Alþýðublaðið - 05.01.1971, Blaðsíða 6

Útg.i AlþýauflokJnirinn
Riístjóri:
Sigiiv. Björgvinsson <áb.)
Prentí.Ti. AlþýÖublaðsins
Síini 14 900 (4 línur)
ÓTÍÐINDI
Alþýöublaðið skýrði skömmu fyrir jól
frá mjög athyglisverðri skýrslu sem
djupsjávarkönnuðurinn Cousteau flutti
á ráðstefnu um málefni hafsbotnsins,
sem haldin var í Strassbourg í byrjun
desembermánaðar. í fyrirlestri skýrði
þessi heimsþekkti vísindamaður frá ugg
vænlegum staðreyndum um eitrun sjáv-
ar af mannavöldum. Sagði vísindamað-
urinn m. a., að maðurinn væri óðum að
eyða öllu lífi í úthöfunum, — jafnt dýra-
lífi sem sjávargróðri. Nefndi hann ýmis
dæmi þessu til sönnunar og sagðí, að
einungis takmarkaður tími væri nú til
umráða ef unnt ætti að reynast að bjarga
lífinu í úthöfunum frá algerri eyðingu af
völdum mengunar og rányrkju.
í 25 ár hefur samanlagður fiskafii í
heiminum stöðugt farið vaxandi. Hvei t
metaflaárið hefur tekið við af öðru. Si-
fellt ný tækni hefur komið til sögunnar
í fiskveiðum og sífellt meira afla/v.agn
hefur borizt á land með hverju arinu,
sem liðið hefur.
En Cousteau varaði við því í fyrirlestri
sínum, að menn létu glepjast af þessiim
aflatölum. Þessi aukni afli stafar aðeins
af tækniframförum á sviði fiskveiða,
sagði Cousteau. Þær tækniframfarir gera
það að verkum, að nú er mikið veitt ;i
hafsvæðum, þar sem áður varð jafnvel
ekki vart við fisk. Tegundir nytjafiska
í höfunum eiga sér því hvergi lengur
neitt griðland og stofnar þeirra fara sí-
fellt minnkandi bæði vegna áhrifa cit-
urefna í sjónum og vegna ofveiði.
Þess vegna mun mannfólkið vakna
upp við vondan draum eftir örfá ác.
sagði Cousteau. Þá mun þróunin snú-
ast við, aukning heimsaflans stöðvast og
aflinn fara minnkandi ár frá ári. Þá
duga ekki lengur nein ný tæknibrögð
því undirstaða alls þessa afla, — fiski-
stofnarnir sjálfir, eru að þrotum komnir.
Þetta var spá Cousteau. Vonandi ræt-
ist hún ekki þótt þessi heimsþekkti vis-
indamaður hafi sett hana fram byggðs
á mikilli þekkingu og margra ára
röynslu sinni. En óneitanlega hljóta þáu
tíðindi þó að setja ugg að mörgum er
Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sam-
einuðu þjóðanna tilkynnti fyrir
skemmstu að árið 1969 hafi heildarfisk-
afli í heiminum minnkað í fyrsta sinn á
25 ára tímabili. Og alvarlegustu tíðindi
þeirrar fréttar fyrir okkur íslendinga
eru þau, að mest hefur aflinn dregizt
Saman hvað varðar sumar þær tegundir
nytjafiska, sem fiskveiðár og fiskvinnsla
okkar grundvallast hvað mest á.
vex í heiminum
A5 rétta skratt-
anum litla fingur
□ Réttirðu fjandanum litla-
í'ing'Urinn, tekur hann alla hönd
ina. Jafnvel rökhyggnir v/ísinda
mienn telja nokkra ástæðu til að
óttast að þetta gamla mál'tæki
kunni að rætast. Þeir óttas-t það,
að eitt hið mesta sigurtirós
tætoni og vísinda á okkar tíð —
töTvan — sem gædd virðist næst
um því djöfullegri afkastahæfni
við 'lausn reiknings{þrauta og
meðhöndlun upplýsinga, sem
hún er mötuð á, geti reynzt
mannkyninu sannkölluð vítisvél.
Tölvumar verða stöðugt snjail
ari, fjölhæfari og afkastameiri.
Þegar þær eru svo látnar beita
ha.filerikum sínum til þess að
gera enn snjallari, fjölhæfari og
afkastameiri tölvur — hvar end
ar þetta þá? Taka þær einfald-
iega öll völd og ráð í sínar hend
ur? Tíminn á eftir að sanna
hvort ótti vísindamannanna er
á rökum reistur. Á meðan er
Weppzt við að framTeiða fleiri
slfka smádjöfla, að hverju stem
það verður. Það þýðir að tölv-
an hafi einungis orðið mahnkyn'
inu til gagns og blessunar, enn
sem komið er.
Það fer naumast hjá þvi að
slfkar hugsanir -hvarfli að manni
þíegar hann er staddur í því
stærsta iðjuveri í heimi, stem
framleiðir þessi rafeinda-töfra-
tæki; Philips tölvuverksmiðjun-
um í Apeldoom í Hollandi.
Fyrst skulum við glöggva okk
ur á staðsetningu hins nýja rðju
vers i því tröllaukna fram-
leiðslukerfi á heimsmælikvarða,
sem Philips-hringurinn stendur
að. Philips-verksmiðjurnar eru
nú starfandi í meira en 60 þjóð-
löndum. Hringurinn ÍTamieiðir
vfir tvö hundruð mismunandi
flokka af rafmagnsfækjum, ijós
kúlur, rakvélar, útvarpsviðtæki,
sjónvarpstæki, röntgentæki,
tækjabúnað í geimflaugar, stook
jám og tölvur, og er þá aðe'ns
fátt eitt upp talið. Phiiips-hring
urinn, ,sem hefur aðaTstöðvar
sínar í Eindhoven í ÞýzikaTandi
og dótturfyrirtæki í öllum hte'ms
álfunum sex, telur meira en
360.000 manna starfslið, þar a.f
90.000 í móðurlandínu, og þeg-
ar þetta er fært í letur, er ekk-
ert líkTegra en að þessar tölur
hafi hækkað um nokkur þúsund.
Pbi'l/ips-fyrirtækin eru í ótrúlega
örum vexti. Einungis í Appel-
doorn hefur starfsliðið aulkizt
um 4000 manns á síðastliðnai
ári. Vinnur j'tar nv um 11.000
manns.
Ekki lítur út fvrir að neinn
hörgull sé á vinnuaUá í Hollandí.
Margir at' starfsfólkinu hjá
Philips eru Indónesar, bæói
karlar og konur. Það ber mikið
á Indónesum í hollenzku at-
hafnalífi um þes'-ar mundir,
bæði i iðnaði, hótelum og ssm
starfsfólki á veitingastöðum.
Talvuv&rksm.iðjurnar í Appe!
doorn voru ieistar fyrst á sjötta
áratugnu.m, en framtteiðslan
fylgist að minnsta kosti með írm
anum. Svíinn Henric Egnell er
þar æðsti m,aður. tók við þeirri
stöðu í april í fyrra, en hafði
óður verið forýtjóri Philips f Sví
þ.'óð. Hann itvtður framléiðsl-
una einkum b-ggjast á smæiTÍ
gerðum af töjvvm, en einnig séu
frainleiddár ja;na síærri tölv-
ur Fram :;ð lassu h'atfa verk-
smiðjurnar ’.áiið frá sér fara
4000 smærri tölvur, 600 af með-
alstærð og 50 stórar tölvusam-
stæður. Það lætur næ.rri að cin
tölva af stærri gerðun/ulm sé
framíeidd i viku hvérri. Og það
er ekki á færá neinna smáfýrir-
tækja að komast yfir slík áhöld
— verðið á stærri gerðunum
er frá 1,4 milij gýllina upp í
14 mfflj. gyllina 33,6 Ul 336
nr'iij. ísl. kr., og fer það eftir
íicihæfni og afkastagetu hverr
ar gc *..r. tín. þæ; 'stærstu <“ta
l'k-v framúv < mi ír.illjónir
atriða á ««-ku: c.u eða með tðr-
.:m i5;ii - • eö teku:’ þæ’
e’-k nema nokV íar sekúnd ir að
afkasta meiri útiteikningum en
Einstein hetfði k.omizt yfir á þús-
und árum.
cilrk ferlflíi eru að sjálfsögðu
einungis miðuð við tröllaukin
verketfni, kjarnovkurannsóknir,
stórið.ju og hernaðarlieg viðfangs
ef’ii. Minni gerðirnar eru i notk
un á flugvölium og stjórnarsk'’.;f
s*ofum. Þeir á Shiphol, hinum
s4ór-a og fjölfarna hollenzka flvg
velli, hafa feng/ð töivusamstæðu
frá Philips, sömuleiðis band.i-
r-'ska flugiéiagið United A:r-
l'r.es, sem nefur bækistöðva''
sínar í Deiwív í Kolorado.
Stærsta to.ivussmstæðan hing
að til hefar verið gerð fyrir
póstbankanrð.jt 'ðina í Aniheirr.
' Hollandi, starfar ’innig
fyrtr ' póstb inkann í Haag, en
um miðs i iV a i Arnheim futa
árlega 1,6 milij af heilda.'um
setningu pósíbrr.kanna, sem
nemur 2,2 mi'.j. gýfldna.
J. F. Philips, æðsti maður
Philips-hringsins og oddstíeinn
píramídans, sem samanstendur.
af 360.000 manna starfsliði,
kemst þannig að orði í sambandi
við Ph’.lips Og tölvuframieiðs.1-
una; Siðustu tíu árin höfum við
orðið vitni að þróun tölvunnar
úr vandmeðförnu hjálparfæki
við lausn flókinna stærðtfræði-
þrauta í nauðsjmlegt grundVaii-
aratriði í sambandi við hagker.fi,
iðnað, visindi og verzlun. Það
verður ljósara með degi hverj-
um hvflík nauðsvn það er bæði
í verzlun cg íðnaði að geta fal-
ið tölvunuin lausn aðkallandi
vandamáú og verkefna, og auk
ið þannig virkná í umsjón, stjórn
un og frámleiðslu, Það er ekki
tilgangar i.kkar fyrst og fremsl
að framie.ía tæki, stm reynist
hverjum randa vaxin. Frá þvi.
év Philips hóf -undirbúning að
iramleicV. .t á slíkum tækjum,
’.iiifum \ :f * framleii t yfir 360
tölvur til ijöTbreyttrar notkun-
ar, og óíö'uTegan erúa af ein-
stökum tr' ' uhlutum fyrir aðra
töivuV’am eiðendur um viða
veröld — auk þess sem við höf
um j.álfir tólvur i sambandi við
starfsemi cg rekstur fyrirtækja
okkar s\-o árum skiptir.
Svo maelir J. F. Philips. Til
þess að lesendum verði ljósari
þróun þessarar framlieiðslugrein
ar Philips-ihringsins, er rétt að
geta þese, að þegar sú fram-
laiðsla hófs’ árið 1962, mát'i
telja s’.arfsi'ðið á fingrum sé;\
Nú vinna 10 000 manns í Apei-
doorn, og þc-ssi þróun hefur átt
sér stað á tinum átta árum.
Siðan tölvur voru almennt
teknar í notkun í heim.inum ár-
ið 1966, hetfur útbrteiðsla þeirra
aukizt hluttfalTslega jatfn stór-
kostlega. í dag eru um 100.000
tölvur í notkun, þar af 25,000
í Evrópu. Þeir giervihaeíiTteikar,
sem við'stöndum þar andspæn-
is sem hinar stærri og fullkomn-
ari tölvusamstæður eru, eru nú
taldir ná yfir um 10% af mann-
legum hæfiieikum. En með
sömu þróun hafa þessi tæki náð
þeirri „manhlegu11 fuilkomnan
að svo sem tíu árum liðnum, að
þær geta bæði e’lskað og hatað,
eða að minnsta kosti beitt ý’.n-
ist andúð eða samúð í starfi
Framh. á bls. 8.
Kennedy eoa Muskiel
í": ’ ''
Að ofan: Hér er ein af stóru tölv-
unum í smíðum. Ef einhver skyldi
hafa hug á að vita hvað þetta elek
tróniska furðuverk kostar þá læt-
ur nærri að verðíð sé 300 milljón
ir króna. — Til hægri: Þetta er
ekki ritvél, heldur elns konar skrif
stofuútgáfa af tölvu. Þó hún taki
ekki meira pláss en vanaleg rit-
vél þá hefur hún undursamlega
hæfileika til að leysa alls konar
erfið verkefni, getur að kalla allt.
Líklegt er að slíkar tölvur verði
í framtlðinni algengar í skrifstof-
um, og jafnvel á heimiíum, eða
að unnt sé hvaðan sem cr að
komast með síma í samband við
stórar tölvur sem geta leyst úr
flestum vanda og veitt hvers kon-
ar upplýsingar.
. . •■■■ ■ \
□ Nú enu ekki nema um 16
Tnánuðir þamgað til hinar svo-
pefndu tforkosningar 1972 hetfj
ast í Bandarikjunum. Þá eru
kjö.rnir fulltrúair á floldcs'þi'ngi
s®m tilnefna frambjóðendur
flokksins til forsetakjörs, en
það er faillsvert flökið fyrir-
'komulag, sem ekki verð'.ur nán
ar lýst hér.
En spárnar og gietgátiurrnar
eru þegar komnar á fullan.
skrið vest.ur þar. Margt þykir
benda til þ'ess iað Nixon sé
ekki tfyMilega tfastur í söðli
lengur, en fýrir bragðið bein-
ist at'hyg'Tin meir en ella að
framhjóð'anda demókratanna.
Menn virðast sammáila um
áð F.dmund Muskie öldunga-
dieildarþingmaður sé harla lík-
legur sem fraim'bjóðandi. Hann
náði mjög góðum árangri við
'kosningai’nar til öldungad'eild
arinnar í 'haust leið. Og það
ihcfur 'ekki farið dult undan-
.farna márA'ði, að hann hefur
litið á sig sem frambjóð'anda
flokksins ti'l forsetakjörs 1972,
Um llieið hetfiur 'það líka ver-
ið vitað að Edward Kennedy
hetfði lekki ihu'g ú að bjóða sig
tfram 1972. Hinsvegar hefur
hann aldr-ei látið orð tfalla um
'fyi’irætiianir sinar í sambandi
við forlsetakosningaa'nar 1976.
En nú feljia sumir að Ihann
kunni að brteyta afstöð'u sinni.
Fyrst etftir hið hörmuitega bil-
islys í fyrra, var hann að sjállf-
sögðu nokkuð uggandi œn að-
stöð|a sína. Eti kosningarnar tii
öldungadeildarinnai’ þurrkiuðu
út afllan kvíða og vafa. Hann
var endurkjörinn í Massaschus
setts með 60% greiddra at-
kvæða, og það er mjög góðúr
érangur.
Hitt er annað mál, að hann
er að sjálifsögðu ekki nauð-
beygður til að bjóða sig fram
við forsetakosningarnar 1972,
ef hann vill heldur bíða til
Ikosninganna 1976. En um Teið
kxmia tæknileg atriði til greina.
Eins og málin standa nú, er
alls ekki ósennilegt að tfram-
'bjóð'andi demókrata nái kosm
ingu 1972. Ef sá frambjóðandi
yrði Edward Mlciskie, :er ólík-
líkt að við honum yrði hrófl-
að 1976. Þess vegna verður
Kennedy í rauninni tið giera
annað hvoi-t — bjóða cig fram
nú, eða bíða til kosninganna
1980.
Það er leinmitt þetta vanda-
mál, isam rætt er nú opinber-
l»ga í bandarískum dagbTöð-
um, og jafnvel Nixon sjálfur
hefur il'átið til sín heyra í sam-
bandi við þáð. Hann telur að
Muskie
Hubert Humphrey verði að öll_
um líkindum álitinn of gamall
til að bjóða sig fram fyrir
demókrata 1972. Eins og málin
standi nú, þá sé Edward Mu.sk-
ie líklegastur tili framboðs, en
sennibegt sé að hann bíði þar
KARL VIBACH
kominn aftur
□ Leikstjórinn, sem setfi upp
Fást í Þjóffleikhúsinu, Karl Vi-
bach, kom aftur til landsins s.l.
sunnudag (3. jan.) til þess að
sjá sýningu á Fást. Meff honum
í förinni var þýzkur blaffamaður
frá Liibecker Zeitung, að nafni
Heirchenröder, og kom hann og
til þess að sjá sýninguna á Fást
og til þess a'ð skrifa hana. Hann
mun dvelja hér í nokkra daga
og ætla/r sér einnig a'ð skrifa
fyrir þýzk blöð um ýmisl. siem
fyrir augun ber hér á landi. —
Karl Vibach mun aðeins dvtelj-
ast hér til næstkomandi þriðju-
dags, en hann er leikhússtjóri í
Lúbeck og á ekki heimangengt.
Til gamans má geta þess að hjá
honum við leikhúsið starfar Ól-
Kennedy
t
ósigur fyrir Klennedy
í Tokaátökunuim. Fari svo, kem
ur öðru sinni til teinvígis á milii
Nixon og frambjóðanda /r
Kenncdyfjöiskyldiuinni. í f/rra
einvíginu hafði John F. Kenne
dy sigur — en verður bríiðir
hans iþesB umkominn að endur
taka það afrek 1972?
Randarí'Skir fréttaskýrendur
ler.u þeirrar skoðjnar, að með
því að l'áta í ljós þetta álit
sitt, hafi Nixon hvatt Kennedy
til að freista að ná útnefningu.
IÞað er sagt að Nixon lumi á
nokkurri slægð sem stjóm-
málamaður, og sé þetta bragð
hans í því sikyni að verða sér
úti um andstæðing, sem hon-
um standi ekki beinlínis ógn
af við forBetakosningarnar
1972. Að Nixon reikni dærnið
þannig: Muskie yrðj 'hættuleg-
ur keppinautur, Kennedy væri
þvi æskilegri sem slíkur, þar
eð aðstaða ’hans er mótsagna-
kenndari.
En Nixon hefur 'þó ekki úr-
skrirðarvald í þessu máli, þeg-
■ar allt kemur til alHs. Ákvörð.
unin er fyrst og fremst undir
Kennedy sjáiTÆ’jm 'komin, og
því næst stjórn demokrata-
flokksins. Og hinir vol'dug.u
Ælokksbokkar, sem aldrei koma
tfram í sviðsljósið, hafa greini
legan ‘áhuga á útnetfnin'gu
flVCuiskie. ,.Persónugerð“ hans
hentar mjög 1972, segja þeir
og bjenda á niffurstöður gallup-
könnunarinnar.
Og þær sýna að Edmaind
Mu'skie nýtur meira tfyilgis en
nókkur annar demókrata eins
og er. En — 'hann heCur ckki
n-ema 2% fram yfir 'Kennedy,
og það Verffu.r ekki talinn mik-
ill munur. Aðrir sem til 'greina
koena við væntanfliega útniefn-
inffu. eru þar langt á eftir. -
Þá eru úrslit kosninganna ti'l
þjóðþingsirns í „llýkilrikíium“
eins og Kaliforníu, Illinois,
Pennsylvaníu, Ohio, Minnie-
sota, Winconsin og Florida
mjög uppörvandi fyrir diemó-
krataflckkinn. Þteir hafa líka
ástæffu. til áð l'íta um öxl til
forsetakosninganna 1968. Þaff
sýndi sig að frambjóðandi
þeirra, Hutoert Humphr'ey,
minnkaði verpjlega billið á
milli sín og Nixön þegar á
ieið kosningamar. Hietfffú þær
staðið nokkrum döguim Teng-
ur, er mjög líkllegt aff Nixon
hefði dregizt aftur úr á Toka-
sprettinum, ef hann 'hefði hald
ið sig á sömu braut.
En það eru enn 16 mánuff.
ir til forsetakosninganna, og
mai’gt getur gerzt á skemmri -
tíma, ekki hvað sízt í Banda-
ríkjlunum, sem um árabil liafa :
háð óvinsælta styrjöld hinuim
megin á 'hnettinum. —
ÞANKASTRIK
afur Þ. Jóttsson óperusöngvaii.
Fást var sýndur i 5. skiptið í
Þjóðleikhúsinu sl. sunnudag. —
Uppsíelt var á þá sýnimgu og
mi'kil stemmning hjá leikhús-
gestum. Mikil eftirspum h'efur
verið eftir aðgöngumiðum á
Fást og virðist augljóst, að þessi
sýning fellur íslenzkum leikhús-
gestum vel í geð.
Bftir sýninguna á Fást sl.
sunnudag þá bauð vestur-þýzki
ambassadorinn hér á landi öll-
um þeim er starfað hafa við
sýninguna á Fást, upp á hress-
ingu á leiksviði Þjóðleikhússins.
Þar héldu þeir ræður, leikstjór-
ínn Karl Vibach og þýzki-am-
bassadorinn, en Guðlaugur Rós- ,
inicranz, þjóðleikhússtjóri, þakk
aði fyrir hönd Þjóðleikhússins.
„SKEMMDARVERK!“
C ÞRIÐJUDAGlHt 5. JAMÖAR 1971 .
ÞRIÐJUDAGUR 5.J ANÚAR 1971 7 -