Alþýðublaðið - 18.03.1973, Blaðsíða 5

hafa jarömyndanir i höfunum, og
jöklafræðingar, sem á svipaðan
hátt hafa rannsakað isinn á
Suðurskautslandinu og i Græn-
landi, telja sig hafa fundið merki
um, að veðurfarsbreytingarnar
orsakist af geislabreytingum frá
sólinni.
Þveröfug kenning hefur verið
sett fram af tveim visindamönn-
um við Lamont Geological Ob-
servatory á austurströnd Banda-
rikjanna, þeim prófessorunum
William L. Donn og Maurice
Eving. Þessir tveir visindamenn
byggja kenningu sina á þeirri
staðreynd, að jörðin hafi mestan
hluta jarðsögunnar verið islaus
og taka svo mið af landrekinu,
sem m.a. var nýlega fjallað um i
grein i Alþýðublaðinu.
Rekandi meginlönd
Visindamenn telja sig hafa
sannað, að meginlöndin séu á reki
að eða frá hvert öðru. Af-
leiðingarnar séu þær, að mikil
landflæmi hafi hópazt saman á
Suðurpólnum og stór, þvi sem
næst innilokuð tjörn hafi myndazt
á Norðurpólnum.
Siðan taka prófessorarnir Donn
og Eving við og halda áfram: ís-
inn á báðum þessum svæðum get-
ur ómögulega komizt burtu út i
hafið, þar sem hann myndi fljótt
hafa bráðnað. Eða með öðrum
orðum:
— Landrekið breytti allri röra-
lögninni i hafinu. í stað þess að
njóta góðs af heitavatnskyndingu
alls heimsins sneri jarðarkringl-
an sér að hinni brezku hús-
hitunaraðferð: Vel kynt fyrsta
hæð við miðbaug, ylur i svefnher-
bergjunum og frostrósir á háa-
loftinu....
En ef eitthvert vit er i land-
sökkulskenningunni, þá merkir
það, að engar umtalsverðar
veðurfarsbreytingar geta orðið á
næstu mannsöldrum.
Þá er mun jarðbundnari og
nærtækari sú rannsóknarniður-
staða, sem lögð hefur verið fram
af dönsku jöklafræðingunum Willi
Dangaard, Sigfus Johansen og
Henrik Clausen i félagi við
Bandarikjamanninn C.C. Lang-
way. Með góðri aðstoð banda-
riska flughersins gátu þeir, eins
og áður var sagt, náð um 1600
metra löngum borkjarna úr há-
jökli Grænlands — borkjarna,
sem er likt og dagbók um veðrátt-
una i a.m.k. 130 þús. ár — jafnvel
1 millj. ár.
Visindamannahópurinn hefur i
sem stytztu máli komizt að raun
um, að á siðustu 100-1400 árum
hafa átt sér stað sveiflur i
isótópasamsetningu með sveiflu-
tiðnina 120 ár, og þeir segja
ástæðuna fyrir sveiflunum vera
breytingar á geislun sólar. Vis-
indamannahópurinn hefur einnig
komizt að raun um, að 10 veður-
farsleg „maksimöl” verða á milli
áranna 1240 og 1930, með 63ja ára
millibili.
Langtímaviðvörun
Með þvi að hafa allar rann-
sóknaniðurstööur sinar til hlið-
sjónar telja visindamennirnir sig
geta spáð svona nokkurn veginn
um veðurfarsþróunina næstu 50
árin. Þannig litur langtimaspáin
út:
— Hin jafna og þétta hitalækk-
un, sem verið hefur s.l. 2 til 3 ára-
tugi, mun halda áfram i 15-20 ár
til viðbótar, en þar á eftir mun
hitinn taka að hækka unz há-
markinu verður náð einhvern-
tima á árabilinu milli 2010- og
2020 — þó með þessum varnagla:
Reikna verður meö þvi, að þróun-
in verði fyrir skakkaföllum af
hugsanlegum viðburðum svo sem
eins og mengun andrúmsloftsins
af manna völdum. Samanber hér
aðvörun vistfræðinganna við
hljóðfráu þotúnum.
Rannsóknir á veðurfarsleg-
um áhrifum pólarsvæða
Visindamaður i miklu áliti, sem
sérstakan áhuga hefur fyrir sam-
spili veðurfarslegra afía og is-
reks, er Joseph O. Fletcher, sem
áður var nefndur. Nýlega hafði
Fletcher viðdvöl i Osló eftir að
hafa setið hringborðsfund i
Leningrad um samvinnu við
rannsóknir á heimskautasvæð-
um. Hann stjórnar heimskauta-
rannsóknum National Science
Foundation, sem er i fararbroddi
þeirra stofnana, er annast rann-
sóknir á Suðurskautslandinu og
svæðinu kringum Norðurpólinn.
Þessi bandariski visindamaður
skýrði frá þvi, að fjöldi rikja
myndi taka þátt i nýju verkefni,
sem m.a. myndi beinast að
rannsóknum bæði á Suðurskauts-
landinu og Noröurpólnum. Með
þessari rannsókn, sem fengið hef-
ur heitið „Póll”, á að reyna aö
leiða i ljós áhrif heimskauta-
svæðanna á veðurfar og loftslag á
jörðunni. í fyrsta áfanga verður
um að ræða svo yfirgripsmiklar
haffræði- og veðurfræðirannsókn-
ir, að ekkert eitt land getur fram-
kvæmt þær. Fletcher hefur átt
fund við Sovétmenn um samstarf
þeirra, Kanada, Bandarikjanna
og Noregs aö þessum málum.
Framundan eru sem sagt mjög
svo spennandi timar. En hvað
heimskautaisinn varöar, sem
muni bráðna og valda alvarleg-
um erfiöleikum i þeim löndum
innan skamms, sem nálægt liggja
— eins og Balchen heldur fram —
þá er Fletcher hand-viss um, að
það er allt of snemmt að koma
með slika framtiðarspádóma. Is-
hellan hefur verið til mjög lengi,
það hafa verið isaldir og hlýinda-
skeið inn á milli. Þess vegna er
engin ástæða til svartsýni, segir
Fletcher.
Og hann ætti vist að vita
það....
AR 1200
1900 1970 200C
AR 1200
DOO
1400
000
1600
ooo
»00
1900 1970 2000
Þetta linurit um litlu isöldina annars vegar og meðallagshita sólar og meðallagshita jarðar
hins vegar sýnir okkur ljóslega sveiflurnar á hita og kulda i gegnum aldirnar.
Sunnudaqur 18. marz 1973
o