Alþýðublaðið - 28.06.1972, Qupperneq 5

Útgáfufélag Alþýðublaðsins h.f. Ritstjóri Sighvatur Björgvinsson
(áb.). Aðsetur ritstjómar Hverfisgötu 8-10. Blaðaprent h f
i siðustu viku birtust í
Alþýðublaðinu nokkrar
greinar um lýðræði.
Greinar þessar gaf Sam-
band ungra jafnaðar-
manna út fyrir fáum
árum i riti, sem bar nafn-
ið Nýjar leiðir. i þessu riti
sagði svo um lýðræði.
,,Sérhver einstaklingur
er þátttakandi í margvís-
legu samstarfi, i þjóðfé-
laginu, í samfélagi þjóð-
anna, í vinahópi, í fjöl-
skyldunni, á vinnustað og
i skólum. Alls staðar þarf
að móta afstöðu og taka
ákvarðanir. Til þess ér'U
ýmsarleiðir. Ein þeirra er
sú lýðræðislega.
Grundvöllur lýðræðis er
að þeir, sem ákvörðunin
snertir hafi áhrif á hana.
Stjórnarformið er lýð-
ræðislegt, þegar lög og
reglur hindra ekki, áð
ákvarðanir séu teknar á
lýðræðislegan hátt. Lýð-
ræðislegt stjórnarform er
því forsenda þess, að lýð-
ræði geti þróazt, en er í
sjálfu sér ekki nóg. Tak-
mark þjóðfélagsins á að
vera, að hver einstakl-
ingur fái að njóta sín sem
bezt og geti orðið þjóðfé-
laginu að sem mestum
notum.
Lýöræðislega teknar
ákvarðanir að undan-
gengnum skoðanaskipt-
um hvetja menn til um-
hugsunar um vandamálin
og stuðla að samstarfi um
lausn mála og aukinni
virðingu fyrirþeirri lausn,
sem valin verður.
Lýðræðið er því í sjálfu
sér aflgjafi þess, að ein-
staklingarnir verði þjóð-
félaginu að sem mestum
notum.
Oft er því haldið fram,
að lýðræði riki á vestur-
löndum. Er þá átt við, að
stjórnarform þessara
ríkja sé lýðræðislegt.
Enda þótt svo sé er fjarri
þvi að fuMkomið lýðræði
riki.
Lýðræðið er annað og
meira en að fá að velja
stjórnendur þjóðfélagsins
með fárra ára millibili, úr
fyrirfram völdum hópi.
Lýðræðið er fyrst full-
komið, þegar það ríkir í
daglegu lífi manna.
Þegar vinnan við fyrir-
tækin er metin til jafns
við fjármagnið. Þegar
einstaklingar geta ekki
lengur í skjóli fjármagns
ráðið örlögum f jölda ann-
arra. Þegar þeir, sem
njóta fræðslu, geta haft
áhrif á hana. Þegar stór-
veldi hafa ekki lengur ör-
lög smáþjóða í hendi sér í
skjóli vopnavalds.
Mikið verkefni er því
framundan, ef koma skal
á fullkomnu lýðræði í
samskiptum þjóða og
manna i millum. En
ávallt verður að hafa það
i huga, að lýðræði verður
aldrei að veruleika, ef
þjóðfélögunum tekst ekki,
að sjá um, að nauðþörfum
sérhvers einstaklings sé
fullnægt.
Fullkomið lýðræði verð-
ur því aldrei að veruleika,
nema hugsjón jafnaðar-
stefnunnar verði að veru-
leika."
Þessu riti sínu skiptu
ungir jafnaðarmenn niður
i nokkra kafla og tóku
fyrir: Efnahagslýðræði,
atvinnulýðræði, lýðræði i
menntastofnunum og lýð-
ræði í stjórnskipan. Allar
þessar greinar byggðust á
sama inntakinu. Full-
komið lýðræði verður ekki
að veruleika nema í þjóð-
félagi jafnaðarstefnu. Því
var eðlilegt að í lokin væri
svarað spurningunni:
Hvað er jafnaðarmaður
og gerðu þeir það á eftir-
farandi hátt:
Að vera jafnaðarmaður
er að hafa óbilandi trú á
jafnrétti allra i þjóðfé-
laginu og styðja ávallt þá,
sem lítilmagna eru í lífs-
baráttu þeirra.
Sem jafnaðarmenn
stefnum við að þvi: að á
islandi verði til þjóðfélag,
sem byggist á samhug
allra, þar sem hæfileikar
og áhugi einstaklinganna
fá notið sin þeim sjálfum
og þjóðfélaginu i heild til
heilla.
HÖND f HÖND
Sviar, frændur okkar, hafa þótt óvægnir I framkomu og tali viö
stórveldin viö aö reka sina sérstæöu hlutleysisstefnu. Er þess lik-
lega skemmst aö minnast er Olav Palme, forsætisráöherra þeirra,
tók vandamái Vietnam til meöferöar i setningarræöu sinni á al-
þjóðaráöstefnunni um mengun i Stokkhólmi. Einnig er Palme, þá
kennslumálaráðherra, tók þátt i mótmæiagöngu í Stokkhólmi i
sama tilgangi, vekja athygli á hernaðinum austur þar.
En hvernig skrifa Sviar um þessi mál, striösrekstur og heims-
valdastefnu. Eru þeir, eins og sézt hefur á prenti hér á landi, e.k.
leppar Rússa, eöa taka þeir eigin afstööu óháö þeim.
Hér á eftir fer eitt dæmi um sænsk skrif i lauslegri þýöingu. Þau
eru leiðari úr blaði ungra jafnaðarmanna i Sviþjóö, Frihet (Frelsi).
A þessum skrjfum er þó sýnilegt aö höggviö er til beggja handa og
höggvið stórt. Yfirskriftin er Svianna.
Hinn bandaríski stríðs-
rekstursforseti Richard
Nixon hefur hingað til á
fyrsta kjörtímabili sínu
heimsótt fjögur kommún-
istalönd: Rúmeníu, Kína,
Sovétríkin og Pólland.
i öllum þessum löndum
hefur hann verið boðinn
hjartanlega velkominn.
Engar mótmælaaðgerðir
gegn þjóðarmorðsstyrjöld
inni í Vietnam hafa átt sér
stað. Engir borðar með
áletrunum fjandsamlegum
Bandaríkjunum hafa verið
hengdir upp. Engir tal-
kórar kyrja ,,Nixon morð-
ingi". Engar mótmælaað-
gerðirmeð kyndlum haldn-
ar.
Það hlýtur að vera hug-
myndafræðilega sérstök
lifsreynsla fyrir kapítal-
iskan stríðsforseta að geta
tengst framámönnum
kommúnista þannig vin-
áttuböndum.
Að hugmyndafræði ráða-
manna í Bandarikjunum er
óhagganleg er sannarlega
engin nýlunda. Og nú stað-
festa sovézkir og kin
verskir kommúnistaleið-
togar, að tillitið til öryggis
hinna virðulegu landa
þeirra er mikilvægara en
frelsisbarátta vietnömsku
þjóðarinnar. Stríðið í Indó-
Kína verður þeim annars-
flokksfrétt. Kommúnista-
stórveldin tvö þjást skyndi-
lega af minnimáttarkennd
og vandamál Vietnam
finnst ekki lengur í hinni
pólitísku heimsmynd
þeirra.
Nixon er sérstaklega
þakklátur fyrir þessa njálp
i baráttunni um forseta
embættið frá kommúnista-
ríkjunum. Hann þarfnast
hjápar hvaðan, sem hún
kemur. I Bandaríkjunum
vaxa mótmælin gegn póli-
tískum og hernaðarlegum
mistökum hans í Vietnam.
Heimsvaldastef na er
ekki eingöngu bundin kapí-
taliskum áhuga, þar við
bætast stórveldisdraumar.
Sovétríkin og Kína sem
áður studdu víetnömsku
þjóðina innilega bæði hern-
aðarlega og efnahagslega,
hafa blindazt alvarlega af
samvinnunni við stríðs-
höfðingjann í Hvíta húsinu.
Hér sameinast heims-
valdaáhuginn.
Framhald á bls. 4
HÚSNÆDISNEYO I HÖFUDBORfilNNI
A föstudag birtist i Visi i
dálkinum „Lesendur hafa orðið”
svohljóðandi:
,,Ég hef verið að leita eftir ibúð
undanfarið og gengið heldur
erfiðlega. t Visi var auglýst
tveggja herbergja ibúð til leigu og
fór ég að skoða hana. Að þvi loknu
hafði ég samband við konu þá,
sem yfir ibúðinni ræður. Hún
sagði að það væri búið að bjóða
sér þrettán þúsund á mánuði i
leigu. Þegar eg sagðist ekki geta
boðið svo háa leigu gerði hún sér
litið fyrir og skellti á mig
simanum.
Er ekki kominn timi til að hið
opinbera fari að hafa einhver
afskipti af þessum húsleigu-
málum? Það eru fjölmargir, sem
bjóða og bjóða i ibúðir bara til að
geta fengið þak yfir höfuðið en
ekki vegna þess að ibúðin sé
leiguupphæðarinnar virði.”
Alþýðublaðið getur fyrir sitt
leyti svarað þessari spurningu:
Það er ekki eingöngu kominn timi
til, það hefði átt að gerast fyrir
löngu. Og þetta er ekki sagt undir
fororðinu, það er aúðvelt að vera
vitur eftir á. Húsnæðismálin hafa
lengi verið i röð þeirra mála-
flokka, sem fulltrúar Alþýðu-
flokksins i borgarstjórn Reykja-
vikur hafa mest látið sig varða.
En á þá hefur ekki verið hlustað
af meirihlutanum, sem ræður
lögum og lofum i borgarstjórn.
Siðastliðið haust fluttu allir
fulltrúar minnihlutans i borgar-
stjórn Reykjavikur sameiginlega
tillögu til úrbóta i húsnæðis-
málum. Sú tillaga var studd
sterkum rökum. t Alþýðublaðið
30. nóvember skrifar Björgvin
Guðmundsson einn flutnings-
maúna tillögunnar á þessa leið
um ,,Hús«æðisneyð i höfuð-
borginni.”
Samkvæmt upplýsingum
félagsmálastjóra kemur fram, að
ásókn til stofnunarinnar vegna
húsnæðisvandræða hefur
stóraukist., Það er þvi alveg ljóst,
að ástandið i húsnæðismálum i
Reykjavik er nú mjög slæmt, að
ekki sé meira sagt, og það ér
vissulega full þörf á þvi, að það
verði gripið til róttækra aðgerða
og það er alls ekki að tilefnis-
lausu, að borgarfulltrúar minni-
hlutaflokkanna, sjö talsins, hafa
flutt tillögu um, að borgin komi
upp 300 leiguibúðum á árunum
1972—1975, auk þeirra 110 ibúða,
sem eftir eru af hlut borgarinnar
samkv. byggingaráætlun Fram-
k v æ m d a n e f n d a r i n n a r i
Breiðholtshverfi.
Raunar átti Alþyðuflokkurinn
frumkvæðið að þvi hér áður, að
bæjarstjórn Reykjavikur færi
yfirleitt að hafa nokkur afskipti af
húsnæðismálum. Það var i fyrstu
alls ekki á stefnuskrá Sjálfstæðis-
flokksins, að bæjarfélög, eða hið
opinbera yfirleitt væru að vasast i
húsnæðismálum. Það átti að vera
verk einstaklinganna sjálfra og
hið opinbera átti þar hvergi nærri
að koma. En fyrir baráttu
Alþýðuflokksins og annarra
minnihlutaflokka i bæjarstjórn
lét Sjálfstæðisflokkurinn undan
og hóf að láta borgina byggja
ibúðir, fyrst söluibúðir, en siðan
einnig leiguibúðir, enda þótt
Sjálfstæðisflokkurinn hafi ávallt
haft ennþá meira á móti þvi, að
bærinn eða borgin byggði leigu-
ibúðir.
Ég vil aðeins undirstrika það
hér, að það er stefna Alþýðu-
flokksins, og ég veit að það er
stefna minnihlutaflokkanna allra,
að þeir, sem hafa bolmagn til
þess eignist eigið húsnæði, en hins
vegar gerum við okkur það ljóst,
að húsnæðisvandamálið verður
ekki leyst að fullu nema borgin og
hið opinbera reisi verulegan
fjölda leiguibúða.
En það er viðar en i
borgarstjórn Reykjavikur, sem
Alþýðuflokksmenn hreyfðu húsa-
leigumálunum. Sigurður E.
Guðmundsson, sem sæti átti á
alþingi i fjarveru Gylfa Þ. Gisla-
sonar fyrri hluta vetrar, bar þar
fram þingsályktunartillögu um
að tryggja hóflegt leigugjald fyrir
ibúðir og koma i veg fyrir húsa-
leiguokur. Auk þessara atriða var
gert ráð fyrir að könnuð yrðu
réttindi og skyldur aðila,
umgengnishættir. afnot réttar
leigutaka o.fl.,sem máli skiptir i
þvi sambandi.
1 viðtali við Alþýðublaðið,
þegar þessi tillaga kom fram
sagði flutningsmaður m.a., að
húsaleigumálin væru þegar orðin
stórkostlegt vandamál, sem
aðkallandi væri; að lausn fengist
á. Ekki væru til neinar tölur um,
hve stór hluti þjóðarinnar byggi i
leiguhúsnæði, en sennilega væri
ekki fjarri lagi að áætla, að það
gerði um 15 — 20% þjóðarinnar. 1
mörgum tilfellum væri þar einnig
um að ræða fátækasta og verst
setta fólkið.
Þessi fjölmenni hópur neytenda
nýtur raunverulega engrar
verndar með lögum gegn leigu-
sölum, svo þar mS segja, að gildi
réttur hins sterka gagnvart
hinum veika. Samfélagið getur
ekki látið svo sem það sjái ekki
vanda þessa fólks. Það er orðið
mjög aðkallandi, að eitthvað sé
reynt fyrir það að gera af opin-
berri hálfu og þess vegna er þessi
tillaga flutt á alþingi.
Þessari tillögu var vísað til
rikisstjórnarinnar, og nú mun
lagasetning um þetta efni vera i
athugun og unnið er að frumvarpi
þess efnis.
En húsnæðismálin eru viðar
rædd og frá öðrum sjónar-
hornum. 1 Reykjavikurbréfi
Morgunblaðsins gat að lita
svofellda klausu sl. sunnudag:
,,Við skattalagabreytingarnar
lögðu kommúnistar áherzlu á
tvennt. Annars vegar að þrengja
fjárhag sveitarfélaganna og færa
aukið vald til rikisins, og hins
vegar að koma á þungbærum
fasteignasköttum, sem lið i þeirri
stefnu að draga úr einkaeign
ibúða.”
Og það vantaði ekki að meiri-
hlutinn i borgarstjórn Reykjav-
íkur gripi fyrra atriðið fegins
hendi til afsökunar fyrir að vera
með það siðara i hámarki. Það
fer varla hjá þvi*að sá grunur
læðist að, sé ályktun Morgun-
blaösins um siðari liðinn rétt hvað
varðar tilgang kommúnista, að
með fasteignaskattinn i hámarki
og aðgerðaleysi i leiguhúsnæðis-
byggingum sé verið að gefa
„góöum” éinstaklingum undir
fótinn hvað snertir aðstöðu og
afsök.un fyrir svimandi hárri
húsaleigu.
IONADARDAGUR
RÁDGERDUR
34. iðnþingi Islendinga lauk i
Vestmannaeyjum á laugardag-
inn. Þingið sátu eitt hundrað
fulltrúar, þar af fjórar konur.
Mörg mál komu til umræðu á
þinginu, þ.á.m. iðnfræðslumál,
fjárhagsmál, lána-, skatta og
tollamál, og samþykkt var að
stofna til sérstaks iðnaðardags,
sem f járöflunarleið fyrir
byggingarsjóð Dvalarheimilis
aldraðra iðnaðarmanna.
Nýr forseti Landsambands iðn-
aðarmanna var kjörinn Ingólfur
Finnbogason, húsasmiðameistari
i Reykjavik, i stað Vigfúsar
Sigurðssonar, sem nú gaf ekki
kost á sér til endurkjörs.
Þá kaus iðnþingið Emil
Jónsson, fyrrv. ráðherra
heiðursfélaga Landssambands
iðnaðarmanna, en Emil átti sæti i
fyrstu stjórn sambandsins.
Miðvikudagur 28. júní 1972