Vísbending - 21.01.2005, Blaðsíða 4

ISBENDING
(Framhald af síðu 3)
Spuming um völd
Pýramídaeignarhald hefur verið mjög
vinsæl leið fyrir fjölskyldur til að
byggja upp viðskiptaveldi sín og má finna
dæmi um slíkt í flestum löndum Evrópu
þó að Bretland sé hugsanlega undantekn-
ingin. Lítill vafi leikuráaðpýramídarnir
eru byggðir til þess að skapa völd og
tækifæri sem annars væru ekki fáanleg.
Þeir pýramídar, ef kalla má pýramída,
sem voru lengi vel ráðandi í íslensku
viðskiptalífi voru að miklu leyti slíkir
valdapýramídarsem teygðu angasínayfir
í stjómmál ogathafnalíf. Svipaðasögumá
segja um þá pýramída sem hafa verið að
byggjast upp á undanfömum misserum.
Þeir sem ráða slíkum viðskipaveldum
hafa áhugaá stjómmálum annars vegartil
að vemda skipulagið sem þeireru búnirað
koma sér upp og hins vegar til að skapa
fleiri tækifæri fyrir viðskiptaveldið með
aðgengi að auðlindum sem þeir annars
hefðu ekki. Völdin eru ekki fólgin í íjár-
munum heldur yfirráðunum sem menn
hafa og þau völd vilja oft ná langt út íyrir
jaðarmörk viðskiptaveldisins — og eru
þau mörk þó mun lengra frá kjamanum
en efni standa til.
Þjóðaryfirráð
Eitt best geymda leyndarmál þessara
pýramída er að með slíku fyrirkomu-
(Framhald af síðu 2)
því að spyrja bjánalegra spurninga um
mál sem enginn skilur.
Við slíkar aðstæður er mikilvægt að
geta brugðið sér í hlutverk talsmanns
djöfulsinshvað varðarhinýmsu mál sem
koma upp á borðið. Oft eru það hug-
myndir stjómanda og stjómarförmanna
sem þurfa á því að halda að talsmaður
djöfulsins taki til máls. Eitt gott dæmi um
einrómaákvörðun stjómarsemhefði betur
farið í gegnum gagnrýna umræðu er þegar
stjórn KB-banka ákvað að veita stjórn-
arformanni og stjórnanda fyrirtækisins
veglegarhlutabréfavilnanir. Súákvörðun
mætti hins vegar svo mikilli andstöðu
í samfélaginu að stjórnendur bankans
ákváðu að draga ákvörðunina til baka.
Stundum væri æskilegt að menn í pólitík
gætu sýnt sömu skynsemi og viðurkennt
mistöksín, viðurkenntvondarákvarðanir
og dregið þær til baka.
Djöfull landsins
að ætti að innleiða hlutverk talsmanns
djöfulsins í sem flest fyrirtæki og
í alla stjórnmálaflokka landsins. Slíkir
talsmenn eru mikilvægir fyrir umræðu
og ákvarðanatöku. Þeir eru mikilvægir
lagi hafa sumar fjölskyldur ótrúleg völd
og miklu meiri völd en flesta grunar.
Hvort að þau beita þeim er svo önnur
saga. Faccio' og Lang, sem vitnað vartil
í 2. tbl. Vísbendingar, rannsökuðu hvað
efnamestu fjölskyldur í löndum Evrópu
réðu yfir mikið af skráðum fyrirtækjum
í kauphöl lum. N iðurstaðan var að algeng-
ast var að valdamesta fj ölsky ldan réði yfi r
um5-6%afheildannarkaðsvirðikauphall-
arinnar. I Sviss var hlutfallið um 18% og
um 11% á Italíu en á Spáni og í Bretlandi
innan við 2% (sjá mynd). Þegar saman-
lögð yfirráð tíu valdamestu fjölskyldna í
hverju landi voru tekin var hlutfallið um
og yfir 30% f Belgíu, Frakklandi, Portúgal
og Sviss. Að meðaltali varhlutfallið 21 %
í þeim þrettán Evrópulöndum sem voru
til skoðunar, langlægst í Bretlandi þar
sem það var tæplega 6%. Rannsóknir á
pýramídaeignarhaldi í Asíu benda til að
valdamestu fjölskyldur Asíulanda ráði
yfirennmeiraaffyrirtækjum, semhlutfall
afVLF er eignarhald fimmtán valdamestu
fjölskyldna í Hong Kong t.d. yfir 80%.
Smæð I slands gerir það að verkum að það
er kannski ósanngj amt að bera yfirráð hér
á landi saman við yfirráð erlendis. Það
þarf hins vegar ekki mikla reiknispeki
til að sjá að tíu valdamestu blokkirnar
ráða yfir bróðurparti fyrirtækja landsins.
Islendingar eru þó enn sem komið er
einungis byrjendur í pýramídaleiknum í
samanburði við hin evrópsku fjölskyldu-
veldi.
fyrir þjóðfélagsumræðuna. Að vissu leyti
verða þeir til af náttúrunnar hendi þegar
menn með ólíkar stjórnmálaskoðanir
koma saman eins og á Alþingi þó að oft
og tíðum einkenni orðagjálfur frekar en
rökræðurþærumræður. Fræðimenn, sér-
fræðingar og rökfræðingar í viðkomandi
málefni ættu að taka þetta hlutverk að
sér. Þeir ættu eiginlega að vera skipaðir
af ríkinu ef þeir hafa ekki dug og þor til
þess að taka hlutverkið að sér sjálfir. H ver
myndi ekki vilja vera skipaðurtalsmaður
djöfulsins á Islandi?
[ Vísbendingin )
T^aniel Goleman, sá sem gerði hug-
-L/takið um tilfinningaskynsemi (e.
emotional intelligence) víðfrægt, sagði
að góðirstjórnendurværumeðvitaðirum
sína styrkleika og veikleika. Þessi með-
vitund eða öllu heldur sjálfsvitund gerir
þeim kleift að vita hvað þeir vilja og á
hverjuþeirþurfaaðhalda.Fólkmeðslíka
sjálfsvitunderþóhvorkiofgagnrýniðeða
með óraunsæjar væntingar. Hvernig þetta
ávið íslenska stjómendurskal ósagtlátið
en fólk með góða sjálfsvitund ræðst ekki
, í verk sem er þeim ofviða. _
Aðrir sálmar
v____________________________________,/
f A
Kæra dagbók
Vísbending hefur að venju ekki sent
lesendum sínum neina dagbók í
ár. Þess í stað sendir blaðið hér nokkra
málshætti sem lesendureru beðnirað færa
í dagbækur sínar. Allir koma málshætt-
irnir úr bók Bjarna Vilhjálmssonar og
ÓskarsHalldórssonar,íslenskirmálshætt-
ir: Hælurn ei alþingi, fyrr en af því er
riðið. Ekki eru blámenn til brúðarsveina
hentir. Fleiri eru gráiren Dóri. Eyðsluona
er eldur í búi. Oft er fox í fogrum ham.
(fox: nom). Sjaldan hlýst gott af gestum.
A mannbroddum skal hálku hlaupa. Víða
kemurframillkaþín,Ubbi. Ekki emjötnar
meybama meðfæri. Jafnt erkið sem kjaffi,
en kjaffi engu nýtur (kj affi=kj app i). Ekki
mákastasvartrikonuúrsæng. Hinirlægri
verða að lúta. Lengi stendur mannsefni
til bóta. Brigðlaust er norðurljós og ný í
skýjum. Nirfill nælir, Satan svælir. lllt er
að eggja óbilgjaman (ofstopamanninn).
Aldrei blessast ófrjálst brauð. Þeir segja
mest af Ólafi konungi sem hvorki hata
heyrt hann né séð. Margar ráðskonur em
sjaldan matdrjúgar (búdrjúgar). Það er
rétt sem rétt er. Sá sem hefur reykinn fær
oft lítið af réttunum. Sá sem hefur reykinn
skal oghafa réttinn. Lengi skrjálaráþurru
(skorpnu) skinninu, sagði kerlingin, hún
klóraði sér á maganum. Hver hann hefur
skipti við skollann, fær skaðann í laun.
Flest fýsir sælan, og snúðu þér upp,
lmba mín. Margur læst tolla í tískunni.
Þó hundurinn gelti að tunglinu, gleypir
hann það ei. Oft vantar þann viljann sem
efnin hefur nóg. Aldrei er vindur í ólundar
kindum eða óléttum konum. Betra er að
vera vitlaus en ugglaus. Sá er þjófurinn
verstur, sem úr sjálfs sín hendi stelur.
Skemurer verið að þvo en þurrka. Sjaldan
er þögn á þing borin, nema þrjóska valdi.
Ei umbreytist asninn þó á hann sé sett-
ur algylltur söðull. Þrennt er vörn gegn
draugum, alspora hundur, oddlaus hnífur
og skeifa. Híbýli prýðir maður. Skarp-
héðinn og postulinn Páll það eru mínir
menn. Það er annað Ólafur pá en Ólafur
uppá. Þá er strompurinn búinn.
Þeim sem eru ósáttir við málshættina
og vilja brenna bókina skal bent á að hana
má kaupa á fornbókasölum. - bj
V ____________________________
^Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Eyþór Ivar Jónsson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Sími: 512-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang: visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
I. Faccio var ranglega nefndur Fang í 2. tbl. 2004.
4