Alþýðublaðið - 28.04.1973, Qupperneq 2

Grein Þorsteins L. Jónssonar, prests í Vestmannaeyjum:
ÞETTA VERÐUR
AÐ BREYTAST!
A erfiðum örlagatimum
leggja menn fram ýmsar spurn-
ingar, sem ekki er ávallt auð-
velt aö svara, en eru samt mjög
knýjandi og eðlilegar, jafnvel
þótt enginn fyrirspyrjandi fái
fuilnægjandi svar.
Vestmannaeyingar eru vissu-
lega spurulir um þessar
mundir, sem ekki er óeðlilegt.
beir eiga ævistarf sitt og eignir,
sem orpnar eru ösku meira eða
minna og liggja þær meira og
minna undir skemmdum.
Mörg hús hafa hrunið eða
lagzt saman eins og spilaborgir,
þegarhraunsallinn hefur hlaðizt
á þökin og þjappazt að þeim alla
vega. Sum hafa brunnið niðri i
vikrinum, en i sumum kviknað,
þegar glóandi grjótið þeyttist úr
gignum og braut sér leið inn um
glugga eða niður i gegnum
þökin, enda var þá ekki að -
sökum að spyrja. Allt brann,
sem brunniö gat.
Vissulega voru hér að verki
óvenjulegar hamfarir náttúr-
unnar, enda varð þjóðin öll
gripin ótta og skelfingu og komu
allir fram við okkur eins og
bræður og systur, strax og við
stigum i land. Hef ég aldrei
fengið jafn höfðinglegar og
rikulegar móttökur eins og við
fengum Vestmannaey ingar,
daginn þann og dagana þar á
eftir. Jafnvel enn, þótt liðið se
hátt á þriðja mánuð, finnur
maður hlýjan hug hvarvetna.
Hvar sem komiö var hafði
verið hafizt handa og efnt til
samskota. Söfnuðust þegar
stórar fúlgur fjár, ekki einasta
hérlendis, heldur og erlendis og
meðal fjars.kyldustu þjóða. Má i
þvi sambandi minna á, að jafn-
vel Kinaveldi lét sér umhugað
um að hjálpa okkur, þessum fáu
bræðrum úti á hjara veraldar.
bað er varla gefið svo út blað
siðan þetta gerðist, að ekki
birtist fréttir um tugi milljóna
sem safnazt hafa. Hvorttveggja
kemur þetta fé frá opinberum
aðilum og einstaklingum. Mér
skilst, að þær gjafir, sem borizt
hafa frá opinberum aðilum,
renni beint i fjárhirzlu rikisins
eða til bæjarsjóðs Vestmanna-
eyja. Sé ætlazt til, að þvi fé verði
varið til bjargar verðmætum og
til aðkallandi uppbyggingar,
þegar þar að kemur. Hinn
hlutinn skilst mér að eigi að
renna tii einstaklinganna, sem
hver einn einasti hefur beðið
mikið afhroð i þessum osköpum.
Og þegar málin standa svona,
er von að spurt sé, hversu háar
þessar upphæðir séu, eða
hvernig eigi að verja þessum
mörgu hundruðum milljóna.
Við þessum spurningum hafa
vistengin svör fengizt hjá þeim,
sem hafa þessar fjárreiður með
höndum. Fólk, sem er að leita
sér húsaskjóls, fær enga hjálp,
enda forðast lánastofnanir sem
heitan eldinn að veita Vest-
mannaeyingum lán, þótt allir
aðrir eigi greiðan aðgang að
hverjum einasta banka i
landinu. En hvers vegna ekki
þurfandi Vestmannaeyingar?
I stað þess að upplýsa þetta og
gera hreint fyrir sinum dyrum,
hefur bæjarstjórn falið nefnd út-
hlutunar á pinu-agnarlitlum
hluta þessa gjafafjár. Sú
úthlutun hefur áreiðanlega
verið skorin svo við nögl að
tæpast mundi þvi trúað um
nokkra smásál, þegar tekið er
tillit til hins rikulega fjár, sem
þegar stendur Vestmannaey-
ingum til reiðu, eða á að gera
það, ef dæma má eftir þeirri
samúð og hugarþeli, sem jafnan
fylgir hverri gjöf.
Fyrir þessar aðgerðir er mér
kunnugt um, að hið ágæta
nefndarfólk hefur orðið fyrir
barðinu á misskilningi
almennings og ýmiss konar
sleggjudómum, þrátt fyrir mjög
mikið og heilshugar starf.
bannig hefur það verið að
ósekju sett á pislarbekk með þvi
að þvinga það til þess að fara
eftir órettlátum fyrirmælum,
sem breyttu öllum settum
reglum i miðjum kliðum ann-
arrar úthlutunarinnar. bannig
var þessi nefnd þvinguð til að
taka að sér hlutverk, sem ráða-
mennirnir þorðu hvergi nærri
að koma.
bá var og i byrjun þessara
vandræðatima allar hendur
rikisstjórnarinnar á lofti.
Virtust þær vera tilbúnar að
veita okkur Vestmannaeyingum
allar bætur, hverju nafni sem
nefndust, fyriralltþaðtjón, sem
kynni að koma fyrir. bað virtist
svo sem ekki vera maðkarnir i
blöndunni, þegar um þessa dug-
legu Vestmannaeyinga var að
ræða, sem aldrei höfðu heyrt
fyrr slikum og þvilikum viður-s
kenningarorðum farið um sig.
M.a.s. bauð Seðlabankinn upp á
50 þúsund króna vaxtalaust lán
hverjum, sem hafa vildi. betta
var vinsælt, og margir, sem
höfðu þörf fyrir þetta, en þeir
voru lika margir sem áttuðu sig
ekki á þessari einstöku rausn,
og urðu þvi of seinir að gripa
gæsina meðan hún gafst. En sú
hátið stóð nú heldur ekki lengi,
þvi að þegar þetta fyrirbrigði,
sem heitir Seðlabanki, sá
hversu vinsælt þetta var, dró
hann að sér hendurnar, hræddur
og flýjandi af hólmi, enda nýtur
nú enginn þessarar fáheyrðu
rausnar.
betta litla blað, sem er óháð
öllum stjórnmálum, á sjálfsagt
að dómi sumra ekki að vera að
skipta sér af málum eins og
þessum, en hins vegar mun það
ekki láta neitt mál afskipta-
laust, sem varðar samfélag og
samheldni Eyjaskeggja, og
allar réttlátar kröfur fólksins
mun það styðja af heilum hug.
bess vegna er nú þessi grein
birt hér, að mér finnst timabært
að rugga ofurlitið við rólegheit-
um þeirra manna, sem leika sér
með fjöregg samborgara sinna
mjög svo gáleysislega. En það
kalla ég gáleysi, sem stappar
nærri ófyrirleitni, að loka svo að
sér, að ekki verður við þá
málum mælandi. — Breytist
þetta ekki, veit ég, að þessir háu
herrar eiga ekki upp á pall-
borðið hjá almenningi, enda
fyllilega komið á daginn.
Um Viðlagasjóð ræði ég ekki
hér, en þar virðist enginn i
hvorugan fótinn geta stigið eftir
allt loforðagumsið.
Vilji forráðamenn bæjarfé-
lagsins sundra i stað þess að
sameina samborgara sina og
þjappa þeim saman i samhuga
heild, þá er leiðin til þess að
halda áfram sömu vinnubrögð-
unum, sem þeir hafa iðkað i
bæjarmálefnum, siðan við
komumst i dreifinguna. En við,
sem tilheyrum hinum valda-
lausu eigum þrátt fyrir það allt
undir þvi, að vel og dyggilega sé
haldið á málum okkar. bess
vegna er þetta réttlætiskrafa
okkar:
bETTA VERÐUR AÐ
BREYTAST.
b.L.J

ýjirfí
W:
Símastúlka
Alþýðublaðið vill ráða stúlku til að annast f§
símavörzlu á tímanum milli kl. 5-8 síðdegis. |
Umsóknir sendist til Alþýðublaðsins, |
ritstjórnar. Hverfisgötu 10 . I

ÍSLENZKAR
KJÖTMERK-
INGAR
VALDA EKKI
SKAÐA
„Við notum ekki „Fjólublátt
nr. 1”, sagði Páll A. Pálsson,
yfirdýralæknir, er við áttum taí
við hann i gær. Eins og lesendur
blaðsins muna, skýrðum við frá
þvi í blaðinu á þriðjudaginn var,
að Matvæla- og lyfjaeftirlit
Bandarikjanna heföi nýlega
bannað notkun á þessu litarefni
við gæðanfbrkingar á kjöti, en
það hefur verið notað þar i
meira en tvo áratugi. Rann-
sóknir, sem gerðar hafa verið á
þessu litarefni i Japan, benda til
þess, að þaö geti valdiö krabba-
meini.
„Við gæðamerkingar á kjöti
notum við litarefni frá dönsku
fyrirtæki, August Kolling & Sön,
sem framleiðir þessi efni fyrir
alla Skandinaviu, og er viður-
kennt af heilbrigðisyfirvöldum.
Einnig nótum við efni frá Bret-
landi, sem hefur sams konar
viðurkenningu”, sagði yfirdýra-
læknirini.
„Annars er ákaflega erfitt að
gera sér grein fyrir öllu þessu
vandamáli um skaðleg efni.
Með margvislegum rann-
sóknum, sem gerðar eru á til-
raunadýrum, er verið að færa
reynsluna yfir á mann-
skepnuna. Sum þessara efna
eru ef til vill þannig, að það
tekur kannski alla ævina að
valda mönnum skaða, vegna
þess hvað þau verka hægt”. Páll
sagði, að efni, eins og til dæmis
salt, gæti verið skaðlegt, ef það
væri misnotað, og gæti jafnvel
valdið dauða á skepnum. bá gat
Páll þess, að á Norður-
löndunum hefðu verið settar
takmarkanir á notkun á nitriti,
en það er efni, sem notað er i
sambandi við söltun og pylsu-
framleiðslu, til þess að fá þenna
rauða lit á kjötið. Sé þetta efni
ekki notað verður kjötið grátt og
fær leiðinlegt yfirbragð, af þvi
að fólk er vant rauðu saltkjöti og
pylsum. betta efni hefur ekki
verið bannað i kjötiðnaði á
hinum Norðurlöndunum, en
hins vegar minnkað hámarkið
miðað við þyngdareiningu á
kjöti. Sviar eru þegar komnir
með löggjöf, þar sem ekki má
nota viðbótarefni i matvælaiðn-
aðinum, nema með sérstöku
leyfi. Danir eru með þetta i
undirbúningi.
Slikar reglur er tilgangslitið
að setja, nema unnt sé að fylgja |
þeim eftir með eftirliti og rann- |
sóknum. Mikið skortir á i ;;
þessum efnum hjá okkur. Til |
úrbóta þarf peninga, mikla \
peninga. Við eigum allt hvað I
liður nokkuð af fólki, sem gæti
unnið að þessum verkefnum, en
aðstöðuna vantar. bó er hér
mikill fjöldi fólks, sem eyðir
beztu árum ævi sinnar i liffræði-
nám, án þess að nokkur geri sér
grein fyrir þvi, hvaða verkefni
biða. Við erum þvi miður aftar-
lega á merinni i matvælaiðn-
aðinum, þegar litið er til þess,
að aðaltekjulind okkar er að
framleiða matvörur. Við
stöndum bezt að vigi i mjólkur-
iðnaðinum. bað byggist kannski
mest á þvi, að mjólkuriðnaður
varð snemma fag. Mjög skortir
á fagmenn i slátur- og kjötiðnaði
og sama er að segja um fisk-
iðnaðinn. Enda þótt við eigum
duglegt fólk i þessum störfum,
vantar hér allan skóla. Nú er
farið að tala um þessa hluti i
fullri alvöru, en til þess að hér
verði veruleg breyting til batn-
aðar, verður að minnka þetta
dekur við gáfur og hvita flibba.
Sá hugsunarháttur þarf að
hverfa, að menn séu i lægri
flokki, ef þeir vinna fram-
leiðslustörf.
Laugardagur 28. apríl 1973.