Vísbending - 07.03.1997, Blaðsíða 4

ISBENDING
Hagtölur
Gj aldey rismarkaðir
Miklar hræringar hafa verið á gjald-
eyrismörkuðum heimsins á und-
anförnum mánuðum. Sú þróun sem h vað
mesta athygli vekur er þróun þýska
marksins en staða þess gagnvart Banda-
ríkjadal hefur veikst mjög. A síðustu
fjórum mánuðum hefur staða marksins
gagnvart dal veikst um 13% en staða
þess gagnvart japönsku jeni hefur rýrn-
að um 6% á sama tíma. Staða marksins
gagnvart bresku pundi rýrnaði um 10%
á síðustu fjórum mánuðum. Japanska
jenið hefur á sama tíma veikst gagnvart
Bandaríkjadal um 6,7% eins og við var
að búast.
Ástæður þessarar miklu breytingar á
verðgildi þýska marksins eru litlar vonir
um efnahagsbata í Þýskalandi, auk þess
sem atvinnuleysi er þar yfir 12% en það
er það mesta frá því á dögum Weimar-
lýðveldisins. Bandaríkjadalurhefur ver-
ið að styrkja sig verulega enda hefur
vöxtur í bandarísku efnahagslífi verið
góður.
Heimitdir: Gjaldeyrismál og Financial Times
\_____________________________)
f \
Vísbendingin
Aðalfundir hlutafélaga eru nýhafnir
og eru hluthafar hvattir til að mæta
og taka virkan þátt í þeim. Þótt aðalfundir
hafi gjarnan verið einhvers konar „já og
amen“ -samkomur er engin ástæða til að
svo sé. Hluthafar eru eigendur fyrir-
tækjanna og stjórnendur eiga að reka
þau með hagsmuni eigenda að leiðar-
Íjósi. Sjálfsagt er að gagnrýna þegar
ekki er vel staðið að hlutum en jafnsjálf-
sagt er að hrósa þegar vel er gert. Einnig
má njóta veitinganna sem yfirleitt er boð-
ið upp á. Hjá sumum hlutafélögum er
jafnvel boðið upp á léttar vínveitingar.
V_____________________________)
Píramídamir
í Albaníu
Mikil ólga er í Albaníu í kjölfar
hruns svokallaðra píramída-
fjárfestinga sem mikill fjöldi
fólks hafði tekið þátt í. í Albaníu, sem er
talið fátækasta landið í Evrópu, er starf-
semi frjáls fjármálamarkaðar nýjung og
hefurþað gefið fjárglæframönnum tæki-
færi til að svíkja verulegar fjárhæðir út
úr auðtrúa almenningi. Talið er að flest-
allir Albanar hafi tekið þátt í píramídafj ár-
festingum og er álitið að fjárglæframenn-
irnir hafi haft jafnvirði eins milljarðs
Bandaríkjadala upp úr krafsinu. Sú
fjárhæðjafngildir um þriðjungi af lands-
framleiðslu Albaníu. En hvers konar
íjárfestingar eru þetta?
Píramídafj árfestingar
Píramídafjárfestingar eru ekki ósvip-
aðar keðjubréfum. Fjárglæframenn-
irnir setja auglýsingu í fjölmiðla þar sem
þeir lofa ævintýralegri ávöxtun fjár-
muna. Þeir segjast fjárfesta féð í ýmissi
óhefðbundinni starfsemi sem skili veru-
legum arði. Síðan er hluti fjármunanna
notaður til að greiða út mánaðarlega
vexti til þeirra sem gerast þátttakendur
og þannig er byggt upp traust á fjárfest-
ingunni. Smám saman spyrst þetta út
og fólk streymir að. Fjármunirnir sem
streyma inn eru ekki notaðir nema að
litlu leyti í vexti og á endanum stinga
svo höfuðpaurarnir af með megnið af
fjármununum. Eftir situr fólk með sárt
ennið, sumir búnir að selja allt sitt til að
hagnast og aðrir búnir að taka lán sem
þeir hugðust greiða niður með vöxtun-
um og græða verulega á tiltækinu. Þeir
sem voru fyrstir til að ginnast fá hugs-
anlega eitthvað af fjármunum sínum til
baka vegna þeirra vaxta sem greiddir
hafa verið en yfirleitt varir þessi starf-
semi það skamman tíma að jafnvel þeir
fyrstu ná ekki að endurheimta allt sitt fé.
í Albaníu voru fjölmörg fyrirtæki sem
stóðu í þessari starfsemi og með aukinni
samkeppni hækkuðu þeir vextir sem fólki
var lofað verulega. Rétt áður en spila-
borgirnar hrundu var lofað allt að 10%
vöxtum á mánuði en verðbólga í Albaníu
var aðeins 6% á síðasta ári. Albanía var
það vanþróað land að ekki var fyrir hendi
þekking eða það löggjafarvald sem
nægði til að stöðva þessa starfsemi áður
en verulegur skaði hlaust af. Nú hefur
stjórnin hrökklast frá völdum og skálm-
öld ríkir í hluta landsins. Fólki hefur verið
lofað endurgreiðslu en þar sem megnið
af fjármununum erkomið úr landi eróvíst
um efndir.
Heimild: Financial Times
f \
Aðrir sálmar
Vinsældir oggæði
að er eðlilegt að fólk hafi skoðun á
fyrirtækjum sem eru áberandi í þjóð-
lífinu. Þeir sem fylgjast með viðskiptum
sjá þó fljótt að það eru ekki endilega þau
fyrirtæki sem best ganga sem eru vin-
sælust meðal almennings. Þar ráða önn-
ur sjónarmið, t.d. er það áberandi að
fyrirtæki sem hafa litríka og vinsæla
stjórnendur hafa verið ofarlega á blaði
hjá almenningi, þrátt fyrir að á ýmsu hafi
gengið í rekstri. Á árum áður var viðhorf
í garð þeirra fyrirtækja sem græddu afar
neikvætt. Sem betur fer hefur þetta sjón-
armið breyst, liklega vegna þess að eftir
að verðbólga varð lítil var ekki lengur
hægt að færa verðmæti úr peningastofn-
unum (þ.e. frá almenningi) til fyrirtækj-
anna án þess að nokkur yrði þess var.
Mikil gjaldþrot og meiri fjárfestingar al-
mennings í fyrirtækjum hafa aukið skiln-
ing á því hve mikilvægt er að reksturinn
gangi vel. Sumir stjórnmálamenn og aðr-
ir áhrifamenn, til dæmis nokkrir fjölmiðla-
menn og verkalýðsforingjar, hafa lagt í
vana sinn að ráðast á vel rekin fyrirtæki.
Samt virðist flest fólk vera jákvætt í garð
fyrirtækja almennt.
í nýbirtri skoðanakönnun Frjálsrar versl-
unar nefnir einn af hverjum ellefu það
að hann hafi neikvætt viðhorf til Eim-
skipafélagsins. Illa er þar komið fyrir
óskabarni þjóðarinnar sem er enn þann
dag í dag það hlutafélag sem flestir eiga
í, fyrirtæki sem hefur skilað betri rekstr-
arniðurstöðu en flest önnur fyrirtæki ár
eftir ár, hluthöfum góðri ávöxtun og
drjúgum skatttekjum til ríkissjóðs. Nei-
kvæðni í garð fyrirtækisins er væntan-
lega fyrst og fremst sprottin af því að
það hefur lagt mikið fé í fjárfestingar í
atvinnulífi, nú síðast með kaupum á
hlutabréfum í UA. Því miður er umræða
ekki enn komin á það stig hérlendis að
fjölmiðlareðaalmenningurskynjiaðein-
mitt slíkar fjárfestingar eru grunnur að
blómlegu atvinnulífi. Fyrir nokkrum ár-
um birti Morgunblaðið „úttekt" sem átti
að sýna að stjórnendur Eimskips hefðu
farið illa að ráði sínu með hlutabréfa-
kaupum. Af einhverjum ástæðum hefur
blaðið ekki endurtekið útreikninga sína
nú þegar verð hlutabréfa hefur stór-
hækkað. Þannig geta jafnvel vandaðir
fjölmiðlar sokkið í gryfju fordóma.
vj_______________ ________________y
Ritstjórn: Tómas Öm Kristinsson ritstjóri og
ábm., Benedikt Jóhannesson. Útg.:
Talnakönnun hf., Borgartúni 23, 105 Rvík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Internetslóð:http://www.strengur.is~talnak/
vief95.html,netfang:talnak@strengur.is
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Háskól-
ans. Prentun: Gutenberg. Upplag: 700eintök.
Öll réttindi áskilin. Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.