Frjáls verslun - 01.09.1947, Síða 2

ÞORSTEINN BERNHARÐSSON:
Frjálsari útflutningsverzlun!
Iiitt hið alvarlegasta vandamál okkar íslend-
inga um þessar mundir er, hversu erfiðlega okk-
ur gengur að selja aðalframleiðsluvöru okkar,
fiskinn, svo og vörur þær, sem úr honum eru
unnar. Verður ekki um það deilt, að framleiðslu-
kostnaður okkar er nú orðinn alltof hár, ef miða
:i við það verð, sem keppinautar okkar bjóða
hliðstæðar vörur fyrir. Og þótt okkur hafi tekizt
að sel ja allan okkar i'isk í ár, er þess þó skemmst
að minnast, að salan á freðfiskinum var bund-
in sölu ákveðins magns af síldarlýsi, og það sem
þar var fram yfir var selt undir ábyrgðarverði
eða a. m. k. verulegur hluti þess. Sama máli
gegnir um saltfiskframleiðslu ársins. Verulegur
hluti liennar mun hafa verið seldur undir á-
byrgðarverði, og verður því útkoman sú, að
ríkissjóður verður í ár að greiða stórfé með að-
alframleiðsluvöru þjóðarinnar.
Rétt er það, að miklu minna hefði tap ríkis-
sjóðs verið í sambandi við afurðasöluna, ef síld-
arvertíð sumarsins hefði orðið betri en raun
varð á. En jafnvel j)(')tt svo liefði nú orðið, eru
ráðstalanir eins og þær, að binda freðfisksöluna
við sölu á ákveðnu magni af síldarlýsi, alls ekki
til frambúðar og verður fyrr en varir að leita
annarra ráða.
Hinsvegar er aðstaða okkar sú, að fiskfram-
leiðslan verður að fæða og klæða meirihluta
þjóðarinnar, og útflutningur á fiski og fiskafurð-
um verður að skapa rnegnið af þeim erlenda
gjaldeyri, sem þjóðin þarfnast á hverjum tíma,
bæði til aukningar og viðhalds á atvinnutækjum
sínum, svo og til kaupa á erlendum nauðsynjum
til daglegra jtarfa.
bannig er málum þessum nú háttað, að tvær
stolnanir, Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna og
Scjlusamband ísl. fiskframleiðanda, annast um
útflutning því nær alls þess freðfisks og saltfisks,
sem þjóðin framleiðir til sölu á erlendum mark-
aði. Þá mun og Samband ísl. samvinnufélaga sjá
um útflutning jress freðfiskmagns, sem framleitt
er á vegum félaga innan Jress.
A ófriðartímum, eins og árunum 1939—1945
og undir viðskiptakringumstæðum eins og þá
sköpuðust, getur verið nauðsynlegt að út- og
innflutningur-sé á fárra höndum. Hinsvegar er
mjög vafasamt að slíkt fyrirkomulag henti á frið-
artímum, jtegar samkeppni í viðskiptum harðn-
ar.
Við Islendingar eigum tiltölulega fjölmenna
verzlunárstétt og vel menntaða. Hefur verzlun-
arstéttin sýnt |)aö á undanförnum árum, jíegai'
hlaupa hefur jsurft með viðskiptasambönd frá
einu landinu í annað, til kaupa á lífsnauðsynj-
um þjóðarinnar, að henni er á hverjum tírna
treystandi til þeirra starfa, sem lienni ber að
inna af hendi.
Verzlunarsambönd xslenzkra kaupsýslumanna
standa traustum fótum í löndum þeim, sem við
okkur íslendinga skipta. Er þeim, er þetta ritar,
kunnugt um, að margir Jreirra hafa gegnum
verzlunarsambönd sín fengið fyrirspurnir um ís-
lenzkar framleiðsluvörur og áhuga á J)ví að
greiða fyrir söln Jreirra. Hinsvegar hafa aðilar
þeir, er með útflutninginn fara, umboðsmenn í
flestum löndúm, sent íslenzkar framleiðsluvörur
seljast til, og eiga þarafleiðandi óhægt um vik
að láta selja framhjá umboðsmönnum sínum,
jafnvel þótt mögulegt væri. Er ])ví raunin sú, að
þorri þeirra íslenzkra kaupsýslumanna, sem hafa
milliríkjaviðskipti að starfi, halda að sér hönd-
um og hafast ekki að um sölu íslenzkra afurða,
jafnvel þótt möguleikar á því gætu verið fyrir
hendi, gegnum viðskiptasambönd sín.
Jafnvel Jrótt mjög vel hafi verið vandað til
vafs þeirra manna, sem stjórna fyrirtækjum
þeim, sem að framan eru nefnd og nú sjá um út-
llutning íslenzka fiskjarins, mun Jtaö mjög fátítt
að sala á aðalframleiðsluvörum heillar Jxjóðar
Framh. á bls. 164.
154
FRJÁLS VERZLUN