Alþýðublaðið - 03.12.1972, Qupperneq 7

BILAR OG UMFERÐ
Vél framtíðarinnar, hljóðlaus og mengunarlaus:
STIRUNG-VÉLIN
Hugmyndin að vél þeirri, sem
kölluð er Sterlingvélin, er siður en
svo ný af nálinni, — skozki
presturinn Robert Sterling gerði
fyrstur skissu að henni árið 1816,
og næst var hugmyndin tekin til
athugunar árið 1938. Það var
Philips i Hollandi, sem fékk áhug-
ann, og vildi nota vélina til þess
að knýja rafala fyrir útvarpstæki
sin þar sem erfitt var að útvega
rafhlöður. Ahuginn hvarf árið
1948, þegar transistorarnir sáu
dagsins ljós, og Philips seldi
General Motors i Bandarijunum
og MAN i Þýzkalandi einkaleyfið.
Árið 1968 keypti sænska fyrirtæk-
ið United Sterling svo einkaleyfið
að vélinni, og útgáfa þess hefur
snúizt án afláts siðan i janúar á
rannsóknarstofu Kochums i
Málmey.
Þeir hjá United Stirling telja
nú, að þeirra útgáfa sé orðin það
fullkomin og frábrugðin upphaf-
legu vélinni, að þeir geti farið að
selja einkaleyfi að henni. En ætl-
unin hjá þeim er að hefja fjölda-
framleiðslu á henni árið 1975, —
fyrst til notkunar i bátum, en
siðar i bila. Sem bilvél álita þeir,
að Stirlingvélin sé það sem koma
skal, og það er ekki svo ótrúlegt
þegar .ess er gætt, að hún er mjög
hljóðlát og stenzt allar reglugerð-
ir hvað mengun snertir að
minnsta kosti næstu 10 árin.
En hvernig vinnur Stirling-vél-
in. Hún er að mörgu leyti svipuð
venjulegum bilvélum — m.a. eru
notaðir i tilraunavélina hlutir úr
Saab og Ford.það er, hún byggist
á stimplum, sem ganga upp og
niður og snúa sveifarás. Frum-
gerðin var mun flóknari, — þar
voru tveir stimplar i sama strokk
og tveir sveifarásar.
Vélin vinnur á svipaðan hátt og
tvigengisvél, þ.e. vinnuslag er á
öðru hvoru slagi, og engir ventlar
eru i véiinni, — i staðinn eru rör,
sem ganga á milli strokkanna.
Þá komum við að leydarmálinu
sjálfu. t staðinn fyrir, að benzin-
blanda springur i brennsluhólfun-
um og þeytir stimplunum niður,
er gas leitt i efri hluta strokkanna
og hitað þar upp með „oliufýr-
ingu” eins og er i húsum. Við hit-
ann þenst gasið út og þrýstir
stimplinum mður, sem ýtir um
leið gasinu úr næsta niðurslagi á
undan, út og i kælihólf, sem kælt
er af rennandi vatni. Það gas
heldur áfram eftir rörunum i efri
hluta næsta strokks, og sagan
endurtekur sig. Þegar gasið hefur
verið kælt eftir niðurslagið i sið-
asta stipmplinum heldur það eftir
löngu röri yfir i fyrsta strokkinn
aftur. Gasið sjálft er þvi notað
aftur og aftur, en til þess að knýja
fýringuna þarf venjulegt elds-
neyti. Og þetta eldsneyti getur
verið allt sem brennur, en talið er
hagkvæmast að nota dieiloliu.
Með tiltölulega litlum breyting-
um má nota fast eldsneyti, og
einnig má nota svonefndar hita-
rafhlöður (litiumfluorid), en þær
endast fjórfalt á við venjulegar
rafhlöður. Hraða vélarinnar má
ráða með þvi að breyta gas-þrýst-
ingnum.
Rætt hefur verið um, að vænt-
anleg bilvél verði V4, annað hvort
sama vélin og tilraunirnar hafa
verið gerðar með á ran».. ,iar-
stofunni eða helmingur af V8 vél,
sem ætluð er fyrir stóra áætl-
unarbila eða flutningsbila. Fyrr-
nefnda vélin er 250 rúms. og 5o
hestöfl en hin siðarnefnda er 200
hö., og hefur þegar verið reynd i
bilum.
Mynd I: Gasiö i efri hluta
strokksins þenst út, þegar þat>
kemur í hitann frá fýringunni.
Það þeytir stimplinum niður,
sem ýtir um>leið köldu gasi á
undan sér og snýr sveifarásn-
uin. Stimpill b hefur hreinsað
sig, stimpill c ýtir heitu gasi yfir
i neðri hluta d, sem lekur næst
við.
Mynd 2: Stimpill d hefur tekið
við, hcita gasið sem kom kalt úr
a knýr hann niður. Stimpill a er
þvi óvirkur i þessari stöðu, b er
að þjappa gasinu, en c er ný-
búinn að skila heita gasinu yfir i
neðri hluta d.
Mynd 3: Nú er c i slagi og a er á
upplcið og ryöur heita gasinu út.
B hefur skilað sinu gasi til kæl-
ingar og d er að ljúka vinnuslagi
sinu.
Mynd: Nú er b i vinnu, og ýtir
um leið á undan sér köldu gasi i
a þar sem stimpillinn fér næst
niður. C er i hvfld og d skilar
lieitu lolti.
GALLIIVOLVO
1 annað skipti á stuttum tima
hefur orðið að kalla inn talsverð-
an fjölda af Volvobilum til við-
gerðar vegna framleiðslugalla.
Að þessu sinni er um að ræða alls
60 þúsund bila af árgerð 1973, en
þar af eru rúmlega 80 bilar hér á
landi. 1 fyrra skiptið var um að
ræða galla á stýrisstöngum og
málmþreytu i kælispöðum i viss-
um gerðum, en að þessu sinni
kom i ljós, að of langar skrúfur
höfðu verið settar i rofa á stýris-
armi og hætt er við að þær losni
og geri stýrið stirt, eða jafnvel
festi það.
— Það er vissulega leiðinlegt
fyrir okkur, að þetta skuli endur-
taká sig með svona stuttu milli-
bili, sagði Ásgeir Eiriksson, for-
stjóri Veltis, þegar þátturinn
hafði samband við hann i vikunni.
En við höfum sent öllum eigend-
um Volvo 1973 bréf þar sem
gallanum er lýst, og núna um
helgina búumst við við þvi,
að gert verði við alla bila i
Reykjavik núna um helgina, en
viðgerðin tekur 20 minútur á
hvern bil. Þeir sem búa úti á landi
fá sent það sem til þarf og eru
beðnir að snúa sér til næsta verk-
stæðis, sem sendir okkur siðan
reikninginn.
— Getur þetta ekki haft slæm
áhrif á viðskiptavinina?
— Eg held ekki. Við brugðum
svo fljótt við, þegar uppvist var
um gallana, og reyndum ekkert
að fela, að ég held jafnvel að
traustið aukist. Það má líka
benda á, að málmþreytan i kæli-
spöðunum og þessi galli, sem nú á
að fara að gera við, uppgötvuðust
i nýja „Tekniska senter”, sem
var nýlega tekið i notkun, og ætti
að sýna hvað vel er fylgst með
framleiðslunni. En þess má geta,
að ástæðan fyrir þessum seinni
galla er sú, að einn starfsmann-
anna við færiböndin gerði einfald-
lega þá skyssu að taka rangar
skrúfur, — of langar.
HÉR KEMUR
BJÖSSI BAUKUR
FRÁ BANGSALANDI
Samvinnubankinn efnir til
ævintýragetraunar og verð-
launin eru 100 talsins.
100 sigurvegarar fá Bjössa
Bauk í verðiaun:
Getraunin verður birt hér í
blaðinu frá þriðjudegi 5.
qles. til laugardags 9. des.
og verður í því fólgin að
þekkja í hvaða ævintýri
Bjössi Baukur er staddur
hverju sinni.
Aðrir geta eignazt Bjössa
Bauk með því að stofna
sparisjóðsbók í Samvinnu-
bankanum með 500 króna
innleggi.
SAMVINNUBANKINN
Bankastræti 7 — Reykjavík.
UMSJON: ÞORGRlMUR GESTSSON
Sunnudagur 3. desember 1972
o