Vísbending - 22.03.2002, Page 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
Teflt til sigurs
22. mars 2002
12. tölublað
20. árgangur
að vakti nokkra athygli þegar
skákfélagið Hrókurinn stóð uppi
sem íslandsmeistari í skák þetta
árið. Klúbburinn á ekki eins fróma fortíð
og flestir slíkir klúbbar heldur rekur hann
rætur sínar til öldurhúsa Reykjavíkur-
borgar. Ólíkt pílukastinu þá eru öldur-
hús sennilega ekki upplagt uppvaxtar-
umhverfi félags sem kennir sig við and-
ans íþrótt, skáklistina, þó að glasalyft-
ingar standi til jafns við hana sem þjóð-
aríþrótt. Engu að síður hefur Hróknum
tekist hið ótrúlega, að fara úr fjórðu deild
upp í þá fyrstu og hampa titlinum, allt á
einungis fjórum árum.
Fyrirtæki geta dregið lærdóm af sögu
Hróksins þar sem skýr markmið og ein-
beittur vilji leiddu klúbbinn upp á topp-
inn. Það var teflt til sigurs.
Hrókerað
egarHrókamirmættu til leiks í síðustu
rimmunni á Islandsmóti skákfélaga
tefldu þeir fram spx útlendunr stórmeist-
urum og tveimur Islendingum. Hrókamir
höfðu uppgötvað að engin þörf var á að
reyna að ala upp íslenska skáksnillinga,
enda höfðu aðrir klúbbar áratugaforskot
í slíku uppeldi, heldur væri hægt að
spara sér tíma og fyrirhöfn og kalla til
atvinnumenn að utan. Tilgangurinn
helgaði meðalið og sigurinn er skráður
á spjöld íslenskrar skáksögu.
Þó að útlendir atvinnumenn hafi oft
verið kallaðir til í íþróttum eins og fót-
og handbolta þá var það nær óþekkt í
íslenskum skákheimi. Hugsanlegahefur
„gömlu" skákklúbbunum þótt „óviðeig-
andi“ eða óþarfi að nota útlenda skák-
menn í íslensku tafli. En þetta bragð
Hróksmanna bar hins vegar árangur og
gerði þeim kleift að gera hið ómögulega,
að sigra risana. Útlendingarnir hafa líka
gert Islandsmótið mun sterkara en áður
og eru án efa lyftistöng fyrir íslenska
skákíþrótt þar sem skákin sem tefld er
nú er tvímælalaust á heimsmælikvarða.
Valdatafl
ann 20. mars síðastliðinn voru tveir
útlendingar kosnir í stjórn Kaup-
þings á aðalfundi félagsins. Annar þeirra
var Finninn J.T. Berggvist sem er einn
af yfirmönnum símarisans Nokiaog hinn
er sænskur, Tommy Persson að nafni,
og er forstjóri LF AB, einnar stærstu
tryggingarsamstæðu Svíþjóðar. Báðir
greinilegaatvinnumenníviðskiptaheim-
inum.
Innkoma þessara rnanna í stjórn
Kaupþings er í sjálfu sér stórfrétt þar
sem það er mjög óalgengt að útlendingar
séu í stjómum íslenskra fyrirtækja. Þó
eru dæmi um það allt frá lokum nítjándu
aldar þegar Danir tóku mikinn þátt í
uppbyggingu fyrirtækja hér á landi. A
síðustu árum hafa útlendingar aðallega
setið í stjórnum fyrirtækja sem eru að
stórum hluta í eigu útlendinga eða fyrir-
tækjum sem eru eins konar sérleyfishafar
fyrir erlenda tækni eða framleiðslu hér á
landi. Þannig voru t.d. útlendingar í
stjórn Nýherja á tíunda áratuginum og
stór hluti stjórnar símafyrirtækisins Tals
er skipaður útlendingum. Þá hefur
Bakkavör fengið útlendinga inn í stjórn
í sameiningunni við breska matvöru-
framleiðandann Katsouris Fresh Foods
Ltd (KFF).
Skoðanir eru skiptar um ágæti þess
að hafa útlendinga í stjórn íslenskra
fyrirtækja þar sem fundarferlið verður
flóknara og oft og tíðurn eiga útlendingar
erfitt með að átta sig á íslenskum aðstæð-
um þannig að mikill tími fer í útskýringar
sem annars væru óþarfar og sem tefja
ákvarðanatöku. Á hinn bóginn geta
fundarhöldin orðið markvissari þegar
skýrt og skipulagt viðskiptaumhverfi
kemur í stað hins afslappaða andrúms-
lofts gamals kunningsskapar.
Segja má að hlutverk stjórnar í fyrir-
tækjum sé tvíþætt, annars vegar eftir-
litshlutverk og hins vegar ráðgjafar-
hlutverk. Skipan í stjórnir hér á landi er
enn að mestu leyti hluti af valdatafli þar
sem verið er að tryggja hagsmuni og
áhrif einstakra eigenda frekar en að
menn séu valdir til þess að vera stjórn-
endum fyrirtækisins til ráðgjafar. Þess
vegna skiptir það kannski ekki stórmáli
hvernig stjórn fyrirtækja er skipuð. Það
getur hins vegar skipt máli ef fyrirtæki
hafa raunverulega þörf fyrir ráðgjöf.
Alþj óðlegur leikur
Hlutverk stjórna virðist mám saman
vera að breytast á þann veg að
ráðgjöfin fær aukið vægi. Öt frá ráðgjaf-
arsjónarmiðinu er hins vegar engin sér-
stök þörf fyrir útlendinga í stjórn fyrir-
tækja sem eru eingöngu á íslenskum
markaði þó að þörf sé fyrir faglega breidd
í stjórninni.
I fyrirtækjum í alþjóðavæðingu er
aftur á móti þörf fyrir útlendinga sem
þekkja þá markaði sem fyrirtækið hyggst
starfa á eins vel og Islendingar þekkja
Island. Þannig er það mikill styrkleiki að
Bakkavör, sem skapar 78% af fram-
leiðsluverðmætum sínum í Bretlandi,
hafi fengið tvo stjórnarmeðlimi frá KFF.
Eins er það styrkur fyrir Kaupþing, sem
hyggst gera Norðurlönd að sínurn
heimamarkaði, að hafa nú Svía og Finna
í stjórn fyrirtækisins. Þrátt fyrir þetta
hafa Islendingar verið mjög ragir við að
nýta sér þekkingu útlendinga. Það er
hugsanlega eðlilegt að útlendingar séu
ekki mjög margir í stjórnum fyrirtækja
þar sem eftirlitshlutverkið er enn langt-
um sterkara ráðgjafarhlutverkinu. En
íslensk „alþjóðafyrirtæki" hafa heldur
ekki, nema þá að rnjög litlu leyti, nýtt sér
útlenda atvinnumenn í æðstu stjórnun-
arstöður fyrirtækja þrátt fyrir að ísland
sé einungis heimamarkaður að nafninu
til. Hugsanlega hefur tregða til að ráða
útlendinga tafið fyrir framgöngu ís-
lenskra fyrirtækja á erlendum vettvangi.
✓
Islenskursigur
Skákfélagið Hrókurinn keypti erlenda
þekkingu til þess að verða íslenskur
sigurvegari. Fyrirtæki í alþjóðavæðingu
geta jafnframt séð sér akk í því að leita
eftir útlendum meisturum sem fengið
hafa alþjóðlegt uppeldi og geta kennt
þeim nýja leiki til sigurs. Slíkt þarf ekki
að þýða færri tækifæri fyrir íslenska
stjórnendur utan heimamarkaðar heldur
miklu frekar aukin tækifæri þar sem
lærdómurinn og samkeppnin munu gera
þá hæfari um leið og fyrirtækin eiga meiri
möguleika í alþjóðlegri samkeppni. Þá
er teflt til sigurs.
A Hugsanlega getur verið Þórður Friðjónsson fjallar Ólafur Klemensson fjallar j rök fyrir því að hugsanlega
I mikill akkur í því að hafa J unt áhrif áframhaldandi 2 um álframleiðslu og álverð /j eigi álverð eftir að hækka
X útlenda atvinnumenn í einkuvæðingar á íslenskan fljósiaukinnai álframleiðslu | mikið á næstu árum. Þetta
íslensku viðskiptaliði.________hlutabréfamarkað.______________á íslandi. Ólafur færir m.a. er seinni grein af tveimur.