Alþýðublaðið - 13.04.1971, Blaðsíða 8

rmmm
mmm
ÍJtg. Alþýðuflokkurinn
Ritstjórl:
Sighv. Björgvinsson (áb.)
TVÖ STÓRMÁL
Daginn fyrir þinglausnir, þriðudaginn 6.
apríl s. 1., lögfesti Alþingi tvö stórmál.
Annað var frumvarpið um stofnun kenn-
araháskóla og nýsköpun allrar kennara-
menntunar og hitt frumvarpið til nýrra
laga um almannatryggingar, þar sem m.
a. er áformað að hækka tryggingabæt-
ur um 20—42%, auka mjög bótarétt bóta-
þega og gera ýmsar veigamiklar skipu-
lagsbreytingar á tryggingunum.
Sama dag og Alþingi samþykkti þessi
tvö stóru frumvörp hafði Alþýðublaðið
tal af þeim þrem Alþýðuflokksmönnum,
sem mest höfðu haft með málin að gera,
— Eggert G. Þorsteinssyni, ráðherra, og
Sigurði Ingimundarsyni, forstjóra Trygg
ingastofnunar ríkisins vegna trygginga-
frumvarpsins og menntamálaráðherra,
Gylfa Þ. Gíslasyni, vegna frumvarpsins
um kennaraháskóla.
Um tryggingafrumvarpið sagði Eggert
G. Þorsteinsson m. a., að með samþykkt
þess væru mörkuð tímamót í framgangi
félagslegra umbóta á íslandi. Allir hafi
viðurkennt að svo væri, enda þótt stjórn-
arandstæðingar hefðu flutt við frumvarp
ið nokkrar yfirborðstillögur. Síðan sagði
Eggert:
„Þá var það einnig viðurkennt í um-
ræðunum á Alþingi, að allar umbætur
í tryggingunum allar götur frá árinu
1936, væru tengdar Alþýðuflokknum og
veru hans í ríkisstjórn“.
Þær stórvægilegu umbætur, sem nú
voru gerðar á almannatryggingunum,
eru einnig, sem fyrr, tengdar Alþýðu-
flokknum og aðstöðu hans til áhrifa.
Um frumvarp þetta fórust Sigurði Ingi
mundarsyni svo orð í viðtali við Alþýðu-
blaðið, að hér hefði náðst mikilvægur og
stór áfangi, sem að sjálfsögðu væri þó
ekki lokatakmark í tryggingamálunum.
Merkasta nýmæli laganna sagði hann
vera tryggingu lágmarkslauna elli- og
«rorkulífeyrisþega, en samkvæmt hinum
nýju lögum á að tryggja því fólki lág-
markslaun fyrir milligöngu almanna-
tryggingakerfisins, sem svara til þess fyr
ir hjón, er bæði njóta lífeyrisréttinda,
að þau beri úr býtum tekjur, er nemi
sem svarar 80% af árstekjum verka-
manns fyrir dagvinnu. Benti Sigurður á,
að í framhaldi af þessu mundu fara fram
athuganir á afkomu bótaþega.
Um nýju lögin um kennaraháskóla
sagði menntamálaráðherra, Gylfi Þ.
Gíslason, m. a., að með þeim lögum væri
kennaramenntun á fslandi orðin fylli-
lega sambærileg við það, sem bezt gerð-
ist í nálægum löndum. Þær breytingar,
sem í hinum nýju kennaraskólalögum
felast, ýmist væri búið að gera, væri
verið að gera eða væri-hafinn undirbún-
ingur að í nágrannalöndunum.
„Mér er það mikið ánægjuefni, að Al-
þingi skuli nú hafa samþykkt þessi lög“,
sagði hann, og óska kecnarastéttinni til
hamingju með þann áfanga, sem unnizt
hefur í menntunarmálum hennar“.
□ VART MUN nokkur sá
læknir, sem að einhverju leyti
lætur geðlækningar til sín taka,
komast hjá því nú að standa
andspænis þeim vandamálum,
sem ofneyzla taugavirkra lyfja
og svokallaðra eiturlyfja orsak-
ar á meðal okksar. Préttir og
grei.nar í dagblöðunum og
greinar í fagtímaritum leiðá
okkur þessi vandamál fyrir
isjónir á að meira eða minna
leyti „fræðilegan11 hátt, en mikl
um mun uggvænlegri er þó sá
raunveruleiki sem birtist okk-
ur í örvæntingarfullum bréf-
um og hj álparbeiðnum frá ráð-
þrota foreldrum og umsóknum
um sj úkrahúsdvöl eða hælis-
dvöl frá jafn ráðþrota læknum,
hvort sem þeir stunda geð-
lækningar eður ei.
★--------
Sú spurning hljHur því óhjá-
kvæmilega að valkn'a, hvers
vegna allir standi svo ráð-
þrota uppi igagnvart hinum
ungu eiturlyfjaneytendum. Eitt
af svörunum við þeirri spurn-
ingu er í því fólgið, að sjálfur
„:sjúklingurinn“ æski ekki
neinnar meðhöndlunar. Ég geri
ráð fyrir að mai-gir geaást til
að mótmæla því, að þessir eit-
urlyf j aneytendur séu nefndir
„sjúklingar“, þar eð þeir séu
ekki haldnir neinum sannan-
legum sjúkdómi, og svo virð-
ist s©m þeim líði vtel við þá
lífstilhögun, sem þeir hafa sjálf
ir valið sér. Leggjum við skil-
greiningu Alþjóða heilbrigði/s-
málastofnuniarinnar á heilbrigði
til grundvallar, hljótum við að
aðhyllast þá skoðun, að bíetra
o!g hyggiliegra sé að koma í
veg fyi’ir heilsutjón heldur en
ráða bót á því eftir að það er
orðið, og út frá því sjónarmiði
verður sú spuming, hvort „sjúk
dómur“ og „sjúklingur“ séu
viðeigandi orð eða ekki í þessu
sambandi, harla hártogunar-
kennd. Við vitum að hann er
um unglinga að ræða sem með
afstöðu sinni gagnvart sjálf-
um sér, sínum nánustu og þjóð
féla'ginu hafa skapað uggvæn-
legt vandamál, sem enginn af
viðkomandi aðilum hefur
reynzt umkominn að leysa á
fullnægjandi hátt. Og eins og
jafnan þegar um alvarlleg
vandamál er að ræða, sem taka
til margra aðila, veldur það
þeim aðilanum mestu tjóni,
sem veikastur er á svellinu, og
í þessu sambandi verða það
því unglingarnir sjálfir.
Fyrir þá sem rísa viljia gegn
umhverfi sínu, og þá oft og
tíðum af réttlætanlegum ástæð
um, ge-gn viðteknu mati og
venjum og þjóðfélagsháttum,
sem viðkomandi getur ekki að-
hyllzt, er það oft og tíðum
ekki stórt stökk að se'gja sig
úr lögum við samfélagið. Þó
að þetta geti ekki kallazt sjúk
dómseinkenni, verður það sjúk
l'egt þegar það leiðir til eitur-
lyfjaneyzlu sem áður en langt
um líður breytist í ofnautn.
Og þá er þess ekki langt að
bíða að það verði sjúkdómur
í sjálfu sér, sjúkdómur, s'em
oft reynist harla erfitt að „með
höndla“ sökum hins flókna
orsakiasambands.
★---------
Þetta vandamál er nú orðið
svo alm'ennt, að hinar sérístöku
stofnaniir stem fást við geð-
ræna erfiðleika unglinga eða
meðhöndlun eiturlyfjaneytenda,
reynast þess ekki umkomnar
að glima við það aðstoðarlaust,
og verða því aðrar þær stofn-
anir, sem við geðlæfeningar
fást að hlaupa undir bagga. Það
kemur engum að gagni að við-
komandi sálfræðingar og geð-
læknar hlaði um sig varnax-
vir'ki í sínum fílabeinsturnum,
og færi fram þau rök, að þessir
sjúklingar séu slíkum stofnun-
um óviðkomandi. Hin eina for-
svaranlega afstaða hlýtur að
vera í því fólgin, að samhæfa
meffhöndlunarkerfið þörfum
sjúblingsinis en ekki gagnstætt.
í þessu sambandi er það því
mifeilvægt að gera sér grein
fyrir að þesisir „nýju“ sjúkling-
ar kunni að þarfnast allt ann-
arrar meðhöndlunar og gera
allt aðrar kröfur til viðköm-
andi deildar en hi'nir „eigin-
legu“ gömlu sjúklingar hafa
gert. Tökum til dæmis mið-
aldra konu, stem þjáist af ör-
væntingarkenndu þunglyndi,
ásafear sjálfa sig á allan hátt og
telur sig glataða og alls ekki
verðuga þess að hún sé flutt í
sjúkrfahús, og er sannfærð um
að þarna komi ekki nein lækn-
ing til greina. Það tekur
kainnski lekki nema nokkuar vik
ur að hún losni við þessa rang-
hyggju sína, og geti kvatt
sjúkrahúsið í sóliskinsskápi og
þakklát fyrir þá m'eðhöndlun,
sem hún hefur notið þar. Þessi
kona getur snúið aftur heim
til fjölskyldu sinnar og starfa
sinna á heimilinu í fullri vissu
um það að geta tekið upp þráð-
inn aftur þar sem frá var horf-
ið, þegar þunglyndið bugaði
hana. Að sjállisögðu eru aðstæð
urnar efeki svo einfaldar
öllum sjúklingum við k
En jafnvel þeir sjúkiingai
við þurfum áður að meðh
vegna ofnautnar á fróun£
um, gerðu sér sjálfir grein
því að ofnotkun þeirra á
fíni eða öðrum slíkum lj
hafði leitt þá í hættulega
hieldu, og að þeir urðu t
losma undan valdi ofnai
innar, ef þeir áttu að geta
áfram í samfélaginu. Og
kom aldrei til hugar að
þar spurningai'merki —
vildu lifa áfram í samfél:
og beir vildu reyna aftur
vel bótt fyrsta tilraunin
tækist.
★----------
En með þessa „ungu“ :
aMt öðru máli. Þegar tekis
ur að venja þá ofnaul
standa þeir, sálfræðiltei
félagslega, gagnvart nál
liega sömu vandamálunu
uprhafliega leiddu til ofi
arinwar. og þeir geta í rai
ekki skilið hversvegna
voru að hætta, jafnvel
þeir hafi af meira eða :
frjálsum vilja látið til :
að vera vistaðir í sjúkral
fyrir brábeiðm foreldi
eða reíbihótun frá dómsyf
unurn. Oft hafa þeir hætt
námi Oig áhugi þeirra ;
skanandi starii er ekki s
þrotekaður, og þess
dregi-t bað sjaldan lenj
þeir falli aftur fyrir fre
unni, og síðan í sama
Þeir eru ekki á neinn
þakklátir fyrir það, sem
þá hefur verið gert, þ^
móti eru þeir kröfufrek
öll fr’inkoma þeirra þ
□ Nútímafólk kýs að ferðast í
sumarleyfinu sér til hvíldar og
tilibrieytingar. Þar fylgir þó sá
böggull skammrifi, að ekillinn
verður þreyttur og farlþegarniir
brátt leiðir á ferðt.laginu, þegair
ekið hefur verið svo hundruðum
kílómetra skiptir, unz loks er
komið á ákvörðunarstað. Það er
ein af ástæðunum fyrir því að
við finnum alltaf til nokkurs
kvíða áður en við leggjum af
stað í löng bílíerðalög. Og það
er um leið ástæðain fyrir því að
í mörgum löndum Evrópu, að
Skandínavíu undanskilinni, hef
ur verið sikipulagt geysivoldugt
kerfi bílferjulesta, sem evkst
stöðugt ár frá ári. Maður ekur
einfaldlega með bílinn um borð
í lest, sem kalla má gistihús og
greiðasölustað á hjólum. Eftir
hressandi nætursvefn er maður
svo kominn 600 til 800 km á-,
leiðis, allt eftir því á hvaða
hraða lestinni er ekið.
Þýzku ríkisjámbrautirnar.
,i.í að leggja st.að'
hinna nýju og VönduSu bííferj
sem komið hafa þessu bf
testafeerfi lengst á veg, hal
al annars mikinn á'huga á :
navísku bíliferðafólki á 1'
Spánar, Frákklands. Svisí
íu, Júgóslavíu og Suður-I
lands. Bílferjulestir
gamsa alla leið að dönsku
mærunum og ferjuhöfni
Puttgcyden. Og. frá Ha
ganga margar bí-ltfer.iu-Iiést
lega í allar áttir. Mestr:
8 Þriffjudagur 13. apríl 1971