Helgarpósturinn - 14.12.1995, Blaðsíða 10

seai.. nvi
RMMTUDAGUR14. DESEMBER1995
Útgefandi: Miðill hf.
Framkvæmdastjóri: Þorbjörn Tjörvi Stefánsson
Ritstjóri: Stefán Hrafn Hagalín
Ritstjómarfulltrúi: Guðrún Kristjánsdóttir
Setning og umbrot: Helgarpósturinn
Filmuvinnsla og prentun: Prentsmiðjan Oddi hf.
„Lýst er eftir
stiómarandstöðu “
Ein styrkasta stoðin í ritstjórnarlegum tilverugrundvelli
Helgarpóstsins gegnum tæpíega tuttugu ára — ævintýra-
lega og nöfnum stráða — útgáfusögu hefur verið sú ein-
arða afstaða, að sama hvað á dynur skuli menn haga skrif-
um sínum á þann veg að yfirvöldum sé glögglega ljóst, að
þau komist ekki upp með neinn moðreyk hvað þennan til-
tekna fjölmiðil varðar. Helgarpósturinn er sumsé klárlega
alltaf í stjórnarandstöðu: með fólkinu gegn kerfinu á öllum
tiltækum vígstöðvum. Þetta er rauði þráðurinn. Leiðar-
hnoðað. Vitinn sem lýsir okkur leið gegnum íslenska
skammdegismyrkrið þarsem fáir þrífast betur en ósvífnir
foringjar kerfisins. Lesendur blaðsins hringja í samræmi
við þetta óspart eða koma í heimsókn og hundskamma
sína menn [les: ritstjórnarfólkj fyrir meinta linku og aum-
ingjaskap gagnvart ríkisstjórninni, borgarstjórninni,
embættismannakerfinu og svo framvegis.
Helgarpósturinn er blað sem meðal annars hefur því
skýrt afmarkaða hlutverki að gegna, að veita fólkinu sem
býr hér á hjara veraldar alla mögulega vernd fyrir ofríki og
forræðistilhneigingum yfirvalda af hverskonar tagi. Og
verndin felst vitaskuld í aðhaldi í formi gagnrýninnar og
stundum afhjúpandi umfjöllunar um athafnir ráðandi
herra. Undirritaður skal fyrstur manna viðurkenna að aldr-
ei mun Helgarpósturinn gegna þessu hlutverki sínu eins vel
og okkur öll dreymir um. Blaðið gerir þó sitt besta og reyn-
ir að sigla millileið um skerjasund stjórnmála, skemmtiefn-
is og almennrar menningarumfjöllunar.
Það hefur og sýnt sig, að þegar blaðið hefur dirfst að
fylgja yfirvöldum í einstökum málum hafa viðbrögð les-
enda ævinlega verið hörð. Það liggur í hlutarins eðli, að
trauðla er hægt að treysta fjölmiðli sem stærir sig af sí-
virkri stjórnarandstöðu ef hann leggur svo lykkju á leið
sína til að lýsa sig sammála aðgerðum Stóra bróður. Annað
veifið hefur Helgarpósturinn þó verið hjartanlega sammála
sitjandi herrum. En bara annað veifið. „Það skiptir megin-
máli að vera sammála yfirvöldum nógu andskoti sjaldan —
annars verða þeir svo góðir með sig þessir kónar og les-
endurnir hætta aukþess samstundis að treysta blaðinu.
Það þarf að veita ákveðið aðhald," einsog gamall hundur í
blaðamennskunni skaut að undirrituðum glottandi um dag-
inn. Aðhald er kjarni málsins.
Vissulega væri fréttnæmt ef ríkisstjórn stæði sig með
slíku láði, að aldrei þyrfti að gera athugasemdir við störf
hennar og stefnu. En þessi útópíuríkisstjórn hreinlyndra
einstaklinga mun aldrei komast að völdum. Enginn hefði
áhuga á að kjósa slíka einstaklinga. Allir myndu telja þetta
samansafn heimskingja og auðtrúa barna. Mannskepnan er
breysk. Og vald hefur óneitanlega tilhneigingu til að spilla
og alræðisvaid gerspillir. Þetta lögmál mun plaga ríkis-
stjórnir og önnur yfirvöld til eilífðarnóns.
En mikið er þetta aðhaldshlutverk króníska stjórnarand-
stöðublaðsins Helgarpóstsins samt einmanalegt um þessar
mundir. Ríkisstjórnin virðist til dæmis hafa drepið alla
gagnrýni af sér með samansúrruðum leiðindum og hug-
myndafátækt. Og menn innanborðs á stjórnarskútunni
þurfa að gera sérstaklega heimskuleg og auðsjáanleg mis-
tök til að tíst heyrist úr kirnum þjóðarsálarinnar. Veltum
þessu með einmanaleikann aðeins fyrir okkur: Hefur núver-
andi stjórnarandstaða Alþýðubandalags, Alþýðuflokks,
Kvennalista og Þjóðvaka vakið athygli sökum skeleggrar og
áhrifaríkrar andstöðu? Nei. í fyrsta lagi hefur stjórnarand-
staðan ekki til þess bolmagn í atkvæðafjölda á þingi svo
áhrifin á raunveruleg störf og stefnu stjórnarinnar hljóta
einkum að felast í því að flækjast fyrir og tefja þingstörf. í
öðru lagi eru svo skiptar skoðanir í þessari mislitu stjórn-
arandstöðuhjörð, að menn eiga í megnustu erfiðleikum
með að koma á jafn ofureinföldum og sjálfsögðum hlutum
og sameiginlegum þingflokksfundum. Þessir fundir þykja
slíkt tímamótaspursmál, að það krefst gríðarlegrar hugsun-
ar og yfirlegu; leynifunda undir miðnætti á dularfullum
stöðum og sjúklegrar aðgæslu svo þessi eða hinn pólitík-
usinn eða flokkurinn hljóti nú ekki of mikið vægi á fyrirhug-
uðum sameiginlegum fundum.
Það er í öllu falli býsna skrýtið að vera fjölmiðill í stjórn-
arandstöðu þegar „Lýst er eftir stjórnarandstöðu" hljómar
einsog fullkomlega sjálfsögð tilkynning á undan hádegis-
fréttum.
Stefán Hrafn Hagalín
Helgarpósturinn
Vesturgötu 2
101 Reykjavík
Sími: 552-2211 Bréfasími: 552-2311 Netfang: hp@centrum.is
Bein númer: Ritstjórn: 5524666, símbréf: 552-2311,
fréttaskotið: 552-1900, tæknideild: 5524777,
auglýsingadeild: 552-221 l,símbréf: 552-2241,
dreifing: 5524999.
Áskrift kostar kr. 800 á mánuði ef greitt er með
greiðslukorti, en kr. 900 annars.
Frakkland og Evrópa
Ríkisstjórn Alains Juppé í
Frakklandi hefur ekki átt sjö
dagana sæla frá því hún tók við
völdum fyrir skömmu. Svo virð-
ist sem hver ákvörðunin á fætur
annarri auki líkur á óvinsældum
stjórnarinnar heima við og
Stjórnmál
Bryndís
Hlöðversdóttir
frönsk stjórnvöld hafa síst auk-
ið hróður sinn í samfélagi þjóð-
anna með óábyrgum kjarnorku-
vopnatilraunum í Kyrrahafi.
Hrokafull afstaða Jacques Chir-
ac forseta og ríkisstjórnarinnar
til tilraunanna hafa skipað
Frökkum á bekk með óyndis-
mönnum á sviði umhverfismála
og slíkt getur vart talist þeim til
framdráttar. En aðgerðir stjórn-
arinnar í ríkisfjármálum hafa
einnig vakið heimsathygli, ekki
síst vegna hinna gífurlegu við-
bragða sem þær hafa vakið.
Þjóðfélagið logar nú í verkföll-
um og mótmælum vegna harka-
legrar árásar stjórnarinnar á
velferðarkerfið og frönsk verka-
lýðshreyfing hefur barið svo
hressilega í borðið að gjörvöll
Evrópa hríðskelfur. Ekki síst eru
áhrif verkfallanna í Frakklandi
eftirtektarverð fyrir þær sakir
að aðild að verkalýðsfélögum er
langt í frá almenn þar í landi, en
innan við 10% Frakka eru félag-
ar í verkalýðsfélögum. Á móti
kemur að Frakkar hafa löngum
kunnað að láta í sér heyra telji
landsmenn á rétt sinn hallað og
hefðin fyrir almennum mótmæl-
um er rík.
En áhrifin af verkföllunum í
Frakklandi skipta ekki aðeins
máli fyrir Frakka, heldur einnig
fyrir önnur lönd í Evrópu, sem
gætu þurft að standa frammi
fyrir samskonar niðurskurði
fyrr en varir. Ólgan í Frakklandi
og hin harkalegu niðurskurðar-
áform eru hluti af stærra vanda-
máli sem nær langt út fyrir
frönsk landamæri. Niðurskurð-
ur í ríkisútgjöldum er nauðsyn-
leg forsenda þess að Frakkar
geti tekið þátt í Myntbandalagi
Evrópu frá upphafi, en án þeirra
verður ekkert úr áformum um
slíkt. En til að svo geti orðið
þurfa Frakkar að herða sultaról-
„Frakkland, móðir nútímalýðrœðisins, býrnúuiðþað
hlutskipti að vera tilraunadýr í prófunum á því hversu
langt erhœgt að þenja hinar þjóðlegu taugar í nafni
fjölþjóðasamvinnu. Hvort atburðirnir í Frakklandi bera
vott um afturhvarf frá þróuninni til sameinaðrar Evrópu
eða eru aðeins fœðingarhríðir hennar á tíminn eftirað
leiða í Ijós, en það hriktirsvo sannarlega í stoðunum. “
ina verulega og minnka fjárlaga-
hallann, sem í dag er upp á 230
milljarða franka. Onnur ríki Evr-
ópu standa frammi fyrir sams-
konar vandamáli, vilji þau taka
þátt í Myntbandalaginu, svo
sem Ítalía, Belgía og Spánn, en
þessi lönd hafa óskað eftir að
taka þátt í bandalaginu strax frá
árinu 1999.
Það er því víða sem horft er
til atburðanna í Frakklandi og
viðbragða þar í landi við niður-
skurðinum og því er jafnvel
spáð að ólgan berist út og grafi
undan Evrópusamrunanum
þegar fram í sækir. Bent hefur
verið á að standist leiðtogar
Evrópuríkja ekki þann pólitíska
þrýsting sem aðgerðunum fylgir
sé hætta á að áformin um Mynt-
bandalag Evrópu drukkni í flóð-
bylgju taugaveiklunar og þjóð-
ernishyggju. Þessir spádómar
eru alls ekki út í hött, því niður-
rif velferðarkerfisins í nafni
Myntbandalags Evrópu er lík-
lega áhrifarík aðferð til að ala á
þjóðernishyggju, enda von að
Frakkar spyrji sig þess hversu
langt þeir eigi að ganga í nafni
sameinaðrar Evrópu.
Eins og viðbrögðin í Frakk-
landi sýna bendir allt til þess að
svo harkaleg niðurskurðar-
áform í nafni Evrópusamrunans
séu ekki líkleg til að fjölga
stuðningsmönnum hans. Slíkar
yfirþjóðlegar tilskipanir um nið-
urrif velferðarkerfisins hljóta að
vekja efasemdir um þá þróun
sem á sér stað í Evrópu, ekki
síst þegar félagslegum friði er
stefnt í hættu í þjóðfélaginu.
Flest ríki Evrópu standa frammi
fyrir því að þurfa að skera niður
í ríkisútgjöldum, en miklu máli
skiptir hvernig það er gert og á
hve löngum tíma. Vandamál
sem steðja að nútímaþjóðfélag-
inu eru margskonar og er at-
vinnuleysið að öðru ólöstuðu
líklega stærsta áhyggjuefnið.
Frakkar hafa ekki farið varhluta
af því og standa nú frammi fyrir
hækkandi atvinnuleysistölum,
en í október mældist atvinnu-
leysi vaxandi þriðja mánuðinn í
röð, sem er öfugt við það sem
verið hafði árið áður er tölurnar
fóru frekar lækkandi. Stjórnvöld
í Frakklandi, sem lofuðu fyrir
kosningar að leggja höfuð-
áherslu á atvinnuna, höfðu
varla tekið við stjórnartaumun-
um er þau loforð voru svikin og
stjórnin ákvað að leggja alla
áherslu á ríkisútgjöldin, enda
ekki seinna vænna ef draumur-
inn um Myntbandalag Evrópu á
að rætast.
Raunasaga Alains Juppé og fé-
laga ætti að vera öðrum lær-
dómur. Við, sem höfum haft
uppi efasemdir um dýrð sam-
einaðrar Evrópu, hljótum að
fylgjast náið með þróuninni í
Frakklandi og öðrum Evrópu-
ríkjum, sem nú standa frammi
fyrir því hvað það raunverulega
kostar að taka þátt í gleðskapn-
um. Frakkland, móðir nútíma-
lýðræðisins, býr nú við það
hlutskipti að vera tilraunadýr í
prófunum á því hversu langt er
hægt að þenja hinar þjóðlegu
taugar í nafni fjölþjóðasam-
vinnu. Hvort atburðirnir í Frakk-
landi bera vott um afturhvarf
frá þróuninni til sameinaðrar
Evrópu eða eru aðeins fæðing-
arhríðir hennar á tíminn eftir að
leiða í ljós, en það hriktir svo
sannarlega í stoðunum.
Höfundur er þingmaður Alþýðubandalagsins
Vikan í ummælum
golunni ... [Benedikt Davíðs-
son], þessi mæðulegi heiðurs-
maður sem við sjáum í sjónvarp-
inu, kvöld eftir kvöld, gæti í
hæsta lagi verið for-
maður hússtjórnar í
blokk að kvarta yfir
hávaða í stiga-
gangi.“
Hrafn Jökulsson rítstjóri
var á hefðbundnu glæsiflugi í
Einsog gengur-pistli sínum í
Alþýðublaðinu, dagsettu 7.-
10. desember. Við hinir lút-
um höfði af lotningu yfir mál-
snllld Hrafnsins þegar hann
tekur syrpu og dansar stepp-
dans á höfðum manna — og
hjörtum ef ekki vill betur...
„Allir vita það, flestir viður-
kenna það: verkalýðshreyfingin
er lémagna dínósár sem hefur
ekki einu sinni þrek til að geispa
„Ég er listamaður og bóhem.
Ég rakst frekar illa í skólakerf-
inu, skipti um skóla og var utan-
skóla, sneri sólarhringnum við,
las um nætur og í stað þess að
lesa stærðfræði, stúderaði ég
heimspeki Sartres eða las skáld-
verk höfunda á borð við Camus.
Ég var, held ég, mjög bráð-
þroska. Ég passa mjög illa inn í
öll kerfi. Eg fór að kenna mjög
ungur og flæktist
svolítið um
landsbyggðina."
Lárus Már Björnsson,
kennari og skáldjöfur á
Hvammstanga, lét
gamminn geisa í maka-
lausu DV-viðtali laugar-
daginn 9. desember. Lár-
us Már er maður marg-
hamur og sýnir með
hispurslausu tali sínu að
hann lætur sig lítt varða
smáborgaraleg viðhorf
gagnvart persónu
sinni...
„ A f 1 i r i s a n s
[Pósts og síma]
á íslenska fjar-
skiptamarkaðn-
um er beitt með
margvíslegum
hætti til þess að
„Ég heimta að ættleiðing
barna til samkynhneigðra para
verði lögleidd. Það er verið að
bögga hamingjusöm, samkyn-
hneigð pör
með þessu
á sama
tíma og
einhverjar
píur eru að
láta hjakka
á sér helgi
eftir helgi
og eignast
svo börn í
k i p p u m ,
sem þær
j a f n v e 1
hata. Og
trúðu mér:
Það er til fullt af streit foreldrum
sem umgangast börnin sín eins
og skít.“
Glamúrpopparinn Páll Óskar Hjálmtýsson
fór á kostum í viðtali við desemberblað tíma-
ritsins Mannlífs. Á öðrum stað i spjallinu mæl-
ir Palli með því fyrir skápbúa af samkyn-
hneigðum toga að koma útúr fylgsninu sem
fyrst — sjálfur hafi hann afgreitt málið sautj-
án ára og mikill iéttir hafi fylgt því...
koma í veg fyrir að einkafyrir-
tæki geti haslað sér völl að
nokkru ráði. Og þessi risi er í
eigu íslenska ríkisins. Það er
brýn nauðsyn að fram fari á Al-
þingi víðtækar umræður um
stefnubreytingu á þessu sviði.“
Reykjavíkurbréf Morgunblaðsins sunnudag-
inn 10. desember hamaðist af krafti gegn ein-
okunarrisanum Pósti og síma. Vonandi verður
sú barátta blaðsins árangursríkarí en til dæm-
is baráttan fyrír veiðileyfagjaldinu...
„í framhaldi af þessu má telja
algjört met hvað við erum góð
með okkur. Landið kynnum við
sem það hreinasta hreina, þjóð-
ina sem hina vitrustu meðal vit-
urra, menntuðustu meðal
menntaðra, sterkustu, falleg-
ustu, snyrtilegustu og menning-
arlegustu. Samt sem áður höfum
við ekki vit, styrk, snyrti-
mennsku, menntun eða þá
ábyrgðartilfinningu gagnvart
landinu og jörðinni, til að bera,
að við séum farin að flokka rusl
eða ganga um landið eins og
fólk.“
Svo borubratt skrifar Arí Harðarson,
framkvæmdastjóri Menningarhand-
bókarínnar, í desemberútgáfu sinni.
Og aðeins neðar fer hann sjálfur að
stæra sig af endurunnum pappírnum
sem handbókin er prentuð á...