Alþýðublaðið - 20.03.1970, Qupperneq 9

FÖfetíittógúp2Ö1 m'árz iWff'l)
Á nýársdag 1970
Áramótin minna mig eink-
um á þá óþægilegu staðreynd,
a8 ef atómsprengjur og meng-
un andrúmslofts og vatns
hefur ekki valdið mikilli eyð-
ingu, þá virðist mannfjölgun-
in eftir þrjá áratugi — eða
árið 2000 — vera orðin ó-
leysanlegt vandamál okkar,
sem vitum, að í dag er mik-
íll meirihluti mannkynsins
skelfilega vannærður. Ég fæ
ekki betur séð en að þrátt
fyrir alla sigrana í efnisheim-
inum stefnum við til algerr-
ar glötunar eftir svo aff segja
eitt andartak, ef miffað er við
það eitt af sögu mannskepn-
unnar, sem við vitum nú um
með nokkurri vissu.
Ný áramót virðast ekki
færa okkur nein ný svör við
gátunni miklu um hvað það
kunni að vera, er þar búi að
. friði viö alla, og , er þar
ekemmst að minnast morðantna
á farþegum svissneskrar far-
þegaflugvélar. Það gæti en’gu
síður komið fyrir hjá okkur.
Loftleiðir flytja t. d. bæði
Gyðiniga og Araba, og í þeim
hópi eru trúlega eiíihverjir,
sem aðri.r myndu vilja feiga.
Og hvað mumar þá um þó að
íslenzkir farþegahópar haidi
með þeim á helveginn?
— Er hugsaniegt að þetta
fólk eyðingar og ofstækis búi
okkur betri heim en þann, sem
við byggjum nú?
■— Nei. Kynslóð eyðilegging-
ar umhverfi'sins, kynslóð þjóða
f angeisanna, t or t í mianga riin n ar,
munaðarins, eigingirninnair, efn
ishyggjunnar er dauðadæmd.
Ég las nýlega í Saturday
Review að 10.730 manns væru
búnir að panta sér far með Pan
Americain til .tunglsins. Þeir
ættu að fara þangað fieiri. Það
er hæfiiagur áPanigastaður þeim,
sem bún r tau að eyð.'laggja
. jörðina — þó því .aðaiis að þeir
komi þaðan aldrei aftur.
Hiniir, sem eftir verða, kæra
sig kollótta um karli'nn í tungl-
inu. Þeir vilj'a vita meira um
sjálfa sig — karlana á jörðunni
— og trúlega .einniig konurnar,
sem hana byggja.
Grikkirnir, sem forðum
gengu hreinir úr hinni kristals-
tæru laug, Kastali'as, til fundar
við guð ljóssins, Appoion, lásu
fyrsta boðörðið, sem letrað var
á hofi hans í Delfi „þekfctu
sjálfan þig“. Ég held, að okkur
væri skammar nær að íhuga
þetta en einbeita okkur að flótt
amum frá lífinu, fióttanum frá
jörðunni og öllu því, sem hún
á dýrlegast að bjóða, að enda-
sendast milli hnattanna í ieit
iað því, sem við Vitum þó nú,
að ekkert er nema auðnin tóm,
auðn, sem guð Ijóssins og heið-
ríkjunnair í Delfi gerir svo heill
andi í fj'arlægðinini.
baki sem þekkinguna þrýtur á
efnisheiminum.
Mér sýnist maðurinn vera
að missa tökin á sjálfum sér
í hinum sýnilega og skýran-
lega heimi, og hvort hann á
einhverja eða enga fótfestu
utan hans er spurning, sem
náttúrlega verður öllum því
áleitnari, sem þeir eiga fleiri
áramót að baki.
í fyrra tilvikinu ættum
við vitanlega að reyna að
gera eitthvað bömunum okk-
ar til bjargar, þó ekki væri
nema til friffþægingar vegna
hinni spumingunni. Það er
en okkar sjálfra, sem erum
á mínum aldri, bíður nú bráð-
um þaff eitt, að fá svar við
spumingunni. Það er auðvit-
auðvitað ákaflega æsilegt, en
óneitanlega líka nokkur hroll
vekja gömlum syndaselum.
— Einu sinni vaktir þú at-
hygli vegna Lárumálsins. Trú-
irðu, þrátt fyrir aliar blekking-
arnar, á það, sem þú nefndir
áðan „guð ljóssins“?
— Blekkirigar skipta mig ekki
öllu máli. Ég er t.d. alveg sann-
færðuir um að Lára er það, sem
kallað er að vera miðiill, þó að
hún freistaði'st ti'l þess að
bregða fyrir sig leikairaskap,
þegar auðtrúa fólk heimtaði af
henni stórsanmanir í tíma og
ótírna. Ef unnt ,er að færa ó-
hrekjandi sannainir fyrir, að
einn draumur sé fyrir daglát-
um, að einn látinn lifi, ,að einn
haifi hlotið íækningu vegna
bæ-nar, að einn hafi sagt fyriir
óorðna hluti, þá getur allt .hitt,
sem við efumst um, einnig
geymt einhver sannindi, enda
þótt blekkingarnar á þessum
sviðum verði oft .augljósar. Ég
trúi i rauninni engu, en ég er
nægjanlega mikilil 'efasemda-
maður til þess að hafa ekki
uppi neinar fullyrðingar um
hvað þar tekur við, sem þekk-
ing mín þrýtur. Það hvarflar
aldrei að mér, að öll alþýðutrú
allra alda sé eintóm vitleysa,
en hins vegar treysti ég mér
ekki til að greina þar ömgg-
le'ga hismi frá kjarna. Ég held,
■að sannleikurinn sé sá, að um
þetta viitum við öll sáralitið —
e.t.v. vegna þess, að þekkingar-
leit okkar hefir staðnað í efn-
isheiminum — utan .okkar. Hið
innra með okkur búa margvís-
leg öfl, sem við þek'kjum enn
ekki til neinnar hlítar, og hver
veit nema við lifum einnig
hér, að einhverju leyti i öðrum
hieimi, okkur ósýnilegri þeim,
sem við þykjumst þekkjia,
heimi, sem e.t.v. er mikiu raun-
verulegri en sá, sem við höld-
um að við hrærumst í.Hvernig
heldurðu að heimsmynd maðks-
ins sé? ,Sú, sem hann skynjar.
Önnur ekki. Hve mikið skynj-
um við? Hvað er í andrúmsloft-
inu, sem nú er okkar í milli?
Við þurfum ekki annað en að
Sigurður Magnússon:
Jafn hnndheiðinn lýður cg sá sem þetta land byggir ætti að skammast sín fyrir
að verja stórfé til að boða skikkanlegu n heiðingjum kristinn dóm.
tektum. Hið eina, sem ég ótt-
ast er það, að hún sópi öllu því
burt, sem við eftirlátum henni,
einni'g þeim verðmætum mann-
legs lífs, sem við höfum fundið.
Það er skuggahlið allra bylt-
inga. En ef henni lærist að
draga skynsamlegair markalín-
ur milli þess, sem okkur hefir
tekizt vel og hins, sem miður
fór, þá getur hún brotið í blað,
og það vona ég að verði.
— Hvert hyggur þú að ætti
að vera framlag okkar íslend-
inga til þess að bæta þann heim,
sem teljum nú á heljar-
þröm?
— Að rækta okkar eigin garð
en eftirláta öðrum að reita sitt
ill'gresi.
Ég hefi enga trú á ,að við ei'g-
um að hafa um það forgöngu að
kenna Rússum eða Spánverjum
undirstöðuatriði vestræns lýð-
ræðis eða að fórna viðskipta-
hagsmunum til styrktar land-
flótta grískum þjóðgarðsnefnd-
ai-mönnum. Ég held, að við ætt-
um að segja okkar kæni frænd-
um á Norðurlöndum, að við
skulum fylgja fast eftir hinni
sæns-ku alheims siðvæði'ngar-
pólitík Skandinava, þegar þeir
hafa sannað mannsæmandi af-
stöðu sína til þeirra útlendinga,
sem hrekjast úr örbirgð til
Norðurland'a í atvinnuleit, að
Danir eigi fyrst að koma á jafn-
rétti við Græniandinga áður en
þeir taka til við að æpa um það
í Angola, að ráðstafanir gegn.
útrýmingu Lappa séu Norður-
landabúum nærtækari en .vanda
mál Indíána í Suður-Ameríku,
að við hefðum fremur átt að
láta það afskiptalaust þó að
Banda'ríkjamenn hefðu Sent
hingað nokkra biámenn þegar
við gerðum við þá herverndar-
samning, en að fyl'gja á al-
þjóðaþiingum öllum k'röfum Af-
ríkubúa, hversu fáránlegar,
sem þær kunna að vera. Ég
held, að við eigum fyrst og
fremst að einbeita okkur við að
koma upp sómasamtegum
sjúkrahúsum fyrir fávit'a okik-
ar og aðra sjúkli'nga. Þegar því
■er lokið má vel vera að rétt sé
að tak'a til við líknarstörf suð-
ur í Eþíópíu — að ég biti nú
ekki höfuð af forsmá'niinni með
því að minna á, að j'aifin hund-
heiðinn lýður og sá, sem bygg-
ir þetta land skuli ekki skamm-
ast sín fyrir að verja stórfé til
þess að boða skikkanlegum heið
Framhald á bls. 11.
opna sjónvarpstækið héma til
þess að saninfærast um, að þar
er annað og meira en það sem
við sjáum nú og heyrum. Og
þar getur verið ýmislegt fleina
að finna.
Guð? Við getum nefntt það
•afl, sem getfur Ijós og líf, því
nafni. Það er þar — og hvergi
annars staðar — að finna —
bak við kreddur pg ofstæki trú-
arþrætunnar — ofar öllu —
áreiðanlega langt ofar þeirri
bölvun eyðiingarinnar, sem mað-
urinn stefnir nú til í blindings
leik sínum.
— Telurffu eitthvað benda til
þess að æska nútímans taki þar
upp merkið, sem við erum nú
að fella það?
— Það vona ég. Ég held, að
ókyrrð hennar stafi af vaxtar-
verkjum. Æskan fyrMítur —
og að mörgu leyti með réttu —
okkur, sem erum nú að hverfa
úr leik. Við skiljum h'a'nia eftir
ráðvillta og vegalausa, kunnum
ekki forráð eigin fótum, og get-
um þess vegna lítið vei'tt hemii
til leiðsagnar. Auðvitað eru
hennar axarsköft mörg, tilgaugs
laus upphiaup, eirða'rlaus leit í
eiturlyfjum og fáránlegum til-