Frjáls verslun - 01.10.1963, Blaðsíða 11

Þorvaldur Guðmundsson, íormaður Verzlunarróðs íslands:
Vandinn er auöieyslur, ef
enginn víkur sér undan
Ræða flutt ó aðalfundi Verzlunarráðs íslands 1963
Þegar við lítum yfir farinn veg og virðum fyrir
okkur þróun þjóðarbúskaparins síðastliðið ár, þá
sjáum við, að j)að var að flestu leyti mjög hagstætt
þjóðinni. Óvenjumikill afli barst á land, framleiðslu-
aukning varð í landbúnaði og iðnaði, og verzlunar-
árferði var hagstætt.
Þróun peningamála varð jákvæð, og innistæðu-
aukning í bönkum og sparisjóðum varð meiri en
nokkru sinni áður á einu ári i sögu þjóðarinnar
eða um 940 millj. kr. Jafnframt batnaði gjaldeyris-
staða bankanna á árinu 1962 um 623 millj. kr.
Hinar miklu tekjur, er .skapazt hafa hjá þjóð-
inni á undanförnum tveimur árum, hafa leitt til
mjög mikilla framkvæmda i landinu. Allir starfs-
kraftar þjóðarinnar hafa verið nýttir til fulls, og
að undanförnu hefur verið mikill skortur vinnu-
afls, svo sem öllum er kunnugt. Samfara þessu
ástandi hafa kaupgjaldshækkanir orðið meiri en
eðlilegt má telja, þegar tillit er tekið til framleiðslu-
aukningar þjóðarbúsins, og er nú svo komið, að
nærri er höggvið undirstöðuatvinnuvegum þjóðar-
innar. Nýlega liafa forráðamenn samtaka frystihús-
anna lýst yfir opinberlega, að til stöðvunar horfi
hjá mörgum frystihúsum, sökum þess, að þau fái
eigi risið undir þeim greiðslum kaupgjalds, sem
krafizt er. Þá má segja, að teflt sé á tæpasta vað,
og ekki seinna vænna að stinga við fótum og
stöðva þá óheillaþróun, sem enn einu sinni hefir
hafizt í cfnahagsmálum okkar. Við höfum fyrri
dæmi þess, að í kjölfar aflaára hefir siglt jafnvægis-
leysi vegna ofþenslu. En þar sem við þekkjum svo
gjörla af eigin reynslu, afleiðingar þessarar óheilla-
þróunar, ætti okkur að vera auðveldara nú, en oft
áður að ráðast gegn vandamálunum og leysa þau.
Hvað vill þjóðin?
Ef við hugsuðum okkur, að hér á landi færi fram
skoðanakönnun á því, hvaða fyrirkomulag í efna-
hagsmálum memi vildu helzt hafa, væri fróðlegt að
vita, hver niðurstaða hennar yrði.
Við skulum hugsa okkur, að fyrst vrði spurt,
hvort menn vildu hafa fyrirkomulag, sem tryggði
sem bezt frelsi til öflunar og ráðstöfunar tekna og
veitti atvinnurekstri sem mest svigrúm til athafna
og samkeppni, eða hvort menn vildu hverfa að
haftabúskap fyrri tíma.
Það leikur enginn vafi á, að svarið við þessari
spurningu myndi verða jákvætt hjá öllum þorra
manna. Bitur reynsla af haftatímanum og glæsi-
legur árangur til bættra lífskjara af frjálsu efna-
hagskerfi hér á landi og í nágrannalöndum okkar,
hefur sannfært fleiri og fleiri um yfirburði hins
frjálsa hagkerfis.
Þá mætti spyrja, hvort menn teldu stöðugt verð-
gildi krónunnar eftirsóknarvert. Um þetta kunna
að vera nokkuð skiptar skoðanir eftir því, hvernig
eignum manna og skuldum er varið. Ég hygg þó,
að yfirgnæfandi meirihluti myndi svara játandi.
Launþegar teldu öryggi sínu betur borgið með stöð-
ugri krónu en ella og þeim væri þá auðveldara að
ráðstafa tekjum sínum í bráð og lengd. Atvinnu-
rekendur ættu hægara með að gera áætlanir fram
í tíniann, taka ákvarðanir og skipuleggja og hag-
ræða rekstri sínum. Slíkir hættir atvinnurekenda
og íaunþega stuðla að auknum afköstum og bætt-
um kjörum, en verðbólguþróun verkar í öfuga átt.
Þá mætti að lokum spyrja, hvort menn vildu
heldur að lífskjörin bötnuðu jafnt og þét.t, eða í
stökkum, þegar einhver uppgrip eru fyrir hendi.
Um þetta atriði yrði vafalaust eiuhver ágreiningur.
Þeir, sem bezta aðstöðu hafa til þess að njóta upp-
gripanna, hvers eðlis sem þau yæru, myndu kæra
FRJÁLS VERZLUN
n