Alþýðublaðið - 02.01.1970, Blaðsíða 12

12 Alþýðublaðið 2. jamúaT 1970
Með fiskimönnum
Framhald úr opnu.
þarna veiddist svo misjafn að
stærð og gerð að ekki var um
annað' að ræða en niiða við að
hann þvældi sig fastan í netin,
þá korp varla til greina að miða
möskvastærð við einhverja sér-
staka tegund fisks, þess vegna
var aðalatriði málsins að fella
netin duglega.
— Hvar settist þú að?
— Ég vann aðallega í Vera
val, hafði þar bækistöð hvað
vinnuna snerti, en ég átti heima
í Rajkot, fór bara heim um
helgar og á hátíð’^pi og tyllidöj
um. í>ar að auki átti ég öft er-
indi til Rajkot, aðalskrifstofa
fiskideildarinnar var þar, og
alltaf þurfti maður að vera að
biðja .um eitthvað og kvarta.
— Iívernig bát fékkstu fyrst?
— Það gekk nú hálf-böksu-
lega. Nokkrum árum áður höfðu
Ameríkumenn veitt Indlandi
einhverja fjárhagsaðstoð, og
fyrir það íé höfðu verið keypt-
ir bártar, margir bátar, 36—48
feta, smíðaðir í Japan og hing
að og þangað. Þetta hafði þessi
ameríska fjárhagshjálp látið ind
versku stjórnina hafa, en stjórn
in dreifði svo bátunum útum
veiðistöðvai' landsins, þar á með
ál til Saurasthra. Eg fékk einn
af þessum 36 feta bátum til af-
nota. Gallinn var bara sá að
þeir voru nær óbrúklegir til
þeirra hluta sem ég vildi nota
þá, stýrishúsið fremst, vinnu-
þlássið aftan til, léleg sjóskip,
en þarna er ekki að tala um
nein veður svo það gerði ekk-
ert til. Verst var að þeir voru ■
óhentugir til vfnnu. Ég var að
gutla með einn þeirra í nokkra
mánuði. Þá hafði alríkisstjórn-
in látið smíða nokkra 32 feta
báta, ég held tuttugu. Þeir voru
af tveimur mismunandi gerðum
og áttu að vera sams konar og
þær bátategundir sem fyrir voru
og alltaf höfðu vefið notaðar,
samt öllu sem hægt var snúið
til nútíma vinnuhátta og tækni.
Raunar hafði það alveg mistek
izt. Enn fremur höfðu Svíar gef
ið nokkrar Seffle-vélar til Ind-
lands, 15 — 25 ha. vélar, semí-
dísil, sennilega rusl sem þeir
áttu óhægt með að selja. Þessar
vélar höfðu verið settar í bát-
ana sem stiórnin lét smíða og
svo átti að sélja fiskimönnum
fleyturnar. En þeir bara vildu
ekki sjá þær, voru alls óvanir
svona stórum bátum og vissu
heldur ekki hvað vél var. Þetta
voru líka heldur sneyðilegir bát
ar, engin yfirbygging, ekki einu
sinni kassi yfir vélina. Þeir
höfðu verið smíðaðir tveimur
árum áður en ég kom og lágu
einsog hráviði í svaðinu al-
gerlega ónotaðir.
— Gaztu komið þessum bót-
um í gagn?
— IVÍeðan ég var með amer-
ísku bátana var ég stundum að
hugsa um þessa skrokka sem
lágu þarna í sandinum. Þeir
voru í verunni ekkert afleitar
fleytur þótt þeir litu út eins og
- fjandinn sjálfur af því ekkert
haíði verið hirt um þá í lang-
an tíma. Það flögraði að mér
að taka einn af þessum bátum,
láta setja á hann dekk og stýr-
ishús og koma einhvérju skips-
lagi á hann. En þessi endurbót
bekk heldur ógreiðlega, ég
þurfti að fá leyfi stjórnarinnar
í Delhi fyrir áð gera þetta; það
tók langan tíma, jafnvel mán-
uði. En einn góðan veðurdag
var mér innvirðulega tilkynnt
að leyfið væri komið frá stjórn- .
inni. Þá ætlaði ég að fara að
láta hamast í þessu, en það
mátti ég ekki, bara leyfið var
komið, fjárveitingin var hins-
vegar ókomin, og mér var sagt
að það mundi taka eins langan
tíma að fá hana.
— Einsog stjórnarvöldin væru
að gera þér stórgreiða.
— Já, nákvæmlega, því á end
anum fór það svo að ég tók
einn bátinn sem þarna lá, lét
breyta honum einsog >ég vildi og
taldi þörf á, og borgaði sjálfur
brúsann.
— Fékkstu það kannski aldrei
aftur?
— O-jú, ég félck þetta end-
urgreitt, en það tók tíma. En
ég fór strax á veiðar með þenn
an bát og gekk lygilega vel.
— Hvers konar veiðafæri not-
aðirðu?
— Bara net, stundum var ég
með botnnet, stundum net sem
maður lét reka með eftir því
á hvaða tíma var veitt. Þegar
maður lét reka með net voru
þau höfð alveg í yfirborðinu.
Þau voru nokkuð djúp, náðu
að kalla til botns þegar við
vorum á grunnu vatni, 10 — 12
föðmum.
— Var mikið fiskað á svona
grunnu vatni?
— Já, indversku fiskimennirn
ir voru yfirleitt ekki á dýpra
en tvítugu.
— Hve langt frá landi?
— Afar misjafnt, oft átta til
tíu mílur.
— Og alltaf sjóveður?
— Alltaf fínt sjóveður, eigin
lega logn, nema í monsúnin-
um auðvitað, þá var svólítið
ókyrrt. Að vísu er veðrið ekki
slæmt, ausandi rigning og stund
um hvasst. En þá brimar við
sandinn. Flest fiskimannaþorp-
in hafa enga höfn, bara sand-
inn, kannski einhverja bryggju,
en ékkert sem hlífir fyrir brimi.
Það er eiginlega eina ástæðan
fyrir því að ekki er fiskað í
monsúninum. Annars kemur
stundum stormur, en það eru
fáir dagar sem mundu falla úr
af þeim sökum.
— Varstu lengi með þennan
bát?
— Ég var þarna á annað ár
með þennan bát og aðra.
— Og gekk vel?
— Já, prýðilega.
— Hvað gerðu karlarnir, tóku
þeir upp þessi nýju vinnubrögð?
— Já, ég lét alls smíða yfir
þrjátíu bá'ta, fiskimennirnir tóku
að vísu ekki við þeim þá, þeir
voru reknir af fiskideildinni. En
nú er þetta gerbreytt. En þeir
tóku strax upp að nota nælon-
net þegar þeir sáu að þau net
voru bæði miklu fisknari og
sterkari. Einnig byrjuðu nokkr-
ir að fella netin meira, en ekki
var það algengt. Seinna frétti
ég að þótt þeir tækju ekki við
þessum bátum sem ég lét smíða
yfir þá tóku þeir að gera stærri
báta með hliðsjón af gerð þeirra
og útbúnaði. Mér skilst að þeir
hafi f.arið mest eftir þeim bát-
um sem ég tók fyrst, ég kallaði
hann Shrimati sem þýðir frú,.
annar hét svo Rohini og sá.
þriðji Tarúni, allt hávirðulegir
frúartitlar. Shrimati var seinna
stímuð niður, var á veiðum
þarna fyrir utan, og ég held það
hafi verið farþegaskip frá Kara-
chi á leið til Bombay sem olli
óhappinu. Einn maður fórst.
—- Hvaða fisk fékkstu þarna?
— Margar tegundir, en miðin
útaf Veraval eru einkum fræg
fyrir þann fisk sem kallast pom-
fret.
— Er nokkur hæfa í því að
pomfret sé bezti matfiskur sem
veiðist í heimshöfunum eða er
það kannski bara austurlenzk
þjóðsagá?
— Hræddur er ég um það.
Annars er hann alveg prýði-
legur til átu, með allra bezta
fiski sem maður fær. Þama var
á súmum tímúm' feikímikill afli
en þetta eru líka ein allra þeztu
fiskimið við Indland fyrir þenn-
an fisk. '
— Hvérnig var Höfnin í Vera-
val?
— Þar var hafnargarður. Það.
var líka hafnarnefna í Porbánd-
ar, þar sem Gándhi fæddist
fyrir 100 árum, en þessar hafn-
ir lokuðust' strax og monsún-
inn byrjaði, það braut fyrir öilú
hafnarmynninu. Til þessáð gera.
þarna mönsúnhöfn hefði þurft
að dýþká innsiglinguha, en þáð
hefur ekki enn komizt i verk.
þótt mikið fé hafi verið Íagt í
höfniná í Veraval.
— Ög líkaði þér vel þarna?
- — Já, það vár að mörgu leyti
skemmtiiega að vera í Vera-
val. Veiðarnar gengu vél. Við
komum alltaf að á morgnana,
nokkuð sne'mma, fórum að.
kvöldinu þegar við vorum með
reknetin, létum reka yfir nótt-
ina, samt aldrei lengur en svo
sem tvo tíma "í éinú. Ýmsar .á-
stæður lágu til þess: stórir fisk-
ar sneru kannski netin utan-
um sigýhákártár og annar slík-
ur ófögnuður, sneru kannski
nokkra faðma utánum sig og
lokuðu nefunum á löngum kafla.
Við þurftum að vera á verði
gegn öllú" þess háttar, taka net-
in upp og leggja þau út aftur.
Svo komum við venjulega að
um kl. 8 á morgnana, og þá var
fiskurinn fluttur uppá markað-
inn í borginni, maður’ frá fiski-
deildinni bauð hann upp. Mér
þótti gaman að sjá hvernig
þetta fór fram. Fiskurinn var
settur í körfur og svo báru kon-
ur körfurnar á höfðinu uppá
markaðstorgið, svona tíu mín-
útna gang frá höfninni. Á torg
inu var heldur subbulegt, ó-
þefur mikill og milljónir af flug
um.
— Var þessi fiskur seldur
beint til neytenda?
— Já, mikið, en við bryggj-
una voru stórar fiskgeymslur
sem fiskkaupmenn áttu.^ Þeir
keyptu góðfiskinn og settu hann
í ís sem þeir keyptu eða fram-
leiddu sjálfir og sendu hann svo
með bátum til Bombay. Þeir
keyptu mest pomfretínn, bæði
svartan og hvítan, og svo sjer-
fisk, þann fijjk sem England-
ingar kalla spænskan makríl.
— Lærðirðu eitthvað í mál-
ípú?
. — Maður lærði nókkur orð.
í gujarathi, gat varlá hjá því'
f.orið þótt ég sé búinn að gleyma
hverju orði nú. Ég kunni að
telja anzi hátt, nú og nokkur
orð lærði ég sem líklega hafa’
ekki verið þau fallegustu í mál-
inu. Eitt orð sem ég lærði að
segja en auðvitað elcki að skrifa
•var „múggildi“. Ég hafði oft
heyrt þetta og þótti þetta snið-
ugt orð — þú þekkir hvernig
einstök orð sem maður greinir
geta setzt að manni þótt mað-
ur : \ ’> alls ekki tunguna. Mér
var sagt að það þýddi: „settu
þetta niður.“ Svo var það held
ég daginn eftir að ég lærði
þetia orð að ég sá kerlingu með
gríðarstóra byrði á höfðinu rétt
á undan mér á götunni, og ég
segi í einhvej u meiningarleysi:
„Múggildi“. En kerlingin bregð-
ur ákjótt og slengir af sér byrð-
inni niður á götuna.“
— Segðu mér nú hvernig er
að búa þarna. Konan þín kom
í júní fyrsta árið sem þú varst
hjá FAO.
*— Já, þá settumst við að í
Rajkot. Við vorum svo heppinn
að ifá gott húsnæði. Þarna var
Nýsjálendingur. Hann var land
búnaðarsérfræðingur hjá FAO.
Hann hafði stórí hús á leigu,
en ,það v.ar óþarflega dýrt fyrir
hann ein.an, þannig að hann lét
ok.kur húsið eftir, vissi að þótt
við værum ekki í neinum
vandræðum þá væru góð hús
elcki.á hverju strái. Sjálfur flutti
hann í annað húsnæði. Þetta
var ágætt hús jafnvel á okk-
ar "mælikvarða, rafmagn og vatn
og önnur þægindi,
— Kom öll fjölskyldan?
— Nei, konan kom með þrjá
krakkana. elzta dóttirin varð
eftir heima, kom ekki til okk-
ar fyrren ári seinna.
— Ög hvernig geðjaðist kon-
unni og börnunum að þessu nýja
lífi?
— Þeim féll það vel. Olckur
þótti verst að þarna var enginn
skóli, en börnin öll á skóalaldri,
nema yngsti strákurinn sem þá
var fimm eða sex ára. En við
fengum indverska konu til að
kenna þeim ensku, það var það
eina sem þau gátu lært þafna,
og allan tímann sem ég hef ver-
ið á þessu flakki erlendis hef-
ur verið erfiðast að fá góðá
skóla fyrir krakkana, ekki sízt
þegar maður flækist svona mik
ið milli staða.
— Hvernig fórstu á milli frá
Rajkot niður til Veraval?
— Á buss, þarna voru sæmi-
lea&—bussar. En svo keypti ég
mp:. hilhevvlu gamlan Stude-
b.^er sem einhver maharaja
hatði átt, geysilegt ferlíki, Stude
bak^Landcruiser. Eftir það fór
ég á-bflnum á milli.
Kannski ég segi þér frá smá-
atviki sem kom fyrir einu sinni
á leiðinni frá Rajkot til Vera-
val. Vegurinn var ágætur, mal-
bikaður vegur alla leið. Svo kom
ég auga á litla brú framundan,
1 ’ 1
en þarna sást hvergi nokkurt
lifandi kvikindi, vegurinn þráð-
beinn, svo ég sá enga ástæðu
til að draga úr ferðinni. En rétt
þegar ,ég var að skjr^ ::t yfir
brúna kemur páfugl ,og ætlar
að hlaupa yfir veginn. Það var
ekkert vit í að nema staðar, alls
ekki’ hægt, svo hann skall fram-
an á bílnum og steindrapst. Pá-
fugl er stór fugl og það sá á
bílnum -eftir höggið. Mér datt
í hug að hirða fuglinn og éta
hann. Þess vegna dró ég__ úr
ferðinni og nam staðar og b.akk
aði svo að fuglinum. En þá v.ar
allt orðið fullt af fólki, ég veit
ekki hvaðan það kom, það
spratt upp undan hverjum
steini.
— Já, það er alltaf svo hér
á Indlandi, þótt ekki sjáist nokk
ur maður þá er allt orðið fullt
af fólki ef einhver nemur stað-
ar, alveg eins þótt sé í svo-
kölluðum óbyggðum.
— En þetta er heilagur fugl,
maður, svo ég lagði ekki í að
hirða steikina, heldur ók hið
bráðasta á brott. Þeir eru ann-
ars þónokkuð merkilegir þessir
páfuglar, það er fullt af þeim
þarna í Saurasthra.
í
— Eru skógar þarna?
— Ekki aldeilis, allt þurrt og
skrælnað, hálfgerð eyðimörk,
en á stöku stað auðvitað þorp.
En þegar maður kom i þorpiij
var þar allt morandi af páfugli,
uppá kofunum og í kringum þá,
þeir voru eins og hænsni, samt
alveg villtur fugl. Það er gam-
an að sjá þegar karlfuglinn er
að dansa fyrir kerlinguna. Hún
er alveg skrautlaus, en h.ann
með .þessar flottu stélfjaðrir.
Hann breiðir út stálið og tvístíg
ur fyrir framan kerlinguna og
getur látið fjaðrirnar titra svo
frá honum berst undarlegt
skrjáfhljóð.
— Hvað áttuð þið lengi heima
í Rajkot?
— Á annað ár. Eftir það fór
ég á flæking. Meðan ég var í
Rajkot voru ríkin Gujarat og
Maharasthra sameinuð, og þá
kom mitt starf undir fiskiveiði-
stjórnina í Bombay og farið vnr
að senda mig útaf örkinni á
ýmsa staði. Þá tók ég bátinn
Shrimati og fór með hann til
Ratnagiri á vesturströndinni 120
— 30 mílur suðuraf Bombay,
var þar mánaðartíma, og starf-
aði eftir það hingað og þang.að.
Þessi fjögur ár sem við vorum
á Indlandi í fyrra skiptið átt-
um við heima í Rajkot, Bom-
bay og Ratnagiri, fluttum frá
Rajkot til Bombay og vorum
svo stuttan tíma í Ratnagiri áð-
ur en við fórum frá Indlandi.
En ég vann á miklu fleiri stöð-
um. Fyrir utan Veraval, Bom-
bay og Ratnagiri v.ar ég um
tíma í Versóva sem er stórt fiski
þorp rétt norðan við Bombay,
síðan var ég sendur í nokkra
mánuði aust-r í Orissa, ég held
á vegum alríkisstjórnarinnar,
jsað var meðan ég var í Bom-
bay, og þar að auki var ég send-
ur til að setja á stofn fiski-
Framhald á bls. 15.