera. Bærinn á nteðal annars stóran
hlnt í Útgerðarfélagi Akureyringa, Slipp-
stöðinni Odda, Krossanesi og Foldu.
Tekjur Reykjavíkurborgar
minnka
Reykjavíkurborg er langstærsta
sveitarfélagið. Árið 1991 voru rekstrar-
tekjur hennar um 40% rekstrartekna allra
sveitarfélaga. Fjárhagur borgarinnar
hefur versnað undanfarin ár, sem fyrr
segir. Að nokkru leyti virðist þelta ekki
hafa verið með ráðum gert, því að
fjárhagsætlun hefur annað hvort verið
afgreidd með afgangi eða litlum halla.
Borgin hefur staðið fyrir miklum
framkvæmdum undanfarin ár og sumar
þeirra hafa reynsl dýrari en ætlað hefur
verið í upphafi. Á nýliðnu ári var
rekstrarhalli borgarinnar hálfur annar
milljarður króna, samkvæml lauslegu
mati, en í fjárhagsáætlun í upphafi árs
var gert ráð fyrir nokkrum afgangi.
Tekjur borgarinnar reyndust minni en
áætlað var og útgjöld meiri. Auka-
fjárveitingar á árinu voru rúmar 400
milljónirkróna,einkumtilatvinnumála.
Borgarstjóri sagði þegarhann lagði fram
fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar 1993
að tekist hel'ði að halda framkvæmda-
umsvifum Reykjavíkurborgar
óbreyttum árið 1992, en talið er að
heildarfjárfesting í landinu hafi á sama
tíma dregist saman um 14%.
Nú verða þau þáttaskil að fjárhags-
áætlun er samþykkt með verulegunt
halla, eðanálægt 1.300 milljónum króna.
Áætlað er að tekjur borgarinnar minnki
um nokkur prósent að raungildi. Munar
þar mest um að tekjur sem koma í stað
aðstöðugjalds verða mun minni en
aðstöðugjaldið áður. Gert er ráð fyrir að
rekstrargjöld aukist heldur að raungildi.
Rekstrarafgangur rýrnar um fjórðung
lfá áætlaðri útkomu liðins árs og er því
minna afgangs til fjárfestinga en áður.
Hér verður þó að geta þess að framlög til
gatnagerðar eru talin til rekstrargjalda í
fjárhagsáætlun, en ættu að réttu lagi að
falla undir fjárfestingar að stórum hluta.
Um þetta sagði borgarstjóri nteðal
annarserhann lagði fram fjárhagsáætlun
fyrir 1993: „Ráðstöfunarfé til eigna-
breytinga lækkar ... í raun um 717,7
milljónirkróna. Þaraf lækkaframlögtil
byggingarframkvæmda um 375,3
milljónirkróna frááætlaðri útkomu þessa
árs. I þvísambandi erréttað minna á, að
á móti hækka framlög til gatnagerðar
um tæplega 200 milljónir króna, og ef
að líkum lætur eiga aukafjárveitingar
vegna atvinnuskapandi verkefna eftir
að jafna fyllilega þann mun, sem eftir
stendur.“ 1

3