Alþýðublaðið - 11.10.1974, Side 7

Björn Dagbjartsson:
KOLMUNNI TIL MANNELDIS
Veiðar og
veiðitækni
Fiskiönaöurinn i Noröur
Evrópu, sem farinn er aö kenna
töluvert á hráefnisskorti, hefur
á síöustu árum beint hráefnis-
leit sinni mjög aö ýmsum
óvanalegum fisktegundum. Ein
af þessum nýju fisktegundum er
kolmunninn. Liffræöingar álita,
aö i Noröur Atlantshafinu séu 8-
10 milljónir tonna af kolmunna.
Hann hrygnir snemma vors,
mars — mai, á svæöinu NV af
Bretlandseyjum. A þeim tima
er liklega auöveldast aö veiöa
hann, en 1 milljón tonna mætti
sennilega veiöa aö skaölausu.
Veiöitæknin er enn ekki komin
i viöunandi horf, aö þvi er
viröist. Flotvarpa er veiöar-
færiö sem mest er notaö, en
oftast er fiskurinn á meira en
200 faöma dýpi. Þaö er aftur á
móti algengt vandamál, aö
pokinn rifnar, vegna þess aö
hann bókstaflega skýst upp i
loftiö, þegar sundmagi fisksins
þenst út, er þrýstingur vatnsins
minnkar.
Þaö er taliö, að á sumrin og
snemma vetrar, sé kolmunna-
stofninn dreiföur um N-
Atlantshafiö milli Noregs og
Islands.
Hann kemur lika stundum
upp að ströndum beggja
landanna, og þar má auöveld-
lega veiöa hann i venjulega
botnvörpu. Verksmiðjutogarar
Rússa eru sagöir veiöa vaxandi
magn kolmunna i NA-Atlants-
hafinu.
Opinberar tölur fyrir árið 1971
gefa til kynna, aö rússneskur
kolmunnaafli hafi þaö ár veriö
63.700 tonn. Ekki er vitaö um
afla þeirra eftir það. Fiskurinn
er ekki eins þéttur, þegar hann
er ekki á hrygningarstööunum,
og má þaö vera skýringin á þvi,
aö Rússar viröast ekki kvarta
yfir þvi vandamáli aö rifa
pokann.
Spænskir togarar veiða
a.m.k. 10-20 þús. tonn af
kolmunna á ári, aöaiiega fyrir
fiskmjölsiönaöinn. 1 Noregi og
Danmörku er lika landaö
umtalsverðu magni af
kolmunna, með hinum
svokallaöa „skitfiski”, sem
notaður er til fiskmjölsfram-
leiöslu.
Eftir þvi, sem segir i
skýrslum norsku Hafrann-
sóknastofnunarinnar, er
kolmunnainnihald þessarar
blöndu a.m.k. 100 þús. tonn á
ári.
Sl. vor stóö norska rikis-
stjórnin fyrir tilraunum meö
kolmunnaveiðar á hrygningar-
svæöunum vestur af Skotlandi.
Var boðiö sérlega gott verö, þ.e.
1 norsk króna á kiló, fyrir isaöan
kolmunna, sem landaö var i
Noregi. Tilgangurinn með þessu
var aö fá tækifæri til þess aö
reyna framleiösluaöferöirnar
og markaðinn á meira magni af
þessu hráefni en hingaö til. En
þrátt fyrir mikinn áróöur, sýndu
aöeins 4 eöa 5 útgerðarmenn
áhuga á þessu, og sendu báta
sina til veiöa. Aöeins nokkur
hundruð tonnum af isuöum
kolmunna var landaö i Noregi,
auk 3.000 tonna til fiskmjöls-
framleiöslu. Þaö getur sjálfsagt
oröið vandamál hérlendis lika
aö vekja áhuga sjómanna á
þessum veibum I beinu fram-
haldi af loðnuvertfð.
Bresk yfirvöld reyndu lika
töluvert til ab fá menn til
kolmunnaveiða sl. vor með
fremur litlum árangri. Þrátt
fyrir þaö virtust allir, sem leitaö
var til, vera mjög bjartsýnir
um, að þessar veiöar væru mjög
áhugaverðar.
Hér á íslandi hefur kolmunni
ekki verið veiddur svo teljandi
sé, e.t.v. nokkur hundruð eða
þúsund tonn á ári.
Sjómenn og útgerðarmenn
hafa ekki talið það borga sig aö
veiða kolmunnann til fiskmjöls-
framleiöslu, og frystiiðnaöurinn
hefur ekki enn veriö tilbúinn til
að taka á móti þessu hráefni.
A siðustu mánuðum, þ.e.a.s.
nú i sumar, veiddust nokkur
hundruö tonn af kolmunna fyrir
tilviljun af bátum, sem voru á
spærlingsveiöum fyrir Suöur-
ströndinni. Þar virðist nú vera
þó nokkuö magn af smákol-
munna, en einnig stórum og
góðum. Þaö er ekki vitað um
afla kolmunna hjá öörum
Evrópuþjóðum en hér hafa
verið upp taldar, og er ekki
liklegt, að kolmunnaveiöar
þeirra séu nokkrar teljandi
ennþá.
Stærð og efnainnihald
Kolmunninn er af þorskfiska-
ættinni, náskyldur lýsunni..
Algengast er, aö hann sé 30
cm á lengd og 120-150 g á þyngd.
Einstaklingar yfir 40 cm á lengd
og 400-500 g á þyngd, hafa samt
sem áður veiðst.
Samkvæmt rannsóknum er
proteininnihaldiö, þ.e. eggja-
hvltuefnin I kolmunnanum hér
um bil nákvæmlega jafn mikil
og i þorskflökum og aörir efnis-
þættir eru mjög svipaöir og i
öörum bolfisktegundum.
Geymslutiiraunir
Þar sem kolmunninn er aðal-
lega veiddur þó nokkuö langt frá
landi, var taliö nauösynlegt, aö
reyna geymsluþol hans, þ.e.
hvernig óaögerður fiskur
geymdist I is. Fyrri tilraunir
höföu sýnt, að geymsluþolið var
ekki mikiö fyrir fisk, sem var
meö átu I mögum. Reyndist
hann þannig á sig kominn
geymast aöeins 2 daga, eða
minna en þaö.
Kolmunni, sem litiö eða
ekkert hefur af átu i mögum,
geymist óskemmdur i a.m.k.
eina viku Isaður.
Norömenn hafa reynt aö
flytja kolmunnann i kældum sjó,
en sjókæling viröist ekki heppi-
leg fyrir þennan fisk, þar sem
hann er þó nokkuö eölisþyngri
en t.d. sildin og loönan og
sekkur þvi auðveldlega,
pressast saman á botninum og
er erfitt aö ná honum úr. Auk
þess, sem hann er þá oft oröinn
marinn og illa farinn.
Ágætis matfiskur
Eins og sést á þvi, sem á
undan hefur veriö sagt, þá er
langmest af kolmunnanum, sem
veiöist i N-Atlantshafinu notað
til fiskmjölsframleiöslu ennþá.
Þó er nokkuð óvist hve mikið
Rússarnir sjóöa niður eða frysta
um borð, en heyrst hefur, aö
kolmunni sé til á markaönum i
Rússlandi.
Kolmunninn er alveg ágætis
matfiskur. 1 Rannsóknastofnun
fiskiðnaðarins voru s.l. vor
gerðar ýmis konar matreiðslu-
tilraunir á kolmunna, sem
slægöur var og frystur um borö I
r.s. Arna Friðrikssyni. Hann
var soöinn, steiktur, djúp-
steiktur, búnar til bollur úr
kolmunnahakki og alltaf þóttu
þessir réttir góöir, litiö lakari en
sams konar réttir úr ýsu og
þorski.
Norðmenn og Englendingar
hafa komist að sömu
niöurstööu, að þvi er nýlegar
fréttir herma. Norðmenn segja
einn höfuökostinn við kol-
munnahold, vera bindihæfni
þess, þegar búnar eru til hinar
heföbundnu skandinavisku
fiskibollur. Breskir „fish and
chips” kaupmenn, segja að
kolmunnaflök séu alveg prýöil.
i þeirra vörur. Stærö kolmunna-
flakanna, þau eru vanalega 45-
60 g aö þyngd, er sögö heppileg i
þessum tilgangi.
Sá notkunarmöguleiki, sem
vakið hefur hvaö mesta athygli,
er þó sennilega marnings-
blokkin.
Véivinnsla
Það, hvaö kolmunninn er
lltill, hefur þótt galli hvað
snertir framleiöslukostnað, og
margir fiskframleiðendur, hafa
látið hugfallast þess vegna. Það
er augljóst, aö nota verður vélar
til þess aö hausa kolmunnann og
slægja hann, og ef með þarf að
flaka hann. A.m.k. tveir
evrópskir framleiöendur fisk-
vinnsluvéla, hafa náö umtals-
veröum árangri i þvi að breyta
vélum sinum, svo að hægt er aö
nota þær i þessum tilgangi.
Umfangsmiklar tilraunir
voru geröar á vélflökun af
Norömönnum árið 1973.
Árangur þeirra tilrauna virtist
benda til þess aö flökun væri
ekki eins hagkvæm og
marningsvinnsla.
Flökunar- og roðflettivélar
fyrir þennan fisk virtust a.m.k.
þurfa endurbóta viö og sérstak-
lega voru afköstin, sem
vélarnar skiluöu fremur lítil.
Hausunar- og slægingarvélar
eru orðnar betur þróaöar.
Hausinn er skorinn af og
kviöarholiö er algjörlega
hreinsaö með sérstökum
kvarnarsteinum, burstum og
vatnssprautum. Þar meö fjar-
lægist bæði svarta
kviöarhimnan og nýrað
(blóöhryggurinn). Eftir þessa
hreinsun má setja fiskinn i
gegnum marningsvél án frekari
aögerðar.
Aö þvi er segir i norskum
fréttum, eru nýtingartölurnar
38-55% marningur, miöaö viö
hausaöan og slægðan fisk. Þetta
breytist með stærö fisksins,
gerö vélar o.s.frv. Tilraunir,
sem geröar hafa verið I Rann-
sóknastofnun fiskiönaðarins,
bentu til, að betri nýting væri á
marningsvinnslunni, ef
kolmunninn væri nýr, þá
fengust um 45%, en ef kol-
munninn var frystur og þiddur
upp fyrir vinnsluna aðeins 39%
af marningi, hvort tveggja
miöað viö óslægðan fisk. Þess
ber að geta, aö hér var hausaö
og slægt meö höndunum.
Þvottur og bleiking
Það er óhjákvæmilegt aö blóð
kreistist út úr hryggnum og
uggunum, þegar marningur er
unninn úr slægðum og
hausuðum kolmunna.
Fiskholdiö sjálft er einnig mun
dekkra útlits, heldur en hold af
þorski eöa ýsu. Þetta er talinn
vera galli, þegar geröir eru fisk-
stautar, eða skammtar úr
marningsblokkum.
Þvi voru gerðar tilraunir, til
þess að bleikja eða lýsa
kolmunnamarninginn. Eftir
bleikinguna, var marningurinn
ljós aö lit, en aörir eiginleikar,
og sérstaklega þó bragö og
gerö, hafði breyst til hins verra.
1 fiskstautum þótti þetta bleikta
hráefni mun lakara að gæðum.
Þegar búiö var að bæta I
bleikta márninginn kryddi og
öðrum viöbótarefnum mátti
gera úr honum ágætis fiski-
bollur.
önnur, fremur óhagstæö
niöurstaöa, sem fram kom viö
geymsluþolsprófanir, var sú aö
greinilegt þráabragð var komiö
af sýnishornum, sem ekki höföu
hlotiö neina bleikimeöferö eftir
aðeins 3ja mánaða geymslu viö
25 gr.C frost og það veröur að
teljast mjög alvarlegur galli,
fyrir frystar sjávarafurðir.
Frekari tilraunir meö þvott á
kolmunnamarningi og geymslu
Össur Kristinsson og Björn Dagbjartsson:
SPÆRLINGUR OG NYTING
Bjarni Sæmundsson telur
spærlinginn meöal algengustu
fiska viö tslandsstrendur. Spær-
lingsveiöar hófust hér viö land
sumariö 1969 meö tilrauna-
veiðum m.s. Halkions frá Vest-
mannaeyjum. Siöan hefur spær-
lingur verið veiddur á hverju
ári, einkum af bátum frá Vest-
mannaeyjum, Þorlákshöfn og
Sandgeröi. Samkvæmt
skýrslum Fiskifélags tslands í
Ægi hefur aflamagniö þessi ár
veriö sem hér segir:
1969 886 tonn
1970 2890 tonn
1971 3030 tonn
1972 40 tonn
1973 8464 tonn
Allt útlit er fyrir það, aö ver-
tiöin i ár veröi a.m.k. álika góö
og vertiöin 1973.
Norömenn og Danir hafa
undanfarin 15 ár veitt spærling i
allmiklum mæli m.a. i Noröur-
sjónum. Áriö 1972 var landaö
yfir 1/2 milljón tonna i þessum
löndum af svokallaöri
spærlingsblöndu meö 40%
spærlingi.
Hingaö til hefur nánast allur
spærlingsafli, hérlendis sem er-
lendis, fariö til bræöslu, og þar
af ieiöandi verið tiltölulega lágt
metinn. Mikill áhugi er nú fyrir
þvi, aö kanna möguleika á
nýtingu þessa fisks fyrir frysti-
húsin.
t júni og júli I sumar var
safnaö nokkru magni af
ferskum spærlingi i Vest-
mannaeyjum, og ýmis konar til-
raunir geröar i framhaldi af þvi.
Auk þess var reglulega fylgst
meö spærlingnum sem bræöslu-
hráefni alla vertiöina. Rann-
sóknastofnanir fiskiðnaöarins I
Reykjavik og Vestmannaeyjum
stóöu aö þessum tilraunum, en
nutu góörar aðstoöar skipverja
og útgerðarmanna m.s.
Halkions, sem flutti spærlinginn
isaöan og ferskan i land.
Frystihúsin i Vestmannaeyjum
lánuöu tæki til tilraunanna og
sáu um frystingu og geymslu á
þvi, sem unniö var.
Ef nasamsetning
Spærlingurinn er af ætt
þorskfiskanna og þvi likur þeim
aö efnasamsetningu. Hann
safnar fitu i lifrina, en fiskholdiö
sjálft veröur ekki verulega feitt,
þótt feitara sé en t.d. þorskhold.
Lifrarmagniö hefur mælst allt
aö 12% af heilum fiski i ágúst.
Heilfiskurinn inniheldur um 18-
20% fitufritt þurrefni, en fitu-
magnið (aöallega lifrarfita) er
breytilegt eftir árstiöum, lægst
aö vorinu 1-2%, en hæst i
ágúst—september, allt aö 10%.
Efnasamsetning fiskholdsins
(spærlingsmarnings) mæidist
sem hér segir i júni—júl 1974:
%
Protein 18.5
Fita 0.7-1.3
Vatn 80.0
Salt 0.3
Aska 1.4
Geymsluþol
Þar sem spærlingurinn, sem
notaöur var viö rannsóknirnar,
reyndist lifrarmikill og meö
mikilli rauöátu I mögum, var
ekki búist viö, aö geymsluþol
hans væri mikiö. Niöurstööur
geymsluþolstilraunarinnar
komu þvi þægilega á óvart. Vel
isaöur, en óaögeröur
spærlingur, var geymdur I 90
litra plastkössum I kæligeymslu
(lofthiti 0-4 C) og virtist ennþá
óskemmdur eftir 5 sólarhringa.
Aö visu var fiskurinn oröinn lin-
ur og slappur viökomu á 4.
sólarhring, en skemmdarlykt
var ekki hægt aö finna.
Ekki þótti ástæöa til að halda
tilrauninni lengur áfram en I 5
sólarhringa þar sem greinilega
var komið aö mörkum þess, aö
hægt væri aö vélvinna fiskinn
þ.e. hausskera og slægja, vegna
þess hve meir hann var orðinn
og roöiö viökvæmt.
Magnnýting við vinnslu.
Meö „vinnslu” á spærlingi, er
hér átt viö tvö hugsanleg fram-
leiöslustig. Annars vegar haus-
skorinn og slægöan fiskinn, þar
sem þunnildi eru auk þess
skorin af, og hins vegar roö og
beinlausan marning, sem
unninn er úr hinu fyrrnefnda.
1 Vestmannaeyjum var gert
aö ca. 300 kg af spærlingi, þ.e.
fiskurinn var hausskorinn,
slægöur og þunnildi skorin af.
Þetta var gert i höndunum, þar
sem hentugar vélar eru ekki
ennþá komnar á markaöinn.
Magnnýtingin viö þessa vinnslu
á honum i frosti, eru nú I gangi I
Rannsóknastofnun fisk-
iðnaðarins, og sýni hafa veriö
send til islensku fiskverk-
smiöjanna vestan hafs. Fyrstu
viöbrögö þeirra gefa til kynna
aö kolmunnamarningur (og
reyndar spærlingsmarningur
líka) sé mun lakara hráefni, en
þorskmarningur, þó aö bragöiö
sé nokkuö gott.
Kolmunnasaltf iskur
Hausaöur og slægður
kolmunni hefur veriö pækil-
saltaöur og hugmyndin er aö
þurrka hann i „kolmunna-
saltfisk”. Saltaöur kolmunni er
ekki ósvipaöur á bragöiö og
saltfiskur, en trefjaminni og
beinin I honum gætu oröiö
alvarlegur galli i augum
væntanlegra kaupenda. Einnig
er veriö aö þurrka hausaöan og
slægðan kolmunna i skreiö og er
hugmyndin aö kynna bráölega
bæöi saltaöan kolmunna og eins
skreiöverkaöan kolmunna fyrir
viöeigandi söluaöilum
hérlendis.
1 Noregi hafa verið geröar
tilraunir til aö framleiöa hunda-
og kattamat of fiskafóður úr
kolmunna. Báöar þessar afuröir
eru sagöar vera sérstaklega
góðar, en þar viröist þó fremur
illa fariö með gott matarhrá-
efni.
Kolmunninn er einnig sagður
sérstaklega gott hráefni I
fiskmjöl til manneldis. Um fisk-
mjöl til manneldis, er það aö
segja, aö þaö efast enginn um
ágæti þess, sem næringarefna-
gjafa, en ennþá viröist enginn
raunverulegur markaöur vera
fyrir slikt manneldismjöl
Lokaorð
Aö framansögöu mætti veröa
ljóst aö kolmunninn gæti oröiö
reyndist 57% miöaö viö heilan
fisk.
tJr hluta ofangreindrar fram-
leiöslu var siöan unninn
marningur i marningsvél meö 3
mm sigtisgötum. Vélin vann
fiskinn mjög vel og skilaöi ca.
50.2 marningi miöaö viö heilan
fisk. Hér er þó miðað viö aö gera
aö fiskinum meö höndunum, en
samkvæmt reynslu gefur vél-
vinnslan heldur lakari nýtingu.
Spærlingur sem
matf iskur
Ekki er kunnugt um þaö, aö
spærlingur hafi verið nýttur til
matar, þótt ýmsir hafi
sennilega bragöaö á honum,
meira af gamni en alvöru.
Veldur þar vafalaust mestu, hve
fiskurinn er smár, og svo þaö,
aö hann er „dæmdur” sem
fiskur til mjölframleiðslu.
ein af allra þýöingarmestu
fisktegundum Noröur-Atlants-
hafsins.
Enn er mjög óljóst meö
markaöinn og kolmunna-
marningur veröur sennilega
aldrei álitinn jafngóöur ýsu- eða
þorskmarningi.
Liturinn mun veröa dekkri og
geymsluþoliö viröist vera
minna. Þó má benda á það hve
Alaska ufsinn hefur náö fótfestu
á ameriska markaðnum. Þaö
viröist sem sagt vera rúm fyrir
fiskafurðir, sem ekki eru hefð-
bundnar á þessum markaði,
þrátt fyrir þaö, aö litið sé á þær
sem verri aö gæðum. Vegna
skorts á þorski, mun veröa
leitaö aö einhverju, sem komiö
getur i staöinn og þar getur
kolmunninn gegnt þýöingar-
miklu hlutverki.
Þaö tekur alltaf nokkurn tima
fyrir fiskverslun heimsins, aö
móttaka nýjar fisktegundir, og
svo mun sjálfsagt verða um
kolmunnafuröir. En rétt er aö
hafa þaö i huga, að ýmissa
breytinga er aö vænta á ýmsum
algengustu heföbundnu fisk-
tegundum á næstu árunu Fer
þaö auövitaö mikiö eftir þvi, að
hvaöa niöurstööu Hafréttar-
ráöstefna Sameinuðu þjóðanna
kemst. Fiskverkendur og fisk-
verslun viröist þurfa að taka
meira og meira tillit til
ákvaröana fiskifræðinga og lög-
fræðinga á ýmsum alþjóöa
ráðstefnum.
Veiöibönn og „kvótaveiðar”
eru samþykkt, alveg án tilits til
þess, hvort nokkuð sé til, sem
komið getur i stað þess, sem
bannaö er. Eins þurfum viö
Islendingar alveg sérstaklega
aö hyggja að framtfðarverk-
efnum fyrir okkar velbúna
veiöiflota og okkar þróaða
frystiiðnað.
Einn liöur tilraunanna i
sumar var bragöprófun.
Fengnir voru um 20 aöilar bæöi i
Reykjavik og Vestmannaeyjum
til aö segja álit sitt á spærlingi
sem matfiski. Fiskurinn, unninn
eins og aö ofan getur, var bæöi
soðinn, steiktur I raspi og djúp-
steiktur, og úr marningnum
voru búnar til bollur. Undan-
tekningarlaust þótti fiskurinn
mjög góður og sist verri en ýsa
eöa þorskur. Auövelt er aö
hreinsa flökin frá hryggnum,
þegar búiö er aö steikja fiskinn
eöa sjóða, og roöiö má boröa
meö!"
Niðurlagsorð
Ástæöa er til aö ætla, aö spær-
ling megi veiöa 1 talsvert miklu
mágni fyrir Suöurlandi a.m.k. á
timabilinu mai—nóvember, og
Alþýðublaðið birtir hér tvö eríndi frá
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins um hrá-
efni til fiskiðnaðar. Fiskiðnaðurinn hefur nú
beint hráefnisleit sinni mjög að fisktegund-
um, sem til þessa hafa verið litt sem ekkert
nýttar, og þessi tvö erindi fjalla einmitt um
tvær slikar: kolmunnann og spærlinginn, en
báðar þessar tegundir eru algengar mjög við
íslandsstrendur.
Dreifing og gongur Kolmunnastofnsins
um Norðaustur-Atlantshaf.
Spærlingur (Trisopterus esmarkii)
Algeng stærð 16-20 cm, 3Q-5Q g
aö sjómenn væru tilbúnir aö Isa
fiskinn i kassa og koma oftar aö
landi, eða a.m.k. annan hvern
dag, að sjálfsögðu fyrir hærra
fiskverð.
Niðurstööur rannsóknanna
sýna, aö geymsluþol Isaðs
spærlings er þaö mikiö, aö
vandalaust er fyrir frystihúsin
að vinna hann áður en hann
skemmist.
Vinnslan i frystihúsunum yröi
aö fara fram i vélum, annað er
útilokað vegna smæöar fisksins.
Á vegum Rannsóknastofnan-
anna er nú veriö aö gera til-
raunir meö vélvinnslu á spær-
lingi hjá erlendu fyrirtæki, sem
framleiðir fiskvinnsluvélar. Aö
sögn sérfræöinga þessa fyrir-
tækis, er örugglega hægt aö út-
búa vélar, sem afkastaö gætu
150—250 fiskum á minútu. Not-
hæfar marningsvélar eru þegar
til hérlendis. Tæknileg, vand-
kvæöi á vinnslunni viröast þvi
engin.
Markaösmálin eru aö visu enn
óljós, þ.e. aö finna kaupendur aö
framleiöslunni, sem greiöa vilja
viöunandi verö. Þegar hafa ver-
iö send til Bandarlkjanna fram-
leiöslusýni og ráögert er aö
kynna þessar vörur enn frekar.
Niöurstöður bragöaprófananna,
leyfa vissulega bjartsýni um
þaö, aö finna megi viöunandi
markaö fyrir hraöfrystan spær-
ling og/eöa spærlingsmarning,
þótt slikt geti tekiö nokkurn
tima.
A meöan ekkert er vitaö um
hugsanlegt söluverb á
spærlingsafuröum er engin leiö
aö spá um þaö hvaöa hráefnis-
verö yrði hægt aö borga fyrir
Isaðan spærling. Þaö er þó ljóst,
aö vinnulaun á framleitt
marningskiló hljóta aö veröa
nokkuð hár liöur, þrátt fyrir vél-
vinnslu. Liklegast þyrfti 5-6
fasta menn viö vinnsluna frá
móttöku aö pökkun og frystingu.
Sé reiknað meö meöal afköstum
(200 fiskar/minútu) og góðri
nýtingu (50%) er tæplega hægt
aö vinna meira en 1 1/2 til 2 tonn
af marningi á dag. Meö þvi móti
eru vinnulaun á marningskilóiö
orðin 15-20 krónur. Haus-
skurðar- og slógdráttarvél
kostar nú (sept. 1974) a.m.k. 1
1/2-2 milljónir króna og vexti
og afskriftir af þvi þurfa
spærlingsafurðirnar að borga
hvaö sem um aöra liöi i
reksturskostnaöi frystihússins
er að segja.
Ofangreindar vangaveltur
eiga ekki viö um vinnslu á
flakablokk. Samkvæmt reynslu
Norðmanna af kolmunna-
vinnslu, þá er marningsvinnsla
úr smáfiski hagstæöari en
flakablokk. En væri hins vegar
hægt aö finna markað fyrir
spærlinginn heilfrystan, þ.e.
hausaöan og slægban, þá er þaö
einu vinnslustigi minna, og þvi
e.t.v. hagkvæmara.
0
Föstudagur. TT. október. T974.
Föstudagur. TT. október. T974