Alþýðublaðið - 06.01.1971, Blaðsíða 5

/ ••
HLUTVERK Tómasar Guð-
mundssonar á íslenzku
skáidaþingi greinist bezt af
þessrum orðum hans um Jónas
Hallgrímsson:
Og sxi er miskunn mfist
og náðin stærst
að eiga á sinni tungu
og mega túlka
þjóð sinni ný og undursam-
leg örlög.
Þetta hlutverk hefur Tóm-
as rækt af slíkii alúð, að hið
nýja í skáldskap hans sýnist
lesendum sem .garnalt væri,
en hið gamla hins vegar eins
og nýtt. Þessu veldur einkum
skynjun skáldsins, en einnig
eðlileg og einiæg túlkun, s:em
einkennist af ríkri smekk-
. vísi og einstakri vandvirkni.
Sérstaða Tómasar er í því
fólgin, að hann vandar hverja
Ijóðahók sína eins og úrval.
Fyrri skáld okkar hugsuðu
upphátt líkt og í ákvæðis-
vinnu og voru nýtin eins og
bóndi, er safnár í hús hverju
strái af túni og engi, en Tóm-
as hirðir ekki nema iðgraena
töðu. Afköst hans eru minni
en hinna, sem háum aldri
náðu, en snyrtimennskan ger-
ir hlut hans eigi að síður
mikinn. — Óumdoihmlsg
kvæði hans . tteljast víst
minnstá .kosti jafnmörg og
æviáitn, en áf þvílíkum ár-
angi'i státa varla mörg ís-
Ienzk skáld með sjö áratugi á
herðum fyrr eða síðar.
Ljóðin í V i ð s u n d i n
b 1 á þóttu harla góð á sín-
,um tíma, en voru aðeins fyr-
irheit þess, er fram kom og
sannaðist með þremur síðari
’kvæðabókum Tóntasar, —
F ö g r u v e r ö 1 d , baskistöð mína. Ég stóð með
Stjörnum vorsins fallegan stein í fanginu og
og F 1 j ó t i n u h e 1 g a . vai- að velta því fyrir mér,
Vinnubrögð skáldsíns eru hvar ég ætti að koma honum
mjög hin sömu í þeim öllum, fyrir i nýjum húsvegg, þegar
en jTkisefni og þróun höfund- ég varð snögglega iostinn þvi
ai' næsta ólík. Tómas gerðisrt geigvænlega hugboði, að ég
í F ö g r u v é r ö 1 d ætti að hverfa frá þessu öllu
borgarskáldið, sem opinberaði og alH. væri unnið fyrir gýg.
listrænan veruleika Reykja- Svo stei'k var þessi tilfinning,
víkur. Að þeim fræga sigri að dró úr mér allan mátt, og
unnum sigldi Tómas og gisti ég' rankaði ekki við mér fyrr
suðurlönd. í þeirri för var .en ég missti steininn úí
sáð til nýrrar uppskeru, er fangi mér . .,
gafst með Stjörnum Tómas lýsir ennfr. þessum
v o r s i n s . Þar er Tóm- feigðarkvíða til að skilgreina
as Guðmundsson orðinn víð- sum ljóðin í Fljótinu
•förull heimsborgai-i og liggja h e I g a . Hann æílar, að
þungt á hj.arta örlög mann- dauðageigurinn hafi stafað af
kynsins, þegar styrjöldin heilsufari sínu um þær mund-
mikla fer að eins og kaldui' ir, en þess ber að minnast, að
heldimmur skuggi. Svo skáldum veitist æðri skynjun
grúfðist myrkrið yfir jörðina., en venjulegu fólki, og mig
og skáldið fann þannig til í grunar, að Sogið hafi vakið
stormi sinnar tíðar, a@ Tómas Tómasi barni þann skilning á
hvarf aftur heim í átthagana lífi og dauða, sem gerði hann
á bökkum Sogsins tíl'-að eiga að skáldí. Leið elfunnar frá
sér andlegt griðland. í lind að ósi telst spölur einn,
F 1 j ó t i h u h e I g a en húii mun samt óravegur, ef
speglar hann æsku .sína og lesin er skyggnum augum.
hlutskipti sitt með hörmung- Þar gerist ævintýri lífsins og
ar álfunnar og aldarinnar í dauðans. Þann beim gerði
baksýn. Svo langt' hafði hann Tómas Guðmundsson ' aS
borizt milli gleði og alvöru, veröld sinni. Þar leið honum
draums og vöku í táknrænum svo vel og illa, að' þroski
skáldskap gáfaðs og yið- skálds- og haimsþorgara skaut
viðkvæms manns, er nemur rótum í húga barhsins. :
líðandi stund hrynja eins og Veröld Tómasar er fögur í
dropa í haf eilífðarinnar. brosi og tárum, og hann lagði
Tómas Guðmundsson er sér hania vissulega á minni.
lífsglaðasta skáld samtíðarinn- Fyrir tilefni þess eru orð
ar, en þó stendur honum ær- sjálfs hans:
inn beygur af tilhugsuninni — Þegar ég var lítill dreng-
um návist dauðans. Af þeirri ur, lá ég edtt sinn veikur og
sálrænu myrkfælni hermir var 'lengi þungt haldinn. Svo
hann eftirfarandi sögu; hjarnaði ég við og einn góðan
— Ég man ennþá eftir mér veðurdag, ég held í febrúar-
litlum dreng einn sólskinsdag mánuði, var ég orðinn þáö
úti í túnfæti, þar sem ég hafði brattur, að móðir mín tók mig
Tómas Gtiömundsson
því enn verð ég að renna
og flýti mér að streyma.
En seinna, er dalinn þrýtur
og sól og degi hallar,
mér -syngur anhai- strehgur, .
þá niða ég ei lengur, . .
en fel mig niðri í hyljum
og hlusta skelfd í giljum
á hafið, sem mig kallar
og tæmir lindir allar.
Og þung og köld er röddin,
sem þaggar silfurljóðið,
en það er alveg sama:
Ég verð.áp renna á hljó'éíið.
Er ekki maðurinn eins' qg"
lind í brtekku og .ævidágdr
hans sem stundirnar frá
morgni til kvölds, þegar hanar
gleðst og hryggist yfir rþýí,
sem örlög ráða?
En sjötugum hefur Tómasi
Guðmundssyni löngu auðnaZf
að l'áta sólbjartasta róminh
heyrast úr Grimsn'esinu uiVi
gervaRt landið, og íslending-
ar munu enn um langt skebS
renna á hljóðið.
Helgi Sæmundsson.
á handlegg sér og bar mig út
að suðurglugganum. Fram-
undan blöstu við mér tugkíló-
m'strar af sóltindrandi mjöll
og ég hafði orð á því við
móður mína, hvað mér þætti
þetta fallegt. „Já, það er fal-
legt, elsku drengurínn minn“,
svaraði hún. ,’,Og úr því þér
finnst það fallegt, þá gerirðu
fyrir mig að leggja þér það
á ininni“ . . .
Allt þatta-hefur Tómas túlk-
að í sérstæðu Ijóði, þar sem
hann setur sig í spor silfur-
lindar í átthögunum austan
fjalls:
Heyr morgunljóð úr brekku,
ég er lítil lind, 'sem tindrar,
í Ijósi hvitra daga,
og það er öll mín saga.
Mest langar mig að geyma
allt glitskrúð vorsins bjarta
og gríp hvert ský á lofti,
sem auga mínu sindrar.
En brýt það óðar af mér,
sem ekki er mér að kenna,

t
Atvinna - Hafnarfjörður
Karlmaður eða stúlka óskast til kjötaf-
greiðslustarfa. Aðeins fólk m!eð góða starfs-
reynslu, kemur tií greina.
HRAUNVER HF.
Álfaskeiði 1Í5 — Sími 52790.
•• A2 .....

ALÞÝÐUBLAÐIÐ j
óskar eftir afgreiðslumanrii í
KEFLAVÍK
Xrá árámótum.
ALÞÝÐU BLAÐID ;
Sími 14900.