Alþýðublaðið - 15.11.1973, Blaðsíða 6

S]öwall og Wahlöö:
DAUDINW TEKUR
SÉR FAR m
hússins, stendur heima
Bensinleiðslan var úr sam
bandi og þetta urðu fimm
tiu og tvær, tuttugu og
fimm samanlagt, með
drætti.
Kollberg beið eftir fram-
haldinu.
— Drætti? Sér er nú hver
vitleysan. Af hverju batt
maðurinn ekki upp
leiðsluna og ök hingað
sjálfur?
— Stendur nokkuð um
bflnúmerið og þessháttar?
— Nú skulum við
sjá — A... já, A eitthvað.
Auðvitað hefur einhver
klint kámugum þumal-
fingri ofani bilnúmerið.
Jæja, Stokkhólmsbill var
það að minnsta kosti.
— Sést ekki hvaða gerð
það var?
— Jú, vist sést það
Ford Vedette.
— Ekki Morris Minor?
— Standi þarna Ford
Vedette, þá hefur það vcrið
Ford Vedette, sagði verk-
stæðiseigandinn. Morris
Minor, sögðuð þér? Nei,
það er sko allt annar hand-
leggur.
Kollberg hafði á brott
með sér sjóðbókina, en það
kostaði hann hálfrar
klukkustundar fortölur og
hótanir aö fá þvi fram-
gengt. Er hann loksins gat
lagt af stað, sagði verk-
stæöiseigandinn:
— Já, nú skil ég hvers-
vegna hann var ekki að
horfa i peningana.
— Nú, og hversvegna?
— Jú, hann var frá
Stokkhólmi.
Þegar Kollberg kom aft-
ur til gistihússins i Eksjö,
var farið að kvölda. Hann
var svangur, kaldur og
þreyttur og i stað þess að
setjast aftur undir stýri og
aka norðureftir, leigði hann
sér herbergi á gistihúsinu,
fór i bað og pantaði góðan
málsverð. A meðan hann
beið eftir matnum talaði
hann i simann. Fyrst viö
Melander.
— Geturðu athugað
hverjir mannanna á listan-
um áttu bil i júni 1951 og
hverskonar bilar það voru?
— Skal gert. Strax i
fyrramálið.
— Já, og svo litinn á
Morris-bifreið Göransson,
ha?
— Gott og vel. Siðan
talaði hann við Matrtin
Beck.
— Göransson ók ekki
hingað i bilnum sinum,
Morrisnum, heldur öðrum.
— Þá hefur Stenström
veriö á réttri leið.
— Heldurðu að nokkur
gæti rannsakað hver átti
þetta fyrirtæki i
Hollándaregatan, þar sem
Göransson vann og með
hvað það verslaði?
— Það ætti að vera hægt.
— Ég verð kominn aftur
um hádegisbilið á morgun.
Hann fór aftur inn i borð-
salinn. A meðan hann sat
aö snæðingi flaug honum
skyndilega i hug, að hann
hefði búið á þessu gistihúsi
i nokkra daga fyrir nærfellt
sextán árum. Hann hafði
þá verið i glæpadeild rikis-
lögreglunnar og verið að
rannsaka morö á leigubil
stjóra. Þaö mál hafði verið
leyst á þrem eða fjórum
sólarhringum. Heföi hann
vitað, þá, það sem hann
vissi nú, hefði hann aö
likindum getað leyyst
Terese-málið á svipstundu.
Itönn hugsaði um Olsson
og veitingarreikninginn
sem hann hafði fundið i fór-
um Göranssons. A þriðju-
dagsmorgun datt honum
nokkuð i hug og eins og
venjulega þegar eitthvað
tók huga hans, fór hann inn
til Gunvalds Larssons.
Þrátt fyrir það hversu litið
fór fyrir innileik á milli
þeirra Rönn og Gunvalds
Larssonar, voru þeir i
rauninni bestu vinir, en um
það höfðu fáir aðrir
minnsta grun. Flestir hefðu
sennilega staðið gapandi af
undrun hefðu þeir vitað að
Könn og Gunvald Larsson
undu hvor við annars
félagsskap alla jóla-
helgina.
— Ég er að hugsa um
þennan miða með bók-
stöfunum B.F., sagði Rönn.
A listanum, sem Melander
og Kollberg eru að vinna
viö, eru þrir, sem eiga
þessa upphafsstafi — Bo
Frostensson, Bengt
Fredrikson og Björn Fors-
berg.
- Já?
— Væri ekki allt i lagi að
kikja á þá svo lftið bæri á,
og athuga hvort nokkur
þeirra er likur Olsson i út-
liti?
— Helduröu aö þaö sé til
nokkurs að reyna að hafa
uppi á þeim?
— Melander getur það
áreiðanlega.
Og Melander gat það.
Hann var aðeins tuttugu
minútur aö komast að þvi,
aö Björn Forsberg var
heima, en yrði við á skrif-
stofu sinni i miðborginni
eftir hádegisverð, sem
hann ætlaði að snæða
ásamt viðskiptavivini á
„Ambassadör”. Forstens-
son var að störfum i kvik-
myndatökusal úti i Rá-
sunda, þar sem hann haföi
smáhlutverk i Arne Matt-
son kvikmynd.
— Og Fredriksson situr
sennilega viö öldrykkju á
„Café Tian” — hann er
vanur þvi á þessum tima
sólahringsins.
— Ég kem með, sagði
Martin Beck öllum á
óvænt. — Við tökum bil
Manssons. Ég fékk honum
einn af okkar bilum.
Bengt Fredriksson,
myndhöggvari og áfloga-
hundur, sat reyndar að
sumbli i ölstofu sinni i
gamla bænum. Hann var
stór og akfeitur maður,
með úfið rautt skegg og
hár, sem var farið að
grána. Og hann var þegar
orðinn þéttingsfullur.
Myndatökustjórinn leiddi
þá með sér um löng og
krókótt göng inn i kyrrlátt
horn hins mikla kvik-
myndatökusals úti i Solna.
— Frostensson á að vera
meö i atriði eftir fimm
minútur, sagði hann.
— Hann segir þessa einu
setningu i kvikmyndinni.
Þeir stóðu i hæfilegri
fjarlægö frá öllum sviðs-
búnaðinum i salnum, en i
skærri birtunni frá ljós-
kösturunum grilltu þeir
bakvið leiðslur og kaðla
innrétlingar i sveita-
verslun.
— Viðbúnir, öskraði leik-
stjórinn, þögn — mynda-
taka — nú — stopp!
Maður i hvitum jakka
með skyggnishúfu gekk inn
I sviðsijósið og sagði:
— Jæja, hver var næst-
ur — gerið svo vel?
Þessa setningu varð
Forstensson að endurtaka
fimm sinnum. Hann var
litill, pervisinn og sköllótt-
ur, hann stamaði og tauga-
veiklunar kipringur sást
við augnakrókana og
munnvikin.
Hálfri klukkustund siðar
stöðvaði Gunvald Larsson
bilinn tuttugu eða þrjátiu
metra frá hliðinu að
einbýlishúsi Björns Fors-
bergs i Stocksund. Martin
Beck og Rönn létu fara litið
fyrir sér i aftursætinu.
Dyrnar að bilskúr F'ors-
bergs stóðu opnar og þar
inni mátti sjá svartan
Mercedes 250.
— Nú ætti hann að fara
að leggja af stað, ef hann
ætlar aö komast timanlega
til móts við viðskipta-
vininn, sagði Gunvald
Larsson.
Það var ekki fyrr en að
stundarfjórðungi liðnum,
sem útidyr hússins voru
opnaðar. Maður kom út á
tröppurnar ásamt ljós-
hærðri konu, hundi og sex
eða sjö ára gamalli telpu.
Hann kyssti konu sina á
vangann, lyfti dóttur sinni
upp og þrýsti henni að sér.
Svo gekk hann löngum,
hröðum skrefum að bil-
skúrnum, steig inn i bilinn,
setti vélina i gang og ók af
stað. Dóttir hans sendi
honum fingurkoss, hló og
kallaði eitthvað á eftir
honum.
Björn Forsberg var hár
og grannvaxinn. Andlitið
var veðurbitið, meö
skörpum dráttum og
augnaráðið frjálslegt. Það
var allt að þvi of laglegt og
gat minnt á myndskreyt-
ingu i framhaldssögu.
Forsberg virtist sprækur
og spengilegur. Hann var
berhöfðaður og klæddur
viðum gráum frakka.
Hárið var liðað og greitt
aftur, Hann sýndist vngri
en fjörutiu og átta ára.
— Sem Olsson, sagði
Rönn, — bæði hvað snertir
likamsbyggingu og
klæðnað. það er að segja
frakkann.
— Jaá, sagði Gunvold
Larsson. — en sá er munur-
inn, að Olsson keypti sinn á
útsölu á þrjú hundruð
krónur fyrir þremur árum,
en þessi náungi hefur að
minnsta kosti gefið fimm
þúsund fyrir sinn. En fólk
eins og Schwerin tekur
varla eftir sliku.
— Það geri ég ekki
heldur, ef satt skal segja,
sagði Rönn.
— En ég geri það, sagði
Gunvald Larsson. — Það er
tilallrarhamingju ennþá til
fólk, sem ber skynbragð á
gæði. Annars gætu þeir
sem best breytt Savile Row
i vændishúsahverfi.
— Hvað ertu að segja?
spurði Rönn hissa.
Timaáætlun Kollbergs
fór öll úr skorðum. 1 fyrsta
lagi vaknaði hann miklu
siðar en hann hafði ætlað
sér og i öðru lagi hafði
veörið enn versnað að mun.
Klukkan hálftvö siðdegis
var hann ekki kominn
lengra en að móteli rétt
norðan viö Linköping. Þar
fékk hann sér kaffibolla og
vinarbrauð og hringdi til
Stokkhólms.
— Jæja, gastu grafið
nokkuð upp? spurði hann
Melander.
— Aðeins niu þeirra áttu
bifreið sumarið 1951, sagði
Melander. — Ingvar
Bengtsson með nýjanVolks
wagen, Rune Bengtsson
meö Packard árgerö 1949,
Kenneth Karlsson með
DKW árgerð 1938, Ove
Eiriksson meö gamlan
Opel Capitan frá þvi fyrir
striö, Björn Forsberg með
Ford Vedette 1940 og...
— Hæ, stopp, áttu fleiri
bila af þeirri gerð?
— Vedette? Nei.
— Gott, þá þarftu ekki að
lesa lengra.
— A Morris Minor
bilnum hans Göranssons
var upphaflega grænt lakk,
en vitanlega hefur hann
getaö látið sprauta hann á
meðan hann átti hann.
— Gott. Geturðu gefið
mér samband viö Martin?
— Já. En það var eitt
smáatriði enn. Göransson
seldi bil sinn til niðurrifs
þegar um sumarið 1951.
Hann var strikaður út i bif-
reiðaskránni þann 15.
ágúst, i vikunni eftir að
Göransson var tekinn til
yfirheyrslu hjá lög-
reglunni.
Kollberg lét aðra krónu i
simasjálfsalann og hugsaði
óþolinmóður um þá tvö
hundruð kilómetra, sem
hann átti eftir að aka. 1
þessu veðri myndi það taka
tvær til þrjár kulukku-
stundir. Hann var gramur
sjálfum sér fyrir að hafa
ekki sent gömlu sjóöbókina
með já rn braut a rlest
kvöldið áður.
Um siðir var linan laus.
— Já, þetta er Beck lög-
regluforingi.
— Sæll. Jæja, með hvað
verslaði fyrirtækiö?
— Þýfi, geri ég ráð fyrir.
En það er vitanlega engin
leið að sanna það. Þeir
höfðu nokkra sölumenn,
sem ferðuðust um úti á
Flugfélögin miskunna sig
yfir þá, sem ekki reykja
Hvað hefur gerst í sambandi við tunglið?

■■

inikið magn er á tunglinu af ein-
skonar glernngi. Það er eins og
efnin á yfirborði tunglsins hafi
Loksins eru flugfélögin farin að
miskunna sig yfir þá, sem ekki
reykja. 1 flugvélum stærri flugfé-
laganna eru farrými, þar sem
reykingar eru stranglega bann-
aðar og ætluð eru fólki, sem ekki
reykir né vill sitja i reykingalofti.
Eitt af þeim flugfélögum, sem
A Fibiger-rannsóknarstofun-
um i Kaupmannahöfn er nú verið
að gera tilraunir með allmörg
krabbameins-bóluefni, er reynst
hafa vel i músum. Dr. Jörgen
Kieler, er stjórnar tilraununum
segir, að i fyrstu sé unnið aö þvi
að finna bóluefni, er geti stöðvað
og læknað krabbamein. „Þegar
litið er lengra fram vonumst við
til að geta fundið bóluefni, sem
geti fyrirbyggt þennan sjúkdóm”,
segir hann.
Fibiger-rannsóknarstofurnar
starfa á sviði ónæmisfræðinnar,
sem talið er vera álitlegasta sviö
krabbameinsrannsóknanna.
Ónæmisfræðin felur i sér, að með
ýmsum ráðum eru eigin varnir
likamans gegn sjúkdómi settar i
gang. Eínið, sem notað er i bólu-
efnið er dregið út úr krabba-
meinssvæðum, sem röntgengeisl-
ar leika um. Samanstendur það af
óvirkum krabbameinsfrumum.
Efnið hefur verið notað með já-
kvæðum árangri i músum, sem
hafa haft samskonar krabba-
mein. Það hefur einnig reynst já-
kvætt á ræktaða krabbameinsvefi
i tilraunaglösum. „Tekist hefur
að sýna fram á það”, segir dr.
Kieler, „að krabbameinsvefur
hefur eiginleika, sem likjast ekki
tekið hefur upp þessa nýbreytni,
er skandinaviska flugféiagið SAS.
I flugvélum þess eru sérstakir
klefar fyrir ekki-reykingamenn.
Og guð hjálpi þeim, sem reykir
þar inni. Hann er að sjálfsögðu
umsvifalaust rekinn út.
viðbrögðum heilbrigðra fruma.
Likaminn ræðst á krabbameins-
vefina með myndun gagnefna.
Þetta er það, sem kallað er ó-
næmisviðbrögö. Með bólusetn-
ingu hefur tekist að fá líkamann
til aö mynda fleiri hvit blóðkorn
og þar með höfum við aukið og
styrkt þessi viðbrögð”.
Við getum ekki notað sama
bóluefnið i mönnum”, segir dr.
Kieler, „þá er hætta á þvi, að
þessi tvö varnarkerfi likamans,
þaö er að segja hvitu blóðkornin
og gagnefnin, munu jafnvel taka
að vinna hvort gegn öðru. Þar að
auki óttast maður, að bóluefnið
muni gera hvitu blóðkornin óvirk
eftir að hafa áður verkað örvandi
á þau”. „Unnt er að gera sér
vonir um”, segir dr. Kieler, „að
finna bóluefni, sem verkar á
krabbameinssjúkdóma. Hins
vegar veit maður ekki með vissu
hvaða gerðir veira koma helst til
greina i mönnum. Menn þekkja
þær veirutegundir, sem koma
fyrirhjá músum, rottum, köttum
og hænum. Rannsóknirnar
beinast nú um fram allt að þvi, að
komast að þvi, hvort maðurinn
hefur svipaöar veirutegundir,
sem ekki er óliklegt”, segir dr.
Kieler að lokum.
Að vissu leyti er ekki rétt að
krefjast þess, að ranitsóknir
manna á tunglinu beri niikinn
árangur. Þær rannsóknir liafa
ekki veriðsvo viðtækar. Þegar á
allt er litið, þá hefur ekki annað
verið gert i þvi sanibandi. en
að skafa nokkur sýni grunnt af
yfirborðinu, og einungis á sex
mismunandi stöðum. sem
liggja með löngu in illibili á
svæði, sem að flatarmáli sam-
svarar þvi sem næst bæði
Norður- og Suður-Ameriku.
Ilvar svo sem þessir leiðangrar
hafa lent, verður ekki vitað
nema þeir bafi verið einungis
snertispöl frá einhverju stór-
merkilegu, sem þeir hafa farizt
á mis við, án þess að hafa hug
ntynd um.
Það er þvi ekki unnt að lita á
það öðrum augum. en að rann-
sóknarstarf stjarnfræðinganna,
geimfræöinganna og jarð-
fræöinganna sé naumast liafiö,
auk heldur meira. Kann-
sóknirnar á tunglgrjótinu inunu
standa I mörg ár enn. Arang-
urinn af þeim rannsóknum
getur reynst harla mikilvægur.
Aldur nokkurra þessara steina
nemur fjórum milljörðum ára,
og er þar þvf um aö ræða minjar
frá fyrstu milljörðum ára sól-
kerfisins. Aldrei hefur fundist
neitt það hér á jöröu niðri, sem
er viðlíka gamalt, hvorki berg-
tegundir né jarövegur.
Ef til vill er það merkilegast
af þvi sent þessar rannsóknir
hafa hingað til leitt i ljós, að
sannast liefur að efnasant-
setning þessara sýnishorna er i
grundvallaratriöum gerólik þvi
sem um er vitað á jörðu niðri. i
samanburði við það sem titt er á
yfirborði jarðar, liafa menn
komist að raun um að yfirborð
tunglsins er þakið grjóti, saman
settu úr frumefnum, sein ekki
er unnt að bræða. A tunglinu eru
það frumefni eins og zircon,
titanium og sjaldgæf málm-
efni önnur, sem mestu ráða. A
jörðinni cru það liinsvegar
frumefni eins og vetni, kolefni,
natrium, hlý og önnur slik, sein
inest her á.
Rökrétt skýring á þessu gæti
verið sú, að tunglið hefði
einhvern tiina liitnað svo ofsa-
Irga og alllengi, að öll
hræðanleg efni liefðu bókstaf-
lega gufað upp. Að þá hafi
cinungis orðið þar eftir þau
frumefni. sein ekki gátu
hráðnað. Þessi tilgata er einnig
studd af þeirri staðreynd, að
viða bráðnað og siðan storknað
aftur fyrir kólnun.
En þá hlvtur að vakna sú
sptirning livað valdið hafi
slikuni ofsahita? Hann getur
liafa orsakast af þvi að þuugir
geimsteinar liafi fallið á yfir-
borð tuiiglsins snemnia i sögu
þess. Eða þá að átt hafi sér þar
stað gifurlcg oldsumbrol. Ef
þvþi væri til að droifa. þá hlytu
merki uiii það að fiunast á
vissum stöðum. en aðrir staðir
liefðu þá ekki orðið fyrir neinuni
áhrifuni. Að svo miklti leyti sem
raunsóknir leiðangra nianna til
tunglsins liafa enn leitt i ljós, er
svo að sjá álirifa þessa ofsaltila
ga’ti livarvetna á yfirliorði
tn nglsins.
Ef til vill hefur þetta lika átt
sérstað, þogar langt hitatiniabil
var ráðandi á sólunni. Sú lilgáta
strandar þó á þeirri staðreynd,
að þá lilyti álirifa sliks hitatima-
hils einnig að ga-la á jöröunni.
Aflur á móti er svo það, að
jörðin er varin gufuhvolfi. en
tunglið með iillu óvarið. og
einnig miinili uppguíunin úr
höfuniini á jörðinni liafa
ilregið úr áhrifuniini. Þess
finnast og merki. að jörðin liafi
orðið fyrir áhrifum af sliku
hitatiniaiiili, en þau merki eru
samt liarla ógreinileg. Og það er
óvefengjanleg slaðreynd að
ekki hafa fundisl á jörðunni
neinar hergtegundir viðlika
jafngamlar og þær, sem sóltar
liafa verið til tunglsins. Enginn
steinn og engin bergtegund á
jörðunni liefur haldist óbreytt
frá þvi á fyrstu milljörðum
aldursára sólkerfisins.
Þriðji möguleikinn er sá að
tunglið hafi einhvern tima verið
niun nær sólu en það er nú. Það
er ekki fyrir það að synja, að
það liafi einhvern tima verið
pláneta á sporbraut kring um
sól. Sporöskjulagaðri braut,
sem nálgaðist sólu mjög i annan
endann, ef til vill viðlika nálægt
og Merkúr er nú. Hafi svo veriö,
er áreiðanlegt að yfirborft
tunglsins hefur liitnað, og þaö
svo um munaði.
t liiun endanu getur slik
sporösk julaga braut liafa
nálgast jörðu eða að ininnsta
kosti nálægt sporbraut jarðar.
Og þá getur það einhvern tima
liafa gerst, ef til vill fyrir millj-
arði ára, að aðdráttarafl jarðar-
innar liafi orðið þess megnugt
að „fanga" lunglið þannig að
það hafi hreyst úr plánetu i
fylgihnött.
En livað sem svo öllu þessu
liður, þá hofur árangurinn af
tunglkönniininni valdið lals-
verðuin vonlirigðiim að einu
leyti. Það liefur sunisé komið á
daginn. að ógerlegt iiiuni að
linna nokkurt vatn á lunglinu,
nema þá ef til vill með þvi að
hora mjög djúpt niöur. Senni-
lega marga kilómetra niður úr
yfirhorðsskorpunni. Og það
þýðir. að það verði ákaflega
erfitt lyrir iiiaiininn. að nema
land á tunglinu og hafast þar við
þaunig að það yrði einskonar
nýlcnda jarðarinnar.
Sex sinnum hafa menn lent á tungiinu. En hvers hafa
þeir og við orðið vísari um tunglið fyrir atbeina þeirra?
Illllllllllllllll!l!lllll!!llllllllllllllllllllllllll!lllllllllllllllllllllllllll!ll!ll!l!llll
Vísindamenn leita að
Krabbameins-bóluefni
Nýttlyf sem gerir getulausa karlmenn að ólmum rekkjugörpum
Það var árið 1969, að italski lyf ja-
fræðingurinn, dr. Gian Gessa, til-
kynnti, að fundist hefði fyrir til-
viljun lyf, sem hefði öflugri kyn-
orkuaukandi áhrif en dæmi væru
til áður. Þarna var um að ræða
lyf, sem meðal sérfræðinga kall-
I)r. Jane Corbert og dr. Edward
Inglehart — brautryðjendurnir i
rannsókii á þessu kynorkuauk-
andi undralvfi.
aðist upphafsstöfunum „PCPA”,
og haföi upphaflega verið unnið
að gerð þess sem dugandi vopns i
baráttunni gegn Parkinson-veik-
inni. En þá hafði komiö iiljós að
lyfið hafði óvæntar og harla ó-
venjulegar aukaverkanir.
Nánari rannsókn leiddi og i ljós
áð lyf þetta var svo hættulegt i
umgengni, að Bandariska heil-
brigðismálaráðuneytiö lagöi blátt
bann við allri notkun þess.
En þar með eru ekki sögulok.
Þetta nýfundna lyf hefur i sér
fólgin svo gullin fyrirheit varð-
andi kyndofnar konur og getu-
lausa karlmenn, að varið hefur
verið tugum milljóna allt frá ár-
inu 1969 til stöðugra tilrauna og
rannsókna i sambandi við gerð
lyfsins og notkun. Hver er svo
leyndardómur þessa merkilega
lyfs? Þótt einkennilegt sé — sem
þó er alls ekki einsdæmi i sögu
lyfjafræðinnar — þá vita þeir vis-
indamenn, sem starfa að rann-
sókn þess, það alls ekki enn sem
komið er. En það er ekki neinum
vafa bundið, að hver sá visinda-
maður, sem uppgötvar það leynd-
armál, veit áður en langt um liður
ekki milljóna sinna tal. Þetta er
sumsé það lyf sem leitað hefur
verið að öldum saman.
Dr. Gessa, sem flust hefur frá
ttaliu til Bandarikjanna, og vinn-
ur þar nú öllum stundum að rann-
sókn lyfsins ásamt hópi visinda-
manna og aðstoðarmanna á
kostnað bandariska rikisins, og er
fyrst og fremst unnið að þvi að
t sjúkrahúsi einu i Georgstown i
Suður-Karólina, þar sem reynt er
að lækna fólk á aldrinum 60—80
ára af Parkinson-veikinni, kom
harla svipaö i ijós, öllum á óvænt.
Jane Corbett, 33 ára kona, segir
þannig frá áhrifum af notkun
lyfsins, þar sem sjúklingarnir
voru hópur kvenna á aldrinum
hygli saij\s konar áhrifum lyfsins
á karlsjúklinga. Það var eins og
skortur á kynhvöt og getuleysi
þeirra, sem þjáð hafði þá um ára-
tuga skeið, hyrfi eins og dögg
fyrirsolu. Sjötugur maður gerðist
til dæmis allt i einu svo áleitinn
við rúmlega tvituga hjúkrunar-
konu, að hann tætti bókstaflega
daga, höfðu þeir slinningu og
kynorku á við hvern tvitugan
karlmann og hann vel hraustan.
Ekki veit ég samt hvort Irjósemi
þeirra helur komist allt i einu á
hliðsætl stig. En það er stað-
reynd, hvað sem öðru liður, að við
hölum lyrir hendingu uppgiitvað
hið raunverulega kynorkulyf,
Draumur gullgerðarmanna, fúskara og lærðustu vísindamanna um aldaraðir er orðinn að veruleika - fundist
hefur, fyrir hendingu raunar, virkt lyf við getuleysi. En lyfið hefur hættulegar aukaverkanir - sé það ekki
notað undir ströngu eftirliti,og fyrir það þora læknar og visindamenn ekki að því sé slepptá frjálsan markað
fullkomna lyfið sem vopn i bar-
áttunni gegn Parkinson-veikinni,
sem áður getur. Eins og kunnugt
er, þá veldur sú veiki krampa-
flogum og titringi. Það var þegar
unnið að tilraunum á slikri notkun
þess á tilraunadýrum, að upp-
götvuð voru hin kynorkuaukandi
áhrif þess.
Rottur, kaninur og kettir, urðu
mögnuð kynorku, eftir að þeim
hafði verið gefið iyfið.
Það sýndi sig að PCPA hafði
margföld kynorkuaukandi áhrif
samanborið við nokkurt þekkt lyf.
60—70 ára. Það var ekki liðinn
fullur sólarhringur frá fyrstu inn-
gjöf, þegar hin merkilegu áhrif
fóru að segja til sin.
— Þær fengu æskuroða i vanga,
segir frú Corbett, hrukkurnar
tóku að sléttast, og þær af þeim,
sem höfðu verið með öllu hirðu-
lausarum útlit sitt, kröfðust þess
nú að fá snyrtingu og hárgreiðslu.
Og þær fóru að haga sér gagnvart
karlmönnum, rétt eins og þær
væru seytján ára!
Dr. Edward Inglehart, sem hef-
ur einn um fertugt, veitti fljótt at-
fötin utan af henni. Ekki neinum
vafa bundið, að hann mundi hafa
nauðgað henni, ef hann heföi ekki
verið stöövaður i tæka tið. Hann
sagði læknum á eftir, að þetta
væri i fyrsta skipti i fimmtán ár,
sem hann hefði kennt karl-
mennsku sinnar.
— Þvi veröur naumast með
orðum lýst hversu furðuleg áhrif
notkun lylsins hafði á þessa öld-
unga, segir dr. Inglehart. —
Flestir af þeim höfðu verið getu-
lausir i mörg ár, en þegar þeim
halði verið gefið lyfiö i tvo—þrjá
afrodisiacum, sem menn hafa
leitað árangurslaust árum sam-
an.
Dr. Ingiehart bætir þvi við að
þau lyf, sem nú eru seld sem kyn-
orkuaukandi, eru seld á fölskum
forsendum. Þau hala einungis
þau áhrif að auka hlóðrásina til
kynlæranna, en þau auka ekki
kynhvötina sem slika.
— Við vitum ekki enn með
vissu hvernig PCAP veldur þess-
um áhrilum. En það er hald okk-
ar, að það hafi áhrif á kynorku-
stöðvarnar i heilanum, og fyrir
Augað blekkt. Frá breskri sýningu: lllusion in Science, Nature and Art.
það verði þessi merkileg breyling
á kynhviitinni hjá kyndolnum
konum og gelulausum korlum.
Dr. William O’Malley, tauga-
sérfræðingur við háskólann i
Georges-town, helur reynt lyfið
við tilraunahóp karlmanna á
aldrinum 60—75 ára, sem allir
hafa verið kyngetulausir i að
minnsta kosli 5—10 ár. Hann
komst að raun um að þeir endur-
heimtu allur kyngetu, samsvar-
andi við lullhrausta 15—25 ára
karlmenn. Sumir fóru jafnvel
íram úr þeirri getu.
Þessi kynorkuaukning, svona
allt i einu, halði að sjálfsögðu lika
sinar varhugaverðu hliðar. Það
var til dæmis alls ekki á það hætt-
andi að senda ungar hjúkrunar-
konur einar inn lil þessara „sjúk-
linga”, heldur urðu þær að hafa
karlmann sér til verndar.
Og þess eru að minnsta kosti
tvödæmi Irá kvennadeildinni, aö
konur á aldrinum 65—70 ára, hala
reynt að múta karlmönnum til at-
lota með peningum. Ein auöug
kona, 67 ára, bauð hjúkrunar-
manni hvorki meira né minna en
5000 dollara i þvi skyni.
— Það leið talsvert langur timi
þangað til við þorðum að birta
skýrslur um þennan furðulega
árangur opinberlega, segir dr.
O’Malley. — En við álitum fram-
tiðarhorfurnar i sambandi við
þetta lyf svo glæsilegar og rikar
af lyrirheitum, að þarna sé i
rauninni fundið lyf, sem læknað
geti bæði konur al kyndofa og
karlmenn af getuleysi. Enn sem
komið er, fylgir þó noktun lyfsins
sú áhætta, að ekki er unnt að fá
öðrum en sérfróðum læknum það
i hendur. Það krefst fullkomnustu
læknisfræðilegrar þjálfunar og
kunnáttu að umgangast það.
1 haust er leið voru gerðar til-
raunir undir umsjón slíkra sér-
iræðinga með lyfið gegn kyndofa
hjá konum og getuleysi hjá karl-
mönnum. Voru tilraunirnar gerð-
Framhald á bls. 4
0
Fimmtudagur 15. nóvember 1973.
Fimmtudagur 15. nóvember 1973.