Vísbending - 07.03.1997, Blaðsíða 3

ISBENDING
Kaupréttur að hlutabréfum
Lengi hefur það tíðkast erlendis að
hlutafélög sem hyggjast bjóða út
nýtt hlutafé gefi út svokallaðan
kauprétt (e.: rights) sem sendur er hlut-
höfum. Samkvæmt kaupréttinum getur
hluthafi keypt hlutabréf að andvirði ein-
hverrar fjárhæðar á útboðsdegi. Það sem
þó er mest um vert er að hluthafinn getur
selt kaupréttinn hyggist hann ekki auka
við hlut sinn í útboðinu. Kauprétturinn
er því í raun verðbréf sem getur gengið
kaupunt og sölu á eftirmarkaði. Sums
staðar eru kaupréttir einnig skráðir í
kauphöllum og með þá verslað samhliða
öðrum verðbréfum. Venjan er sú að hlut-
hafar fá betri kjör í útboði en þeir sem á
eftir koma. Einnig getur gengisþróun
hlutabréfa verið með þeim hætti að
verðgildi kaupréttarins aukist. Við út-
gáfu kaupréttarins breytist venjulega
verð hlutabréfa á markaði og út frá
breyttu verði reiknast innra verðgildi
kaupréttarins. Dæmið gæti litið svona
út: Nafnverð hlutabréfa félagsins er 100
milljónir króna. V erðið á markaði er 1,60
krónur hver einnar krónu hlutur. Nýtt
hlutafé að nafnverði 25 milljónir króna
er gefið út með útgáfu kaupréttar og er
gengi þess 1,20krónurfyrirhverjakrónu
nafnverðs.
100 rn.kr. á genginu 1,6 160m.kr.
25 m.kr. á genginu 1,2 30m.kr.
125 m.kr. 190m.kr.
Það þýðir að nýtt gengi verður 1,52.
Innra verðgildi kaupréttarins er þá 1.52
- 1,2 = 32 aurar fyrir hverja krónu nafn-
verðs. Önnur tegund kaupréttar (e.:
warrant) er oft gefin út samhliða skulda-
bréfaútboðum og er þá hugsuð sem
bónus eða til að laða menn til kaupa á
skuldabréfum. Kauprétturinn felur í sér
réttindi til kaupa á hlutabréfum á fyrir-
fram ákveðnu gengi á tilteknum degi í
framtíðinni. Á síðasta ári gaf hlutafél-
agið Bakkavör hf. út kauprétt í tengslum
við skuldabréfaútboð. Munurinn þess-
um tveimur tegundum kauprétta felst
yfirleitt í tímalengd kaupréttanna auk
þess sem ekki er þörf á að gefin séu út
ný bréf vegna síðari tegundarinnar.
„Aldurinn færist yfir“
Svar við greininni „Aldurinn færist yfir“ sem birtist 7. febrúar 1997.
IVísbendingu 7. febrúar 1997 birtist
greinin „Aldurinn fœrist yfir“. í
greininni er birt spá yfir fjölgun
aldraðra fram til ársins 2091 ásamt kostn-
aði við hjúkrunar- og ellirými. Tölur um
fjölgun aldraðra eru réttar og eins kostn-
aður við byggingu vistrýma. Margt er
þó athugavert við greinina.
„Hver á að borga?“ er fyrirspurn og
fyrirsögn. Þá er einnig í greininni talið
líklegt að árlegur „kostnaður“ vegna
umönnunar aldraðra muni tvöfaldast á
næstu áratugum og hljóðlausar stunur
heyrast yfir því að ekki sé líklegt að
aldraðir verði „uppspretta mikilla
tekna fyrir hið opinbera".
ár. Jafnframt hefði hann getað nefnt til
hvers þessir skattar fóru, meðal annars
menntunar hans o.tl. Nei, þess í stað
skilurhann þáeldri eftirílok greinarinnar
sem ölmusuþega.
Um úrræði aldraðra!
Greinarhöfundur virðist sjá flesta 67
ára og eldri á elli- og hjúkrunar-
heimilum eða búandi í heimahúsum með
heimilishjálp. Til að hressa upp á þekk-
ingu greinarhöfundar skal bent á eftir-
farandi: Úr gögnum Hjartaverndar, sem
staðið hefur fyrir hóprannsókn frá 1967
á höfuðborgarsvæðinu og víðar um
Tafla 1. Fjöldi karla og kvenna er stundaði vinnu 1985-1991
Konur
Karlar
Fjöldi 60-69 ára 1.334 70-81 árs 819 60-69 ára 1.077 70-79 ára 501
30-39 klst/viku 33,4% 32,7% 11,7% 9,4%
40-49 37,5% 14,8% 49,1% 21,0%
>50 9,4% 2,1% 27,6% 6,2%
er að konur verji 20-25 klukkustundum
á viku í slík störf. í þjóðhagsreikningum
er ekki gert ráð fyrir tekjum af heimilis-
störfum.
Urn 30% kvenna á aldrinum 80-89 ára
stunda létta vinnu utan heimilis. Á
landsbyggðinni er fólk virkara.
Af þessu má sjá að staðhæfing greinar-
höfundar um að „ekki er líklegt að
aldraðir verði uppspretta mikilla
tekna fyrir hið opinbera “ er marklaus
skrifborðsframleiðsla.
Aldraðir hafa greitt fyrir sig og vel
það. Flestir sjá um sig.
Ólafur Ólafsson, landlæknir
------♦-----♦----♦-------
Vandlætingartónn
/
Ivandlætingartón er spurt: „Hver á
að borga?“ Ekki dettur greinarhöf-
undi í hug að eldra fólk hafi þegar borgað
fyrir sig. Eða hvert fóru skattar þeirra?
Ekki erúr vegi aðjafn talnaglöggur grein-
arhöfundur, hefði minnst á upphæð
þeirra skatta er eldra fólkið hefur þegar
greitt til þarfa samfélagsins og meðal
annars greitt fyrir mikla uppbyggingu
heilbrigðisþjónustu hér á landi sl. 30-40
land, má lesa um vinnutíma þeirra er
mættu í skoðun (þátttaka 70%). Sjá töflu.
Ennfremur kemur í ljós að marktæk breyt-
ing hefur orðið á heilsufari eldra fólks,
til hins betra, á sl. 15-20 árum með tilliti
til hjarta-, æða- og lungnasjúkdóma.Fólk
er mun hressara en áður. (Ó. Ólafsson:
Samantekt á félagslæknisfræðilegum þáttum
í rannsókn Hjartaverndar 1967-1987.)
Milli 25-34% kvenna og 34% karla
stunda reglulegar líkamsæfingar dag-
lega. Heimilisstörf eru talin með en talið
Frá ritstjóra
Samkvæmt könnun Þjóðhagsstofnunar sem
ber lieitið „Tekjur, eignir ug dreifing
þcirra árin 1994 og 1995“ voru meðalat-
vinnutekjur fólks á aldrinum yfir sjötugu 512
þúsund krónur á ári. Fjöldi þeirra sem höfðu
atvinnutekjur voru 2.189 eða um 10,5% af
heildarfjölda fólks yfir sjötugu í árslok 1995.
Af þessu má ráða að rtkissjóður muni ekki
sækja miklar skatttekjur af öldruðum.
1 greininni er því haldið fram að kostnaður við
þjónustu aldraðra muni tvöfaldast í takt við
fjölgun aldraðra. Ekki er vikið einu orði að því
að höfundur telji flesta aldraða dveljast á elli-
og hjúkrunarheimilum eða búandi í heimahús-
um með heimilishjálp. Hins vegar ályktar
höfundur greinarinnar að hlutfall þeirra sem
nýta sér þessa þjónustu muni ekki minnka í
framtíðinni. Það er vissulega ánægjulegt að
fólk sé mun hressara en áður en það breytir því
þó ekki að mun stærri hópur en nú mun ná
hærri aldri og það fólk sem nær hæstum aldri
þarf að jafnaði mun rneiri þjónustu en hinir
sem yngri eru.
3