Alþýðublaðið - 03.12.1972, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 03.12.1972, Blaðsíða 5
 FJÖLMARGIR GEISLAR LEIKA UM HIMINHVOLFID. VID þp:kkjum TIL SUMRA ÞEIRRA, EN ANNARRA EKKI. DEIIVI ER ÞAÐ ÖLLUM SAMEIGINLEGT, AD ÞEIR BEIN- AST ÞVÍ ADEINS AÐ OKKUR AÐ JÖRÐIN SNÚI í ATTINA TIL ÞEIRRA. ÞESS VEGNA SKIPTIR MIKLU MALI AD ÁLITI STJÖKNUSPAMANNA HVER STAÐA JARÐARINN- All VAIl Á FÆDINGARSTUND OKKAR. Hvers vegna ætti gangur himintunglanna að hafa áhrif á örlög fólks niðri á jörðinni? bessarar spurningar spyrja allir, sem eru van- trúaðir á gildi stjörnu- spekinnar, sem nú er aftur að vakna til lifsins eftir langan dásvefn. Astæða spurningarinnar er auð- skilin. Hvaða áhrif ætti það svo sem að hafa á lif og framtið nýfædds barnunga, þótt plánetan Satúrnus væri af tilviljun stödd i beinni linu frá jörð- inni að einhverjum öðrum himinhnöttum einmitt á þvi augnabliki, þegar sá litli sá fyrst dagsins ljós? Satúrnus er þó i a.m.k. 1280 milljón kilómetra fjarlægð og engin þeirra stjarna, sem myndar stjörnumerkið, sem hin imyndaða lina var dregin til, er nær jörðinni en sem nemur 4 ljósárum, — eða 38 billjón kilómetrum. bað er að visu rétt, aö sumir himinhnettir eru nær okkur, t.d. tunglið og sólin. t grein þessari er stuöst við nokkrar slikar skýringar úr nyút- komnum bókum um stjörnuspár. Stjörnuspádómarnir 10.000 ára Stjörnuspádómafræðin stendur á mjög gömlum merg — hún er likast til eldri en stjörnufræðin, sem ávallt hefur verið rannsóknarleg visinda- grein og á ekkert skylt viö „dulræn fyrirbæri”. bannig herma sagnfræði- heimildir, að þegar fyrir 10 þúsund árum hafi mannfólkið verið að velta fyrir sér spurningum um, hvað tungl, sól og stjörnur væru að reyna að tjá mönnum. Og stjörnuspá- dómafræöin hefur lifað góðu lifi á öllum tima- bilum sögunnar án tillits til hinna mismunandi skoðana um mikilvægi jarðarinnar i heimsmynd- inni. Að visu hafa sifellt nýrri upplýsingar um þessi atriði gert það nauðsyn- legt af og til að breyta ýmsum grundvallarat- riðum stjörnuspá- dómafræðinnar eftir þvi sem gildi jarðarinnar i heimsmyndinni hefur minnkað, en vegur ann- arra himinhnatta vaxið að sama skapi. Og mörg spá- dómskerfi hafa verið lögð á hilluna af sömu ástæöu. Uppgötvun hinna fjarlæg- ari pláneta i sólkerfi okkar hefur einnig haft i för með sér nauðsyn slikrar endur- skoðunar — Oranus fannst 1781, Neptúnus 1848 og Plútó 1930 — þvi þar fund- ust sem sé plánetur, sem spádómafræðin hafði ekki reiknað með að haft gætu áhrif. Og áhrifslausar plánetur munu ekki vera til. bað er grundvallar- atriði i fræöum þessum. En hver er skýringin á þvi, að stjörnuspámenn vorra tima, sem margir hverjir eru vel upplýstir og vita eitt og annað um það, sem nútimavisindi hafa uppgötvað um atóm, stjörnur og mannfólk, — hver er afsökunin fyrir þvi, að slikir menn skuli halda þvi statt og stöðugt fram, að stjörnuspádóma- fræði sé annað og meira en hreint húmbúg? Stjörnuspámenn benda m.a. á, að á siðustu árum hafi visindamenn (ekta visindamenn vel að merkja) sifellt varið meiri tima og fyrirhöfn i að rannska taktbundnar lif- fræðilegar sveiflur eða reglubundn'ar hegðunar- legar athafnir, sem ávallt eru endurteknar með föstu millibili. Sem dæmi má nefna æðaslátt, andar- drátt, lifsskeið rauðu blóð- kornanna, en hvert þeirra um sig lifir nákvæmlega 128 daga, o.s.frv. Margir þessara visindamanna telja sig geta fullyrt, að allar þessar reglulegu sveiflur eða hringrásir, hvort heldur þær eru i sambandi við lif og likama mannsins, náttúruna eða annað, eigi sér innbyrðis samræmi og „hafi verið sett af stað af utanaðkom- andi öflum, sem stjórni þessum sveiflum og stilli þær saman”. Menn telja, að hluti af liffræðilegum sveiflum i likama manns- ins megi rekja til lifefna- fræðilegra fyrirbæra, — þ.e.a.s. til þess, hvernig ákveðin efni i likamanum aðskiljast, samlagast eða myndast. Aðrar reglu- bundnar sveiflur i tilver- unni — eins og t.d. flóð og fjara — eiga rætur sinar að rekja til áhrifa frá tunglinu og enn aðrar, — eins og t.d. ferðir farfugla — eiga rætur sinar að rekja til áhrifa frá sólu. Til er timarit, sem að- eins fjallar um slikar sveiflur eða reglubundnar hringrásir frá strangvis- indalegu sjónarmiði. bær sveiflur og hringrásir, sem þar er fjallað um i sprenglærðum ritgerðum, eru jafnan vel skýrðar bæði i myndum og máli, —- en vel að merkja að bara sjálf einkennin. Sjaldnast er hægt að benda á, hvað veldur, hvað orsakar, hvers vegna sami atburð- urinn endurtekur sig ávallt með vissu millibili. Og visindamenn hafa komizt að furðulegustu hlutum i sambandi við sveiflurannsóknirnar. Gamla spakmælið „ekkert er nýtt undir sólinni” mætti allt eins vel hljóma „allt undir sólinni er reglubundnum endurtekn- ingum háð”. Svo einkenni- leg er niðurstaða athug- ananna. Nokkur dæmi: Mjög skýrar sveiflur — hámarki náð 4. hvert ár — komu fram við rannsóknir á verðlagi hlutabréfa i kauphöllinni i New-Nork, verðlagi á svinakjöti i býzkalandi, stærð refa- • stofnsins i heimskauta- löndunum og árstiða- bundnum ferðalögum snæuglunnar. önnur sveifla með hámarki 2. hvert ár kom fram i sam- bandi við rannsóknir á framleiðslu sigarettna, verðlagi á hrábómull, of- fjölgun á holdakjúklingum og tekjum póstþjón- ustunnar i Bandarikj- unum. Formaður rann- sóknarfélagsins (sem rannsakar hinar reglu- bundnu sveiflur i til- verunni) E.R. Derwey skrifar: „bessi öfl stjórna stigi og falli sveiflunnar, velgengni og kreppu. bau stjórna i rikum mæli gengi framleiðslunna- og fram- leiðenda, — ekki aðeins i sambandi við landbúnað, heldur ekkert siður i iðnaði og námagreftri.” Dewey þessi er sann- færður um, að mannkynið sé á valdi óhemjusterkra afla, sem hugsanlega eigi upptök sin úti i himin- geimnum og ráði öllu um framtið þess og gjörðir. * Pláneturnar gegn hegóunareinkennum Og stjörnuspámenn halda áfram rökfærslum: — bær einkar athyglis- verðu spurningar, sem nú vakna, eru: 1) hver er til- gangurinn með þessum sifelldu reglubundnu endurtekningum 2) hver er sú stjórnstöð, sem stýrir þeim? bað er ein- mitt þetta, sem stjörnu- spádómafræðingar hafa verið að fást við um alda bil. beir hafa verið að athuga tengslin á milli þess mynsturs eða mynda sem plánetur og stjörnur móta með samspili sinu og innbyrðis stöðu þess og mynzturs, eða þeirrar myndar, sem lifshlaup fólks á jörðunni skapar. Englendingurinn John Addey hefur fengist við þetta rannsóknarefni i 30 ár samfleytt og á þeim tima hefur hann horfið frá þeirri gömlu kenningu, að það sé samband á milli ákveðinna stjörnumerkja, plánetna og skapgerðar- eiginleika manna. * Reyndust stjörnu- spárnar réttar? Stjörnuspár, eins og þær, sem birtar eru dag- lega, vikulega eða mánaðarlega í blöðum, eru byggðar á innbyrðis afstöðu plánetna og stjörnumerkja. bessar stjörnuspár (á erl. málum horoskop) voru sérstakt rannsóknarefni Johns Addy. Og hvernig stóðu spárnar sig? Ekki nógu vel. bvi miður. Reglurnar, sem þær voru gerðar eftir reyndust ekki réttar. Addy athugaði stjörnu- kort 1000 manna, sem allir voru komnir yfir nirætt. Fyrirfram hefði mátt vænta, að „Satúrnus-sól- staðan” fyndist i mörgum stjörnukortanna, vegna þess, að lengi hefur verið álitið, að tilvist beggja þessara plánetna i stjörnukorti einstaklings táknaði langlifi. En sú var ekki raunin á um þessa 1000 ti-ræðinga. Ekki fleiri þeirra, en almennt hafði mátt búast við, fjöfðu bæði Satúrnus og sólina á stjörnukorti sinu. bá hefði einnig mátt vænta þess — samkvæmt stjörnuspádómafræðinni — að Steingeitarmerkið hefði verið einhvers staðar þarna nálægt. En sú var heldur ekki raunin á. Svipuð könnun, sem framkvæmd var á stjörnu- kortum 1000 barna, sem veikzt höfðu af lömunar- veiki, leiddi til svipaðrar niðurstöðu. bar var ekki að finna i neitt rikara mæli en almennt mátti búast við þau stjörnumerki, sem talið var að bent gætu til sliks sjúkdóms eða sjúk- dómahættu. „Hins vegar sýndi nákvæmari rannsókn á þessu úrtaki, sem gert var siðar, mjög óvenjulega og óeðlilega fylgni grund- vallaratriða um afstöðu stjarna i stjörnukortum lömuðu barnanna, sem ekki liktist neinu, sem áður hafði komið i ljós við stjörnuspádómsfræðilegar rannsóknir”, svo vitnað sé i skýrslu Addy’s. Og við nánari athugun, sem þá var gerð, kom i ljós, að þessi fylgni ákveðinna eðlis- og skapgerðarþátta annars vegar og ákveð- innar afstöðu stjarna i stjörnukortum hins vegar sýndi ákveðið og fast- mótað bylgjumynztur, sem er ólikt fyrir ólika hópa. Og það var ekki aðeins hjá sjúku fólki, sem Addy fann ólik bylgju- mynztur eftir hópum. Hann fann einnig út sér- stakt bylgjumynztur af fylgni ákveðinna eðlis- og menntunarþátta og ákveð- innar afstöðu stjörnu- merkja i stjörnukortum fyrir lækna annars vegar og presta hins vegar. bessa niðurstöðu túlka stjörnuspádómafræð- ingar þannig i ritlingum sinum, að „alheimurinn, hvort heldur um er að ræða hið kosmiska, lif- fræðilega eða mólekulera plan, er samansett heild bylgjumyndana, þar sem sveiflutiðnin er breytileg allt frá þvi að nema billj- ónasta broti úr sekúndu og upp i það að vera milljónir ára og að hlutir, atburðir, einstaklingar, þjóðir, já heil sólkerli standa i inn- byrðis samhengi, sem ekki er unnt að skýra út frá lög- málum eðlisfræði eða stjarnfræði heldur aðeins með hjálp stjörnuspá- dómafræðinnar.” * Geimgeislarnir Stjörnuspádómafræð- ingarnir segja enn fremur, að fólk geti ekki krafizt að fá svar við spurningum um, hvernig stjörnuspá- dómafræðin vinni, — það sé nóg að sanna að hún vinni. Engu að siður reyna þeir að útskýra hvernig áhrifin frá stjörnunum séu til komin. bar eru taldir upp allir þeir mörgu geislar, sem berast utan úr himin- geimnum til jarðarinnar og menn kunna nú skil á. Segja stjörnuspádóma- fræðingarnir, aö i slikum geislum, bæði þeim, sem vitað er um og öðrum, sem enn eigi eftir að finnast liggi skýringin á þvi, hvernig pláneturnar hafi áhrif á lif mannfólksins. bað erþviekki staða þeirra á himingeimnum, sem áhrifunum ræður, heldur þeir geislar, sem frá plán- etunum stafa. ¥ óþekktir geislar Eins og fyrr var sagt eru margir þessara geisla vis- indunum og almenningi kunnir, — svo sem ljósið, radióbylgjur og röntgen- geislar. En himingeimurinn býr einnig yfir öðrum aflupp- sprettum — þvi allir fyrr-, nefndir geislar fela i sér' styrk (energi) og má þar nefna geimgeislana, sem aðallega eru straumar ör- einda. Um þá er næsta litið vitað. Um önnur öfl i alheim- inum er einnig litið vitað. Hinar fjarlægari stjörnu- þokur, vetrarbrautirnar, sem liggja fjærst okkar, hreyfast i áttina frá okkur með gifurlegum hraða. Nokkrar þeirra ná hraða, sem nemur 150 þús. kiló- metrum á sekúndu (helm- ingur ljóshraðans). Einnig eru til hnettir og hnatta- brot, sem hreyfast með hraða, er nemur 90% af ljóshraðanum. Ef þyngdaraflið væri eini krafturinn i alheim- inum ætti sér stað sam- dráttur vétrarbrauta. En svo er ekki. bvert á móti virðist alheimurinn sifellt vera að þenjast út með ógnarhraða. Hvað veldur? Einhver ógnarlegur kraft- ur hlýtur þar að koma til. En hver er hann og hvaðan er hann kominn? bað vitum við ekki. Og þó hlýtur þessi eini kraftur að vera mörgum sinnum sterkarien allir þeir kraft- ar, til samans, sem vis- indin þekkja i dag. ¥ Sannanabrot En hvað er eiginlega átt við með öllu þessu? bað er ekki gott aö segja, þvi þótt umbúðirnar séu aðlagaðar limanum og mikið sé um vísindalegar tilvitnanir og hálfkveðnar visur, þá er kjarninn sjálfur — sönn- unin — næsta rýr. Oft virð- ast stjörnuspádómafræð- ingarnir ekki einu sinni vita sjálfir að hverju þeir eru að stefna með öilu vis- indatalinu. Kannski að þvi einu, að rammvilla almenning svo i ferðalagi. um frumskóga yfirborðs- visindalegs málfars að fólk komist aldrei út úr þeim frumskógi aftur, — en láti sér lynda, að ein- hvers staðar hljóti þó að rofa til og ekki sé það leitt hinn torfæra veg um myrkviðinn ef ekkert sé svo hinum megin eftir allt saman, þótt það sé ekki á þess færi að komast þangað. En ef menn brjótast nú alla leiðina út úr skóginum og i gegn — og þarf tals- verða þolinmæði til — þá er varla hægt að kalla þann stóra sannleik, sem þar á að vera, annað en sönnunarbrot — og það jafnvel aðeins með góðum vilja. Kjarninn i þessu öllu saman virðist einfaldlega vera sá, aö pláneturnar sendi frá sér geisla bæði sem menn vita um og sem menn vita ekki um. bessir geislar hafi áhrif á allt, sem verður fyrir er aðeins 40 milljón km. i burtu, en það hlýtur þó að vera mjög langt þegar tekið er tillit til þess, að það, sem skiptir mestu máli fyrir heill hins nýfædda barns — ylur og móðurkærleikur —■ eru i aðeins fárra metra fjarlægð frá þvi. Hvernig geta þá einhver öfl haft jafnvel miklu meiri áhrif á Iramtiöina þegar upp- sprettan er lengra i burtu, en hugur manns getur almennilega gert sér grein fyrir? Spurningarnar eru margar. Efinn er mikill, fyrirlitningin fyrir stjörnuspádómum stór. Og i fæstum „fræðiritum” um stjörnuspeki er reynt að setja kenninguna fram á visindalegan hátt. bó ber svo við, að þetta er reynt að gera og á mark- aðnum finnast nú bækur um stjörnuspádóma, þar sem nokkrum blaðsiðum — ekki mörgum að visu — er varið til þess að setja visindalegan svip á þetta eldgamla dulræna þeim — með hverjum hætti er ekki vitað og af hverju ekki heldur — en þvi aðeins að þeir nái til viðkomandi. bess vegna hafi plánet- urnar þvi aðeins áhrif á okkur, að þær séu ofan við sjóndeildarhring, þvi ella fari geislarnir annað hvort fyrir ofan höfuð okkar eða neðan. Og þess vegna skipti það máli hvar stjörnurnar séu staddar á himingeimnum þegar við fæðumst! betta var þvi miður allt, sem var handan við skóginn af öllum visinda- tilvitnunum. betta er varla hægt að kalla meira en brot af sönnunarbroti. bá er mun betra að gera eins og flestir, — gefast upp i miðjum myrkviðin- um og fletta upp á stjörnu- spá dagsins. Meginatriðið er hovrt eð er enn óbreytt eftir 10 þúsund ár. Annað hvort er að trúa, — eða þá að trúa ekki. MVMniPMflP I flÐ QFAN: MJ0G STJÖRHilKORT ÞflW SEM SYND ERU STJORNUMERKIN IflTllUIKIlAK I AÐ NEÐAN: þau áttu að hafa verið UHDIR AHRIFUM „NYJU” planetanna o Sunnudagur 3. desember 1972 Sunnudagur 3. desember 1972 o

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.