Helgarpósturinn - 14.03.1996, Side 6

6
FlMIVmiDAGUR 14. MARS1996
Áfengisneysla er stór hluti af því félagslífi sem fylgir íþróttum, eins og Guðbjartur Finnbjörnsson komst að þegar hann
skoðaði málið fyrir Helgarpóstinn. Bakkus vínkonungur er sem sé óspart tilbeðinn innan íþróttahreyfingarinnar og
áfengi notað til að lyfta liðsandanum og ná mannskapnum saman. Samkvæmt rannsóknum er lítill munur á áfengis-
drykkju þeirra sem stunda íþróttir og þeirra sem ekki gera það. Áfengisneysla ferjafnframt nokkuð eftir íþróttagreinum;
þekkist þannig varla hjá frjálsíþróttamönnum og sundmönnum en er áberandi í boltagreinunum:
Spennan er í algleym-
ingi. Örfáar sekúnd-
ur eru til leiksloka og
staðan jöfn. Bíðið nú við,
hvað gerist? Þeir dæma
vítakast. Þetta var nú
furðulegur dómur. Víta-
kast á síðustu sekúndu
leiksins. Þetta er ótrúlegt.
Hann skýtur og... hann
skorar. Fögnuðurinn er
gífurlegur hjá sigurliðinu
og vonbrigðin leyna sér
ekki hjá þeim sem töpuðu.
Eftir leik er skundað á
næstu krá. Sigurliðið til að
halda upp á sigurinn og
tapliðið til að drekkja
sorgum sínum í áfengi.
Að sögn kunnugra virð-
ist sem áfengisneysla sé
allmikill hlutiafþvífé-
lagslífí sem fylgir íþrótt-
um. Bakkus konungur er
sem sé óspart tilbeðinn
innan íþróttahreyfíngar-
innar og áfengi notað til
að lyfta liðsandanum og
ná mannskapnum saman.
Samkvæmt rannsóknum
sem Þórólfur Þórlindsson
prófessor gerði á gildi
íþrótta fyrir íslensk ung-
menni kemur í ljós að lítill
munur er á áfengisdrykkju
þeirra sem stunda íþróttir
og þeirra sem ekki gera
það. Að sögn Þórólfs virð-
ist áfengisdrykkja fara
svolítið eftir íþróttagrein-
um. Sem dæmi þá þekkist
áfengisneysla vart hjá
fijálsíþróttamönnum,
sundmönnum og hlaupur-
um. Boltagreinamar virð-
ast hafa sérstöðu hvað
varðar áfengisneyslu og
virðist sem boltamenn
neyti meira áfengis en aðr-
ir íþróttamenn. „Ég tel að
það þyrfti að leggja meiri
áherslu á að íslenskir
íþróttamenn neyti ekki
áfengis, í fyrsta lagi til
þess að þeir nái betri
árangri og í öðm lagi sam-
ræmist áfengisneysla ekki
hugsjónum íþróttanna,“
segir Þórólfur.
Þjóðsögnin um að þeir
sem stunda íþróttir verði
síður alkóhólistar virðist
ekki eiga við rök að styðj-
ast. Að sögn Þóraríns Tyrf-
ingssonar, yfírlæknis á
Vogi, koma þó nokkrir
sem hafa verið í íþróttum í
áfengismeðferð hjá SÁÁ.
„Það kemur að vísu ekki
oft fyrir að menn sem em
á toppnum fari í meðferð,
en margir koma eftir að
keppnisferlinum er lokið,“
segir Þórarinn. „Svo virð-
ist sem íþróttimar veiti
þessu fólki ákveðið aðhald
en þegar hætt er að keppa
er eins og eitthvað losni
úr læðingi og sjúkdómur-
inn nær yfirhöndinni."
Engin ofuráhersla virðist
lögð á það innan íþrótta-
hreyfíngarinnar að koma
því á framfæri að áfengis-
drykkja og íþróttaiðkun
fari illa saman. Flestir sem
rætt var við vom sammála
um að íþróttahreyfingin
þyrfti að taka sig á hvað
varðar hugarfar gagnvart
áfengisneyslu íþrótta-
manna. Áfengi og íþróttir
fara ekki saman.
Sjónvarpsstjarnan
Hermann Gunnarsson var
landsliösmaöur I
íþróttum á sínum yngri
árum, þegar lífiö snerist svo til
eingöngu um íþróttir, áfengi og
skemmtanir. Áfengið kom honum
fljótlega I vandræði:
„Menn
kepptust
um að bjóða
mér í glas“
Sjónvarpsstjarnan Hermann
Gunnarsson var algert
íþróttafrík á sínum yngri árum.
Hann spilaði
með meist-
araflokki í fót-
bolta, hand-
bolta, körfu-
bolta og lék í
landsliðum.
Einnig fiktaði
hann aðeins
við frjálsar
íþróttir og
sund. Líf
Hemma snerist svo til ein-
göngu um íþróttir á þessum ár-
um. Eða réttara sagt: íþróttir,
áfengi og skemmtanir.
„Ég var ekki nema sextán ára
þegar ég komst í meistara-
flokk. Þá var gaman að lifa. Ég
var mikið með mér eldri mönn-
um og reyndi að halda í við þá
bæði innan vallar og utan, sem
íþróttamaður og í skemmtana-
lífinu, og átti ekki í miklum erf-
iðleikum með það,“ segir
Hemmi og brosir. „Frægðinni
fylgdi líka að allir vildu vera
vinir mínir og menn kepptust
um að bjóða mér í gias.
Á fyrstu árunum tók áfengis-
neyslan ekki stóran toll. Maður
hristi þetta af sér og hafði ekki
miklar áhyggjur af timbur-
mönnum. Ekki var tekið hart á
áfengisneyslu leikmanna á
þessum árum, en vínbann var
algengt nokkrum dögum fyrir
leik. Eg var bæði í handbolta
og fótbolta þannig að ég var
nánast settur í vínbann allt ár-
ið. Það var í lagi á þeim tíma,
því metnaðargirndin var mikil.
Vissulega skemmtu menn sér
eftir leiki. Héldu upp á sigra og
drekktu sorgum eftir tapleiki.
Svo komu tímabil þar sem
maður gat skemmt sér meira
en vanalega. Til dæmis þegar
um meiðsl var að ræða og
maður gat ekki keppt. Þá var
tækifærið notað og hrist vel úr
klaufunum. Það sem mér þótti
hvimleiðast var allar kjaftasög-
urnar sem fylgdu mér. Ég átti
alltaf að vera fullur, þrátt fyrir
að ég hefði aðeins litið með
nefið inn á skemmtistað. Það
var oft erfitt að sanna það fyrir
þjálfaranum að ég hefði verið
ófullur og svona sögusagnir
komu mér oft í klandur."
íþróttahreyfingin
hjálpar aðeins þeim
sem eru nógu góðir
„Auðvitað heggur alkóhól-
isminn inn í raðir íþrótta-
manna og ég þefaði vel af
skemmtanalífinu þegar kostur
gafst. Þó má segja að ef ekki
væri fyrir íþróttirnar hefði ég
örugglega leitað mér hjálpar
mun fyrr en ég gerði. Það er
engin spurning um það, því ég
hefði sinnt skemmtanalífinu
mun betur og lagt metnað
minn í að vera bestur á því
sviði,“ segir Hemmi og hlær.
„Ég hætti mikið til í íþróttum
árið 1977 og þá fór alkóhól-
boltinn fyrst að rúlla. Ég, sem
hafði lifað fyrir íþróttir, hætti
allt í einu að keppa. Ég vissi í
fyrstu ekkert hvað ég átti að
gera og hafði nægan frítíma.
Þá kom ekkert annað til greina
en að fylla upp í hann með
skemmtanalífi. Miðstöð al-
heimsins var að mínu mati
inni á skemmtistöðunum. Þar
þróaði ég minn alkóhólisma á
methraða.
Ég er sannfærður um að
áfengisvandamál og alkóhól-
ismi finnast meðal íþrótta-
manna jafnt sem annarra í
þjóðfélaginu,“ segir Hemmi.
„Akveðið hlutfall af þjóðinni
ræður ekki við áfengisneyslu
sína og alkóhóiismi fer ekki í
manngreinarálit. Hitt er svo
annað mál að sá, sem vill ná
árangri í íþróttum, getur ekki
samræmt það áfengisdrykkju.
Að minnsta kosti ekki til
lengdar, það er útilokað.
íþróttahreyfingin þyrfti að
vinna mun meira í því að
koma íþróttamönnum og þá
sérstaklega unglingum í skiln-
ing um að íþróttir og áfengi
eiga ekki saman. Það þýðir
ekkert að setja menn í bind-
indi og síðan ekki söguna
meir. Forvarnarstarf innan
íþróttahreyfingarinnar verður
líka að vera markvissara en
það hingað til hefur verið. Það
er ekki nóg að segja að gott sé
að fara í íþróttir því þá verði
maður góður og heilbrigður.
Tökum sem dæmi æfingar hjá
fimmta flokki. Það eru hundr-
að á æfingunni og ekki nema
tuttugu eða þrjátíu sem fá ein-
hver tækifæri yfir sumarið.
Hinir eru útundan og fá ekki
að spila vegna þess að þeir
eru ekki nógu góðir. Það finnst
mér grimmt og þessu þarf að
breyta. Það þarf að minnka
alla keppni í yngri flokkunum
og leggja meiri áherslu á
skemmtunina og að sem flestir
séu með. Hvað með alla þessa
krakka sem ekki fá að vera
með vegna þess að þau eru
ekki nógu góð? Þau bera harm
sinn í hljóði og margir Ienda
jafnvel inni á braut vímuefna.
Það er enginn sem kemur
þessu fólki til hjálpar, síst af
öllu íþróttahreyfingin. Það
þarf að endurskipuleggja starf-
semi íþróttafélaganna til að
hægt sé að segja að heilbrigð
sál í hraustum líkama! endur-
spegli starf íþróttahreyfingar-
innar.“
Handknattleiksstjarnan
Patrekur Jóhannesson valdi þá
leið eftir HM í fyrra að drekkja
sorgum sínum í áfengi eftir hin
mikluvonbrigöi. Rjótlega áttaði
hann sig, leitaði hjálpar og er
stoltur af þeirri ákvörðun:
„Þjálfaraveisl-
ur geta breyst
í drykkjusvall“
að er oft mikið um gleði í
kringum íþróttir, til dæmis
þegar sigurleikjum er fagnað,"
segir Patrekur Jóhannesson,
handknattleiksstjarna KA og
landsliðsins.
„Og oft er vín
haft um hönd
þegar verið
er að halda
upp á árang-
urinn, nú eða
syrgja tapaða
leiki. Sumir
kunna að
meðhöndla
áfengi og aðr-
ir ekki. Eg var ekki í þeim hópi
sem kunni að meðhöndla það.
Það er mjög misjafnt eftir lið-
um, en auðvitað er mikið um
að menn fái sér í glas eftir leiki.
Það er auðvelt að finna ástæðu
til að drekka, ég tala nú ekki
um ef þér þykir sopinn góður.
Fólk má ekki halda að þótt
maður stundi íþróttir sé það
einhver stimpill á að viðkom-
andi geti ekki lent í vandræð-
um með áfengi. Það er mikill
misskilningur. íþróttamenn
geta lent í klóm Bakkusar alveg
eins og aðrir.
Auðvitað eru reglur sem þarf
að fara eftir í íþróttunum hvað
varðar áfengisneyslu. Til dæm-
is er áfengisneysla venjulega
ekki liðin nokkrum dögum fyrir
leik. Það fer þó örugglega svo-
lítið eftir þjálfurum. Við ráðum
því mikið til sjálfir hér hjá KA
hvernig við högum áfengis-
neyslu okkar. Þjálfarinn treyst-
ir því að við séum það þrosk-
aðir að ekki þurfi að banna
okkur svona hluti. Við eigum
að ráða við þetta sjálfir. Enda
erum við hálfgerðir kórdrengir
hérna fyrir norðan,“ segir Pat-
rekur og hlær. „En það eru líka
dæmi um skipulagðar veislur
hjá mörgum þjálfurum. Veislur
sem eiga að fá liðsandann upp
og þjappa mannskapnum sam-
an. Veislur sem stundum
verða að algeru drykkjusvalli."
Patrekur segir að áfengis-
neysla hafi haft mikil áhrif á
íþróttaiðkun sína. Á því sé eng-
inn vafi. HM í fyrra var til að
mynda gífurleg vonbrigði fyrir
hann og valdi hann þá leið að
drekkja sorgum sínum í áfengi.
„Leið sem var í raun kolröng
og gerði ekkert annað en auka
á vanlíðanina,“ segir Patrekur.
„Það má spyrja sig að því, ef
við hefðum orðið heimsmeist-
arar, hvort ég hefði ekki gert
það sama og haldið allhressi-
lega upp á sigurinn með
áfengi. Eftir HM má segja að ég
hafi farið yfir strikið. Eg drakk
einfaldlega of mikið. Þá gerði
ég mér grein fyrir að ég átti við
drykkjuvandamál að stríða. Ég
ákvað því að gera eitthvað í
málunum og skellti mér í með-
ferð. Nú er ég edrú og er mjög
sáttur við að hafa tekið þá
ákvörðun. Þetta er allt annað
líf í dag. Það besta er að mér
finnst miklu skemmtilegra að
fagna sigrum núna. Til dæmis
þegar við urðum bikarmeistar-
ar. Það var ólýsanleg tilfinning.
Tilfinning sem var hrein sigur-
víma og ekkert annað. Og virð-
ingin sem maður nýtur eftir að
hafa hætt öllu þessu veseni er
margfalt meiri. Mér líður bara
mun betur en nokkurn tímann
áður.
Ég mæli eindregið með því
að þeir, sem líður illa vegna
drykkju, geri eitthvað í málun-
um. Það sem þarf er bara að
þora. Því fylgir engin skömm
að viðurkenna að maður eigi í
erfiðleikum með áfengi. Því
fyrr sem maður viðurkennir
það því betra,“ segir Patrekur
Jóhannesson að lokum.
Handknattleikmaðurinn
Sigurður Sveinsson segir aö
stundum, þegar illa gekk hér á ár-
um áður, hafi menn hist og dottið
I það til að lyfta upp móralnum.
Þetta finnst honum þó hafa breyst
á síöari árum — til hins betra:
„Það
eru alltaf
svartlr sauðir
innan um“
*
Afengi hefur ætíð fylgt fé-
lagslífinu í íþróttum þótt
það sé eitthvað að breytast
núna,“ segir Sigurður Sveins-
son, þjálfari og leikmaður
handknattleiksliðs HK og fyrr-
verandi leik-
maður lands-
liðsins. „Hér
áður fyrr eftir
góða sigur-
leiki var
gjarnan farið
eitthvað út
að skemmta
sér og haldið
upp á sigur-
inn. Eins eftir
tapleiki settust menn oft yfir
ölkrús og fóru yfir það sem
klikkaði. Stundum þegar illa
gekk og til að rífa menn upp
var ákveðið að hittast og detta
saman í það til að lyfta upp
móralnum. Eins og ég sagði
áðan finnst mér þetta hafa
breyst þó nokkuð á síðustu ár-
um. Menn virðast vera meðvit-
aðri um að íþróttir og áfengi
passa ekki vel saman. Það hef-
ur komið fyrir að einhverjir
hafa drukkið daginn fyrir leik
og komist upp með það, en
svoleiðis gera menn ekki oft.
Núna er það löngu búið að
menn séu að skemmta sér fyr-
ir leiki. Menn eru orðnir mun
þroskaðri hvað þetta varðar
og vita hvað áfengisdrykkja
fyrir leik getur þýtt. Til að ná
árangri í íþróttum er ekki
hægt að vera sullandi í búsi
alla daga, það er alveg klárt
mál. í enda leiktímabila gerist
það stundum að menn vilja
losna við stress vetrarins og
lyfta sér þá kannski ærlega
upp. En drykkjuvandamál
meðal íþróttamanna tel ég
vera fá. Þó er það trúlega mis-
jafnt eftir félögum og hvernig
þau taka á málunum. En það
eru alltaf svartir sauðir innan
um, því verður ekki neitað,"
segir Sigurður. „Ég hef alltaf
haft gaman af að fá mér í glas
en ég hef aldrei verið í neinu
rugli. Ég fór átján ára í at-
vinnumennsku í Svíþjóð og
svo seinna til Þýskalands. Þar
fann maður ekki fyrir því að
áfengi væri vandamál. Þýskar-