Vísbending - 09.12.2005, Síða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
9. desember 2005
49. tölublað
23. árgangur
I flóði peninga
r
viðtali fyrir jólablað Vísbendingar
sagði ÁgústGuðmundsson, stjórnar-
formaðurBakkavarar: „Eitt afþví sem
ýtti á okkur að kaupa 20% hlut í [Geest]
var að aldrei hafa verið meiri peningar í
ljárfestingarsjóðum en núna síðustu tvö
árin—miklu meiri peningar en tækifærin
eru til að eyðaþeim.“ Ágúst vekurþama
athygli á nokkuð merkilegri staðreynd
sem ekki allir hafa áttað sig á. Engum
dylst þó að „ódýrir" peningar eru sem
flóðbylgja, bæði í íslenska hagkerfinu
og heimshagkerfinu. Sumir hafa gengið
svo langt að segja að fátt sé ódýrara en
peningar í dag.
Peningaflóðið
Greg Ip og Mark Whitehouse vöktu
athygliáþessumiklapeningaflæði í
heimshagkerfinu í grein í The Wall Street
Journal þann 3. nóvember síðastliðinn
(„Huge flow of capital to invest spurs
world-wide risk taking“) og hvernig
aukið peningamagn er að ýta niður áhættu-
þóknun í tjárfestingum. Peningamagn
sem alþjóðlegir peningasjóðir (lífeyris-
sjóðir, tryggingafélög og íjárfestingar-
félög) hafa í umsjá sinni hefur aukist
um hátt í 15 þúsund milljarða dollara á
tveimur áram, frá 2002 til 2004, eða nærri
því um þriðjung. Til samanburðar var
landsframleiðsla Bandaríkjanna um 11
þúsundmilljarðardollaraárið2004. Þetta
aukna magn peninga í peningasjóðum má
einnig finna hér á landi. Frá 2001 til 2004
jukust eignir íslenskra lífeyrissjóða um
tæplega 250 milljarða króna og verðbréfa-
eign ijárfestingarsjóða hefúr aukist um
nærri 100 milljarða króna frá 2002 fram
í október 2005. Eignir lífeyrissjóðanna
vora komnar yfir 100% af vergri lands-
framleiðslu á siðasta ári en vora 81% af
VLF árið 2000. Þessi flóðbylgja hefúr svo
enn frekar magnast upp þar sem vextir
hafa verið í sögulegu lágmarki undanfarin
ár og það hefúr gert fjárfestum kleift að
auka enn á peningaflæðið með því að taka
mikið af lánum til viðbótar, með öðrum
orðum „gíra“ sig eins og kostur er. Það
er í slíkum heimi sem fjárfestingargeta
manns eins og Pálina Haraldssonar getur
farið úr fáeinum milljörðum í tugi millj-
arða á innan við ári.
Áhættan
Lágir vextir og lítil verðbólga hafa það
í för með sér að ríkisskuldabréf þykja
ekki spennandi kostur fýrir fjárfesta. Pen-
ingamir hafa í auknum mæli verið að leita í
áhættusamari fjárfestingarenáður. Þannig
hefur útgáfa svokallaðra rasl-skuldabréfa
(junkbonds) stóraukist á skömmum tíma
og áhættuálagið fram yfir ríkisskuldabréf
hefur snarminnkað og er um 3,5 prósent-
ur í samanburði við rúmar 10 prósentur
fyrir þremur árum síðan. Hið mikla pen-
ingaflæði hefur einnig gert það að verkum
að nýjar leiðir eru famar í fjárfestingum,
svo sem að fjárfesta í fasteignum og
fasteignaveðum, óskráðum hlutabréfum,
málverkum og svo má áfram telja.
Sjóðsstjórar ijárfestingarsjóða synda
hreinlega í peningum. Þannig hafapening-
ar einnig streymt inn á fasteignamarkaðinn
og fasteignafélög hafa skotist upp eins og
gorkúlur. Því stórtækari sem menn era
því betra þykir það. Afleiðingin er eins
og í tilviki rasl-skuldabréfanna að ávöxt-
un á áhættusamari fjárfestingum lækkar
þannig að áhættuálagið sem fjárfestar fá
er lítið sem ekkert. Þetta er ekki ósvipað
þvi sem gerðist í lok tuttugustu aldarinnar
þegarpeningarstreymdu inn í netfýrirtæki
rétt eins og fjárfestar væru farnir að gefa
peningana. Engu að síður má ætla að í
heimi þar sem stöðugleiki hefúr verið í
efnahagsmálum í nokkum tíma fari áhættu-
álagið minnkandi. En peningaflóðið er
betri skýring á minni áhættuþóknun þar
sem fjárfestingarsjóðir reyna að finna
fjárfestingarkosti sem geta skilað þeim
ásættanlegri ávöxtun. Hjarðarhegðunin
gerir það svo að verkum að allir verða
að taka þátt í leiknum þó að engum hefði
dottið í hug að taka slíka áhættu fýrir ein-
ungis fáeinum misserum. Vandamálið er
að sagan hefur kennt okkur að endalok
tímabils minnkandi áhættuþóknunarhafa
sj aldan verið gæfúleg, eins og Alan Green-
span benti á í ágúst.
Flóð og Ijara
Hægt er að útskýra margt af því sem
er að gerast á eignaverðsmörkuðum
og jafnframt stórtæk uppkaup Islend-
inga á erlendum vettvangi með hinu
mikla peningaflæði í heiminum. Islensk-
ir athafnamenn hafa verið fljótir til að
nýta sér „ódýra“ peninga til þess að gera
stórtæka viðskiptasamninga. Hugmyndin
snýst um að vera á undan flóðbylgjunni
og njóla áhrifanna eins og brimbrettagaur
í öldutopphinum. Hættan er fólgin i að á
eftir flóði komi fjara. Fátt bendir þó til
þess að íjármagnið fjari út á næstunni. Þó
er erfitt að spá urn það enda væri það ytri
skellur, eða öllu heldur afleiðingar hans,
sem myndi breyta flóði í fjöru.
Heimildir: The Wall Street Joumal, Seðlabankinn og IMF.
Eigitir alþjóðlegra peningasjóða
(lífeyrissjóðir, tryggingafélög og fjárfestingafélög)
50
40
30
20
10
lllllll
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Heimild: Intemational Financial Services.
r-* Peningarhafasjaldanflætt Ólafur Klemensson dregur Þórður Friðjónsson svarar a Framhald al'grein á síðu tvö's
I umhagkerfiheimsinsíeins 1 framathygliverðartölurum -4 spurningum útlendinga um f \ þar sem Ólalúr bendir á aö
X miklummæliognúsíðustu stuðning Islands við land- hvaðanallirpeningarnirséu I Island sé á toppnum í land-