Helgarpósturinn - 09.01.1997, Qupperneq 10

10
RMIVmJDAGUR 9. JANÚAR1997
HELGARPÓSTURINN
Útgefandi: Lesmál ehf.
Framkvæmdastjóri: Árni Björn Ómarsson
Ritstjóri: Páll Vilhjálmsson
Prentvinnsla: Prentsmiðjan Oddi hf.
Þingeyrarfundur
fulltrúanna úr
Reykjavík
Fulltrúar Alþingis sátu á borgarafundi á Þingeyri í síðustu
viku og viðurkenndu að þeir ættu engin úrræði fyrir kvóta-
lausa byggðarlagið. Alþýðlegur klæðaburður tveggja þing-
manna, lopapeysur með norsku mynstri, vakti athygli á þver-
stæðunni sem snyrtilegu fulltrúarnir úr Reykjavík verða síð-
astir til að viðurkenna.
Kjördæmakerfið gengur út á það að þingmenn séu í nánum
tenglsum við umbjóðendur sína og geti, þvert á flokksbönd,
komið sér saman um hagsmunamál kjördæmisins. Á fundin-
um á Þingeyri kom fram að enginn pólitískur ágreiningur væri
um málefni byggðarlagsins. Undir öllum eðlilegum kringum-
stæðum hefði átt að vera hægt að grípa til aðgerða til bjargar
atvinnulífinu. En því miður, sögðu þingmennirnir, við höfum
gert allt sem í okkar valdi stendur, meira er ekki hægt að gera.
Og byggðin er í hættu.
Þegar þingmenn geta ekki bjargað atvinnurekstrinum í litlu
plássi er kjördæmakerfið hætt að starfa eins og það hefur gert
frá öndverðu. Þingmenn sem viðurkenna vanmátt sinn við úr-
lausn á jafnbrýnum vanda og íbúar Þingeyrar glíma við standa
ekki undir nafni. Ekki er því til að dreifa að Vestfjarðaþing-
menn séu svo biautir á bakvið eyrun að þeir kunni ekki þau
ráð sem duga. Á Þingeyrarfundinum sátu fyrrverandi ráð-
herra, núverandi og fyrrverandi stjórnarmenn Byggðastofn-
unar og hvorki meira né minna en bjargvætturinn, fyrrverandi
formaður Vinnuveitendasambandsins, sem fyrir fáeinum ár-
um var kallaður til af forsætisráðherra til að greiða úr efna-
hagsvanda þjóðarinnar allrar.
Þrátt fyrir að hvergi sé til lagabókstafur um það eru kjör-
dæmaþingmenn þriðja stjórnsýslustigið og þannig hefur það
verið um áratugi. Þingmenn eru milliliður milli sveitarstjórna
vítt og breitt um land og miðstjórnarvaldsins í Reykjavik.
Hlutverk þeirra hefur verið að ráðstafa fjármunum til kjör-
dæmanna og þjónusta íbúana.
Á meðan þingmenn máttu sín einhvers starfaði þriðja
stjórnsýslustigið í þokkaiegum friði þótt engar væru reglurnar
um formlegt hlutverk þess. Fyrirmyndin að þessu stjórnvaldi
var sótt í ævafornt persónusamband goðorðsmanna og skjól-
stæðinga á Þjóðveldisöld. Gegn liðveislu á þingi átti skjól-
stæðingurinn rétt á vernd og bjargráðum frá goðanum.
Það sem hefur breyst á síðustu árum er að valdið hefur flot-
ið frá Alþingi, að nokkru til framkvæmdavaldsins, en þó í
stríðustum straumi til hagsmunasamtaka hvers konar. Afleið-
ingin hefur orðið sú að í stað persónusambandsins sem ein-
kennt hefur samskipti þingmanna við kjördæmin eru komin
ópersónuleg kerfi. Kvótakerfið er skýrasta dæmið. Þingmenn
geta ekki átt við kvótann. Ekki geta þeir fært Dýrfirðingum
fiskveiðiheimildir án þess að taka frá öðrum. Ef svipað ástand
hefði komið upp á Þingeyri fyrir daga kvótans hefði plássinu
verið fært skip með opinberum lánum.
Mikilvægasta hlutverki þingmanna er lokið. Breyttir þjóðfé-
lagshættir hafa úrelt helstu störf þingmanna líkt og nýjar
byggingaraðferðir gerðu torfhleðsluna óþarfa.
Alþingi er enn nauðsynleg stofnun, til að setja lög og mynda
stjórnarmeirihluta. En til þess þarf ekki 63 þingmenn og úrelta
kjördæmaskipan. Snyrtilegu fulltrúarnir á Þingeyrarfundinum
munu þó seint viðurkenna það.
Helgarpósturínn
Borgartúni 27, 105 Reykjavík
Sími: 552-2211 Bréfasími: 552-2311
Bein númer: Ritstjórn: 552-4666, símbréf: 552-2311,
fréttaskotið: 552-1900, tæknideild: 552-4777,
auglýsingadeild: 552-4888, símboði (augl.) 846-3332,
dreifing: 552-4999.
Netfang: hp@this.is
Áskrift kostarkr. 800 á mánuði efgreitt er með
greiðslukorti, en annars kr. 900.
matthildi fyrr og
cft httí alHarfinrA. ^
Er ekki nálægt því aldarfjórð-
ungur síðan þeir Hrafn
Gunnlaugsson, Þórarínn Eld-
járn og Davíð Oddsson voru
að segja okkur tíðindi úr smá-
ríkinu Matthildi?
Eiginlega hlýtur það að
vera, svo rækilega sem þeir all-
ir eru nú gengnir inn í raðir fyr-
irmannanna sem einlægt voru
skotspænir Útvarps Matthild-
ar á sínum tíma.
Þetta blasti við manni á
gamlársdag.
Hrafn að vísu eitthvað flögr-
aður frá í bili, en Þórarinn tók
(virðulega) á móti útvarps-
verðlaununum um sama leyti
og Davíð sat (hátíðlegur) og
svaraði spurningum frétta-
stjóra Stöðvar tvö í beinni út-
sendingu frá Hótel Borg.
Þá sýndist fátt hafa breyst
hér í Matthildi seinasta aldar-
fjórðunginn, nema þessir þrír
herramenn (náttúrlega).
Um það bil sem þátturinn á
Stöð tvö (með stjórnmálafor-
ingjunum Sighvati, Jóhönnu,
Kristínu, Margréti, Halldóri
og Davíð) var rúmlega hálfn-
aður vék Páll fréttastjóri að
dómsmálunum og spurði
(nokkuð einarðlega) um álit
þátttakendanna (allra) á ný-
lega gengnum dómi Héraðs-
dóms Reykjavíkur í máli
Hrafns Jökulssonar ritstjóra
Alþýðublaðsins (en dómarinn
hafði vísað málinu frá á grund-
velli þess ákvæðis nýju stjórn-
arskrárinnar frá 1994 að allir
skuli jafnir fyrir lögunum og
því beri nú opinberum starfs-
mönnum að höfða mál sín
sjálfir í stað þess að njóta
gömlu góðu forréttindanna að
ríkið kosti saksóknara sinn til
að annast verndun mannorðs
Þorgeir Þorgeirson
skrifar
þeirra).
Og þá brast nú heldur betur
á með búlúlala.
Jólasálmaskáldið og forsæt-
isráðherrann Davíð sagði eitt-
hvað á þessa leið:
- Ég var borinn landráða-
sökum í Þjóðviljanum (eða var
það Vikublaðið'?) og leitaði þá
til lögmanns (þó ég sé nú líka
lögfræðingur sjálfur) og lög-
maðurinn sagði mér að það
jjýddi ekkert að fara í mál út af
þessu. Það mætti einfaldlega
segja hvað sem er um okkur
stjórnmálamenn af því að við
erum stjórnmálamenn og opin-
berar fígúrur. Við skulum sjá
til hvað Hæstiréttur segir um
dóm Héraðsdóms. Þessu máli
er ekki lokið!
Mátti vel skilja það á honum
til hvers framkvæmdavaldið
ætlast nú af dómsvaldinu þeg-
ar málið kemst á æðra stig.
Satt er best að segja í hverju
máli:
Það er ekkert röklegt sam-
hengi á milli þess rýmkaða
tjáningarfrelsis sem blaða-
menn víðast hvar hafa um op-
inber málefni og hins (sem
dómarinn vísaði til í máli
Hrafns Jökulssonar) að nýja
stjórnarskráin mælir svo fyrir
að Jón og séra Jón skuli jafnir
fyrir lögunum.
Forsætisráðherrann talar
bulL
í þessu samhengi skiptir
það einfaldlega ekki máli hvort
Jón Steinar (eða einhver ann-
Frá lesendum
Eldri lesandi hringdi og bað
blaðið að taka á skattsvikum
sem verða að sífellt stærra
þjóðfélagslegu vandamáli.
ingsmenn Péturs hefðu sem
hægast getað safnað í púkk
þeirri upphæð sem út af stóð.
„Skemmst frá því að
segja að þau hin þarna
við hringborðið (Hall-
dór, Margrét, Jóhanna,
Kristín og Sighvatur)
höfðu engu við að bæta
frá eigin brjósti.
Davíð hafði talað.“
ar lögmaður) hefur talið óger-
legt að bera landráðasakir af
forsætisráðherranum í öðru
máli, og fá þann blaðamann
sem viðhafði þau ummæli
dæmdan. Dómur Héraðsdóms
Reykjavíkur í máli Hrafns Jök-
ulssonar ritstjóra er tímamóta-
dómur af því að jafnræðis-
ákvæðið í stjórnarskránni frá
1994 er tímamótaákvæði.
Þann 17. júní árið 1994 lauk
sérvernd saksóknara ríkisins á
mannorði opinberra starfs-
manna hér á landi. Framhjá því
verður ekki horft nema brjóta
skýlaust ákvæði stjórnarskrár-
innar.
Er forsætisráðherrann að
vonast til þess, að Hæstiréttur
gangi á svig við lögrétt fyrir-
mæli?
Ekki man ég betur en þau öll
sem þarna sátu við borðið á
Hótel Borg í beinu útsending-
unni á gamlársdag hafi líka set-
ið fund Alþingis á Þingvöllum
þann 17. júní 1994 og rétt þá
upp hendurnar til að sam-
þykkja nýju stjórnarskrána.
nú
Eru þau ekki neitt stolt leng-
ur af þeirri handauppréttingu?
Finnst þeim ekki heiður að
því að hafa staðið að endur-
bótum á veiku lýðræði.
Vafalaust.
En þau flíkuðu ekki stolti
sínu né heiðri á gamlársdag.
Þá sannaðist enn þetta sem
í kvæðinu stendur:
„Öllum þeim sem íhuga mál-
stað ríkisins
finnst unun að heyra Negus
Negusí tala:
- Ég er Negus Negusí,
segir Negus Negusí.
Ég er Negus Negusí,
búlúlala."
Skemmst frá því að segja að
þau hin þarna við hringborðið
(Halldór, Margrét, Jóhanna,
Kristín og Sighvatur) höfðu
engu við að bæta frá eigin
brjósti.
Davíð hafði talað.
Og fréttastjórinn ítrekaði
það heldur ekki að spurning-
unni hafði upphaflega verið
beint til þeirra allra.
Það sem ég á við er líklega
þetta:
Hefði Þórarinn Eldjárn skrif-
að svona atriði handa „Útvarp
Matthildi" fyrir tveim áratug-
um og þeir allir (Davíð, hann
og Hrafn) verið skráðir fyrir
höfundskapnum, þá hefði Dav-
íð verið rogginn af því.
Vitaskuld.
Þó naumast eins rogginn og
hann sýndist vera nú af því að
hafa samið og flutt þetta einn
og sjálfur (þögn hinna þátttak-
endanna líka).
Það er breytingin sem orðin
er hér í Matthildi á tveim ára-
tugum.
Davíð er orðinn svo miklu
ánægðari með þetta.
Vér íbúar Matthildar fögn-
um náttúrlega af heilum hug
(því öll erum vér Guðjón inn
við beinið).
Gleðilegt nýár!
Miðaldra maður hafði sam-
band og furðaði sig á því að
stuðningsmenn Péturs Kr.
Hafstein, hæstaréttardómara
og forsetaframbjóðanda,
skyldu láta hann sitja uppi
með skuidirnar úr kosninga-
baráttunni. Velefnaðir stuðn-
Lesandi benti á enskuskot
Davíðs Oddssonar forsætis-
ráðherra í áramótagrein í
Morgunblaðinu. Ráðherrann
talaði um „Latnesku Amer-
íku“, samanber „Latin Amer-
ica“ á ensku. Á íslensku heitir
þessi heimshluti rómanska
Ameríka.
Bókmenntagetraun
í síöustu bókmenntagetraun fyrirjól birtum viö kafla úr Blindingsleik
Guðmundar Daníelssonar. Gunnar Stefánsson, Kvisthaga 16 í
Reykjavík sendi rétta lausn og fær hann senda bókina íslandsförin eftir
Guðmund Andra Thorsson sem Mál og menning gefur út.
Fjöldi lausna barst viö myndagátu og öörum áramótagetraunum HP. í
næsta tölublaði veröur greint frá vinningshöfum.
(
I