Alþýðublaðið - 24.12.1973, Qupperneq 21

SAMFYLKINGIN
f LOFT UPP f NOREGI

RkgflR ímT
s . "SM

y(í Mí jí ''tcGh \ 'Pp

Mynd af klofnings-
þinginu i nóvember 1923. 1
ræðustóli stendur Oscar
Torp, sem kjörinn var nýr
formaður Norska Verka-
mannaflokksins. Á hægri
hönd honum situr Einar
Gerhardsen, sem kjörinn
var ritari flokksins.

flokkar um allan heim
skyldu leitast við að
mynda svokallaðar verka-
manna- og bændastjórnir
— þ.e.a.s. að taka upp
samstarf við bænda-
flokkana i viðkomandi
löndum. Þessi fyrirskipun
frá Moskvu féll einkar vel
að aðstæðum t.d. i Balkan-
löndum, en var i hróplegri
mótsögn við þjóðfélags-
aðstæður annars staðar —
t.d. á Norðurlöndum og þá
fyrst og fremst i Noregi og
Sviþjóð. Engu að siður
töldu kommúnistar i sam-
fylkingarflokkum þessara
landa, að slikum fyrir-
skipunum bæri að hlýða
bókstaflega eins og
sérhverjum öðrum — m.a.
þeirri, að guðstrú sam-
ræmdist alls ekki fræðum
Marx og öllum sósialistum
bæri annað hvort að
afneita Árúarbrögðunum
eða vera afneitað ella af
flokkum sin.um.
Jafnaðarmenn hins vegar
neituðu aö taka við fyrir-
skipunum frá erlendum
valdhöfum, þeir litu
Alþjóðasamband kommú-
nista hornauga og þóttust
engu siður bornir til að
hugsa, álykta og ákveða
um málefni flokka sinna,
en valdhafarnir i Moskvu.
1 febrúarmánuði árið
1923 var haldið i Osló
reglulegt flokksþing
norska Verkamannaflokk-
sins. Aðalmál þingsins var
afstaða flokksins til
Aiþjóðasambands
kommúnista. Nokkru áður
hafði alþjóðasambandið
sent einn duglegasta erin-
dreka sinn — Karl Radek
— til Noregs til þess að
reyna að leiöa Verka-
mannaflokkinn á rétta
braut. Hann komst fljótt
að raun um, að of mikil
andstaða væri innan
flokksins gegn Alþjóða-
sambandi kommúnista til
þess að hún yrði yfirunnin
og hamraði þvi i fljót-
heitum saman mála-
miðlunarplagg um afstöðu
flokksins til Alþjóðasam-
bandsins — Kristjaniutil-
löguna svonefndu — sem
honum tókst að fá sam-
þykkt að borin yrði upp á
flokksþinginu.
Norskir kommúnistar
voru hins vegar óánægðir
meö málamiðlun þessa og
töldu, að Karl Radek
hefði látið jafnaðarmenn-
ina leika á sig. Töldu þeir
— og sjálfsagtmeð réttu —
að málamiðlunin væri
ekkert annað en undir-
búningur aö þvi, að flokk-
urinn segði formlega skilið
við Alþjóðasambandið og
ákváðu þvi að beita sér
gegn samþykkt
Kristjaniutillögunnar á
flokksþinginu. Eftir
miklar sviptingar og
harða fundi urðu
kommúnistar undir með
aðeins tveggja atkvæöa
mun. Kristjaniutillagan
var samþykkt með 94
atkvæðum gegn 92.
Með þessum atburðum
hafði raunar verið lýst
opinberlega yfir striði
milli jafnaðarmanna og
kommúnista i norska
Verkamannaflokknum.
Var ráðist til atiögu innan
hinna einstöku flokks-
félaga og aðildar-
sambanda Verkamanna-
flokksins og slagurinn stóð
um, hverjir ná myndu
meirihluta á aukaþingi,
sem ákveðið var að halda
um haustið.
Fyrstu orrustuna unnu
kommúnistar. Það var á
þingi Æskulýðssambands
Verkamannaflokksins,
sem saman kom i febrúar-
mánuði árið 1923 —daginn
eftir, að flokksþinginu
lauk. Þar var Kristjaniu-
tillagan felld með 96
atkvæðum gegn 33.
Kommúnistar yfirtóku
jafnframt stjórn sam-
bandsins, felldu út úr
stjórninni alla jafnaðar-
menn, en settu Moskvu-
hlýðna kommadrengi inn i
staðinn. Einn þeirra, sem
þarna var felldur út úr
stjórn Æskulýðssambands
Verkamannaflokksins var
varaformaður samband-
sins, Einar Gerhardsen,
sem siðar átti eftir að
standa sem sigurvegari
yfir höfuðsvörðum
kommúnista i Noregi og
gerast einn merkasti
stjórnmálaleiðtogi þjóðar
sinnar, forsætisráðherra
og formaður Verka-
mannaflokksins.
Unghreyfingunni var nú
skipt upp f sellur og hóf
hún þegar i stað hat-
ramma baráttu gegn
Verkamannaflokknum og
jafnaðarmönnunum i for-
ystuliði hans.
1 júnimánuði árið 1923
kallaði stjórn Alþjóða-
sambands kommúr.ista
svo saman það, sem hún
kallaði útvikkaðan fund
framkvæmdanefndar.
Fundurinn var að sjálf-
sögðu haldinn i Moskvu og
aðaldagskrármálið var að
fjalla um mál verka-
mannaflokkanna i Noregi
og Sviþjóð, en i báðum
þessum löndum höfðu
helstu forsvarsmenn
flokka þessara, aörir en
kommúnistar, neitað að
hlýða skipunum Alþjóða-
sambandsins.
Rússar höfðu lengi gert
tilraunir til þess að fá
Martin Tranmæl, einn af
merkustu boðberum
jafnaðarstefnunnar á
öllum Norðurlöndum, og
formann norska Verka-
mannafl. til þess að koma
til Moskvu og töldu þeir
sig geta yfirunnið and-
stöðu hans þá fyrst hann
væri kominn þangað.
Tranmæl neitaði lengi vei
að hlýða kallinu — sagðist
ekki mæta hjá rann-
sóknarrétti i erlendu riki
— en nú ákvað hann að
fara. Erling Falk, annar
kunnur norskur verka-

IÐJA
félag verksmiðjufólks
óskar öllum félagsmönnum sinum, og
öðrum
landsmönnum
gleðilegra jóla og gæfuriks komandi árs
með þökk fyrir samstarfið á árinu.sem er
að liða.
IÐJA
félag verksmiðjufólks
Óskum félagsmönnum og landsmönnum
öllum
gleðilegra jóla
og gæfu á komandi ári og þökkum sam-
starfið á árinu sem er að liða
Félag íslenzkra rafvirkja
Rafiðnaðarsamband Islands
Jólablað 1973
©