Alþýðublaðið - 12.12.1973, Page 12

\\,
■\\
,A\

■ilP
í nótt var búist við
snjókomu í fyrstu en
siðan slyddu, en í dag er
reiknað með kaldri
norðanáttog vægu frosti
i Reykjavík og nágrenni.
Því má reikna með, að
ekki verði heiglum hent
að aka né ganga um göt-
ur borgarinnar í dag.
Frost var víðast 4-10
stig á landinu í gær, en
mest var það 15 stig á
Staðarhóli og í Sandbúð-
um. Fjögurra stiga frost
var i Reykjavik. Skýjað
var á Vestur- og Suð-
vesturlandi en bjart fyr-
ir norðan og austan.
KRILIÐ

/ V£STmfir**/nt=yju/Y) 1
R/tr/ 'R korvft á/trp LÉ L£6R/ ORINL) V£RK
i I
mm 1 1
Rut) uóu/n
KffOPp
\£lt)l 2 £/NB 'OOK/R NRLL m/íLT /
) MdUfZ
f £NL> TflLfíR
5/<£L eTtrN\ UR
□ £yDD PÓLCO
5KR
KftbT □ m
'RT FREK □ U
INNLÁNSVIÐSKIPTí LEIÐ
^TIL LÁNSVIÐSKIPTA
JÍBIJNAÐARBANKI
rnm ÍSLANDS
KOPAYOGS APÓTEK
Opið öll kvöld til kl. 7
Laugardaga til kl. 2
Sunnudaga millí kl. 1 og 3
□ Orður oq titlar — hversu úrelt?
ENGIN TÆMANDI SKRJÍ UM
HANDHAFA FALKAORDUNNAR
„Orðunefnd leitast við að
sæma með fálkaorðu sem flest
framáfólk, karla og konur, i
Reykjavik og utan Reykjavikur,
sem með störfum sinum hefur
eflt hag og heiður fósturjarðar-
innar öðrum fremur”, sagði
Birgir Möller forsetaritari og
ritari orðunefndar, þegar
fréttamaður Alþýðublaðsins
ræddi við hann um þetta um-
deilda atriði i opinberu lifi
landsins. „Orðuveitingarnar
hafa verið gagnrýndar, en sé lit-
ið á hina góðu hlið málsins má
segja, að með öðrum hætti er
ekki unnt að veita fólki viður-
kenningu fyrir frábærlega unnin
störf, — eins og t.d. þvi fólki,
sem nú siðast fékk fálkaorðu
fyrir framlög sin vegna Vest-
mannaeyjagossins”, sagði
Birgir.
beir menn, sem skipa orðu-
nefnd, og gera tillögur um það,
hverjir skuli sæmdir fálkaorðu,
eru: Pétur Thorsteinsson, ráðu-
neytisstjóri, formaður, Hall-
grfmur F. Hallgrimsson, for-
stjóri, varaformaður, dr. Guð-
rún P. Helgadóttir, skólastjóri,
Friðjón Skarphéðinsson, yfir-
borgarfógeti, Birgir Möller, for-
setaritari, ritari. Öttar Möller,
forstjóri, er varamaður i nefnd-
inni. Forseti tslands er stór-
meistari hinnar islensku fálka-
orðu, og sá eini á landinu, sem
má bera stórriddarakross i
keðju.
„Það má hver sem er gera til-
lögur um, hverjum skal veitt
fálkaorðan, — þú getur hvenær
sem er sent henni bréf með til-
lögum — en forseti tekur endan-
lega ákvörðun. Á hverju ári má
veita 25 tslendingum fálkaorðu,.
en sá kvóti er reyndar ekki allt-
af fylltur, og 15 má veita stig-
hækkanir”.
Ef veita á útlendingum fálka-
orðu, skrifar utanrikisráðuneyt-
ið hér til utanrikisráðuneytis
viðkomandi lands, en það kann-
ar aftur i heimabyggð þess, sem
sæma á orðuna, hvort hann er
verðugur hennar, „þótt menn
hafi gert Islandi mikið gagn get-
ur verið, að þeir séu dæmdir
menn heimafyrir, t.d. fyrir
skattsvik eða þviumlikt", sagði
Birgir. Einnig verður að ganga
úr skugga um, hvort viökom-
andi hafi fengið orðu áður, og þá
af hvaða stigi, þvi ekki má veita
óæöri oröu en veitt hefur verið
áður.
önnur regla gildir um orðu-
veitingar við opinberar heim-
sóknir erlendra þjóðhöfðingja
til landsins, eða þegar forseti ts-
lands fer i opinberar heimsóknir
erlendis. Þá hefur forsetaritari
birgðir af fálkaorðum i fórum
sinum, og eru þær veittar á báða
bóga, — til gestgjafanna og
fólks næst þeim að tign og virð-
ingu, til þeirra, sem heimsóttir
eru, t.d. borgarstjóra eða for-
stöðumanna safna, sem skoðuð
eru, og til þjónustufólks og ann-
arra, sem greiða götu þjóðhöfð-
ingjanna. Þessar veitingar eru,
að sögn Birgis Möller, hefð, sem
ekki má bregða útaf.
Lög um orðuveitingar voru
sett árið 1921, þegar Kristján
konungur X. kom til landsins, og
þá var hann gerður að stór-
meistara.en siðan hafa forsetar
landsins borið þann titii. Fyrsti
Islendingur, sem fékk æðsta stig
fálkaorðunnar, stórkross-
stjörnu, er Jón Magnússon,
fyrrverandi forsætisráðh., en
hann hlaut orðuna árið 1921.
Þeir,sem hafa fengið stórkross-
inn og eru nú á lifi eru: Emil
Jónsson, fv. ráöherra, Gunnar
Gunnarsson, rithöfundur, Hall-
dór Laxness, rithöfundur, Jó-
hann Hafstein, fyrrverandi for-
sætisráðherra, Páll ísólfsson
tónskáld, Sigurbjörn Einarsson
biskup, dr. Sigurður Nordal,
Stefán Jóhann Stefánsson, fv.
ráðherra og Ólafur Jóhannes-
son, forsætisráðherra. Ekki er
vitað, hversu margir hafa feng-
ið hina islensku fálkaorðu, þar
sem skrá yfir þá hefur aldrei
veriðgerð. Hinsvegarkom fram
fyrir tveimur árum, að slikt hafi
verið i ráöi. Birgir Möller var að
þvispurður,hversvegna sú skrá
hafi enn ekki verið gerð, svaraði
hann þvi til, að það sé svo mikið
verk, að ekki hafi verið tök á að
leggja i það verk.
Fálkaorðan er eina orðan,
sem til er á tslandi, en hún
skiptist niður i fjögur stig: Stór-
krossriddari, stórriddari með
stjörnu, stórriddari og riddari.
Reglan er sú, að lægsta gráða
orðunnar er veitt fyrst, en þó er
gerðundantekning, þegar um er
að ræða menn, sem hafa unnið
það umtalsverð stórvirki, að á-
stæða er til að gera undantekn-
ingu. Meðal þeirra, sem hafa
fengið æösta stig strax, er Hall-
dór Laxness, en hann var
sæmdur stórriddarakrossinum
eftir að hann hlaut nóbelsverð-
laun bókmennta, árðið 1956. Þá
fá forsætisráðherrar og aðrir
æðstu menn þjóðarinnar vana-
lega æðsta stig strax. Eftir lát
þeirra, sem sæmdir hafa verið
orðum, skal orðunum skilað,
samkvæmt viðtekinni venju,
sem sniðin er eftir reglum um
orðuveitingar á hinum Norður-
löndunum. Þetta atriði, sagöi
Birgir, að sé mismunandi,
„sumsstaðar er orðunum skil-
að, annarsstaðar ekki”, sagði
Birgir.
Verð krossa hinnar islensku
fálkaorðu er sem hér segir:
Stórkrossstjarnan kostaði árið
1971 kr. 7.936.50, en ekki er vitað
verð hennar nú, þar eð hún hef-
ur ekki verið veitt siðan það ár.
Stjarna stórriddara kostar kr.
5.840, stórriddarakross kr. 3.470
og riddarakross kr. 2.025. —
Kjartan Asmundsson gullsmið-
ur hefur smiðað krossa þessa
siðan árið 1935.
Þess skal að iokum getið, að
kvótinn i ár hefur ekki verið
fylltur, svo enn geta einhverjir
átt von á heiðursmerki.
PIMM á fttrnum vegi
TRÚIR ÞÚ Á DRAUGA ?
Ingi Júliusson, verkstjóri i
Ve stmannaeyjum: Trúa ekki
allir á drauga? Aö minnsta kosti
geri ég það. Raunar hef ég ekki
orðið var við þá sjálfur nema
kannski óbeint.
Gunnar Hannesson, heildsali:
Nei, ég trúi sko ekki á drauga.
Allar draugasögur eru vitleysa,
— og tslendingasögurnar lika.
Clara Waage, húsmóðir: Þaö
geri ég alls ekki. Ég las náttúr-
lega draugasögur, þegar ég var
krakki, en hafi ég trúað þeim þá
geri ég það alls ekki núna.
Rafn Asgeirsson, bóndi á Svarf-
hóli, Stafholtstungum: Nei, ég
held ég trúi ekki á drauga. 1 það
minnsta hef ég aldrei séð draug.
Ragnhildur Einarsdóttir, hús-
freyja, sama stað: Ég trúi á
drauga, þótt ég hafi aldrei séð
þá. En hins vegar hef ég heyrt i
þeim.