Frjáls verslun - 01.09.1968, Blaðsíða 7

FRJÁLS VERZLUN
7
ÞJÓÐMÁL
BEIN INNFLUTNINGSHÖFT ÓHEPPILEG
TIL AÐ KOMA Á
JAFNVÆGI I GREIDSLUJÓFNUDINUM
Viðtal við prófessor Ólaf Björnsson, alþingismann, um dstand
og horfur í efnahags- og þjóðmdlum.
Hvaða mynd munduð þér draga
upp af atvinnulífi þjóðarinnar,
Ólafur?
Mér koma fyrst í hug þessir
miklu örðugleikar, sem nú er við
að etja, en það er mín skoðun, að
fyrir þeim liggi tvær meginorsak-
ir: verðfall útflutningsafurða okk-
ar á heimsmarkaði og aflabrestur,
sér í lagi á síldveiðum.
Ég geri ráð fyrir, að verðmæti
útflutningsins í ár verði allt að
45% minna en fyrir tveim árum,
og það sjá auðvitað allir, hve gíf-
urlegt áfall það er.
Þetta kemur fram í verulegum
taprekstri útflutningsatvinnuveg-
anna og þá fyrst og fremst sjávar-
útvegsins, sem er sá eini, sem
nokkuð kveður að, þar sem af-
urðaverðið hefur lækkað, en til-
kostnaðurinn ekki, heldur þvert
á móti hækkað.
Hvaða ályktanir er hægt að draga
af því?
Það sjá auðvitað allir, að það
er ekki hægt að reka atvinnuveg-
ina með tapi nema um takmark-
aðan tíma. Fyrr eða síðar hlýtur
slíkt ástand að koma fram í rýrð-
um lífskjörum almennings.
Óhjákvæmilegt er því að færa
tekjurnar frá borgurunum og frá
öðrum atvinnuvegum til sjávarút-
vegsins, ef hann á ekki að stöðv-
ast, sem mundi aðeins gera vand-
ann enn meiri.
Menn geta deilt um, í hvaða
mynd sú tekjutilfærsla yrði; hvort
um almenna niðurfærslu yrði að
ræða, gengisfellingu eða almenn-
ar uppbætur á sjávarafurðir.
Nú hafa erlend lán verið veitt til
sjávarútvegsins. Þau hljóta að
vega á móti gengisfellingu?
Ég veit, að sú tekjuhækkun, sem
Ólafur Björnsson:
„Stjómmálin ekki aðalatvinnan
heldur kennslan í liáskólanum.“
sjávarútvegurinn fengi við gengis-
lækkun, er engan veginn nettó.
Til frádráttar kæmu afborganir
og vextir af erlendum lánum, inn-
fluttar nauðsynjar mundu hækka
o. s. frv. Þrátt fyrir allt er þó
gengisfellingin ein af fleiri leið-
um til að reisa sjávarútveginn við.
En eru aðrir atvinnuvegir aflögu-
lærir?
Það er auðvitað álitamál. En
allar álögur, í hvaða mynd sem
þær eru, hljóta að bitna á öllum
almenningi í einhverri mynd.
Hvaða áhrif hefur 45% skerðing
útflutningstekna á þjóðartekjurn-
ar?
Lauslega áætlað þýðir það 10—-
12% minnkun þjóðartekna og ættu
lífskjörin að rýrna nokkurn veg-
in í hlutfalli við það. Hvernig það
skiptist milli starfsstétta er svo
annað mál.
Ég tek skýrt fram, að lífskjara-
skerðingin leiðir beinlínis af
minnkandi þjóðartekjum, svo að
það getur enginn mannlegur mátt-
ur forðað því, að þjóðin verði fyrir
lífskjaraskerðingu.
Það er mjög rætt um það manna
á meðal, að gengisfellingin hafi
verið of seint á ferðinni.
Eins og sagt er, þá er auðvelt
að vera vitur eftir á. Ef menn
hefðu fyrir tveim árum eða svo
séð fyrir þróunina í okkar mark-
aðsmálum, má gera ráð fyrir því,
að gerðar hefðu verið ráðstafanir
t. d. til að draga úr innflutningn-
um.
En það er nú einu sinni svo, að
stjórnvöld skirrast í lengstu lög
við að gera ráðstafanir, sem valda
kjaraskerðingu alls almennings, og
getur hver sem er fordæmt það.
Ég lít svo á, að fram til þessa hafi