Alþýðublaðið - 21.10.1975, Blaðsíða 3

Stefnuljós
Kjartan Jóhannsson skrifar
O
Kvennafrí
( þessari viku, nánar til tekið á
föstudaginn ætla konurnar að
sýna okkur mátt sinn og megin,
með því að taka sér f rí f rá störf-
um. Hvernig til tekst verður
e.t.v. fyrst og f remst mælikvarði
á samtakamátt þeirra. Hitt er
Ijóst, að konurnar gegna svo þýð-
ingarmiklum störfum í þjóðfé-
laginu bæði í atvinnulífi og á
heimilum, að það er þakkar vert,
að f rfið skuli einungis vera í einn
dag. En það er sjálfsagt hæfileg
ábending til okkar allra, karla
jafntog kvenna, um hversu mik-
ilvægt vinnuframlag kvenna er,
að fá þessa eins dags áminningu.
Að mörgu leyti er það liðin tið, að lýsa
verkaskiptingu kynjanna eins og gert er i
gömlum húsgangi, en að öðru leyti á það
þó enn við:
Mikinn mat til reiddi
maður einn sem bjó
kerlingin eyddi
en karlinn að dró.
Svo mikið er vist, að okkur er tamt að
nefna karlinn fyrirvinnu heimilisins og
enn mun það vera svo i flestum hjóna-
böndum, að eiginkonan sér að mestu um
innkaup til daglegra þarfa heimilisins.
Konurnar eru þá einskonar sérfræðingar i
útgjöldunum, en karlinum er mun tamara
að sinna eingöngu tekjuöflun. Nú færist
það að visu mjög i vöxt, að konur stundi
atvinnu utan heimilisins og sú tið er liðin,
þegar það þótti eiginlega til marks um fá-
tækt, að konan yrði að vinna úti, eins og
það var gjarnan orðað. Konurnar hafa
þannig i vaxandi mæli tekið að afla tekna
til heimilisins jafnhliða karlmönnunum. A
föstudaginn munum við væntanlega sjá
það svart á hvitu hve mikill þáttur kon-
unnar er orðinn i atvinnulifinu. A hinn
bóginn trúi ég að verkajöfnuðurinn innan
heimilanna hafi náð tiltölulega mjög
skammt og þrátt fyrir vinnu kvenna utan
heimilanna, sjái þær ekki einasta að lang-
stærstum hluta um innkaupin heldur lika
um heimilishaldið að öðru leyti.
Enda þótt þátttaka kvenna i atvinnulif-
inu hafi aukizt mjög á seinni árum er það
samt svo, að margar konur, sem gjarnan
vildu stunda atvinnu geta það ekki af
heimilisástæðum. Dagvistunarrými
barna eru fá og alls ekki við það miðuð við
að veita konum almennt frelsið til þess að
stunda atvinnu, ef þær óska. Aðrar konur
eiga beinlinis ekki kost á störfum við sitt
hæfi. A þetta munu konurnar minna með
frii sinu. En þær vilja væntanlega minna á
fleira. Þaðeru t.d. mörg dæmi um það, að
konur fái ekki sambærileg laun á við
karla fyrir störf sin, hvað sem öllum lög-
um um launajafnrétti liður. Það er lika
deginum ljósara, að konur gegna yfirleitt
verst launuðu störfunum i þjóðfélagi okk-
ar. Og þótt allir eigi að vera og séu jafnir
fyrir lögum, blasir misréttið viða við.
Konur eru t.d. fáséðar i trúnaðar- og
nefndastörfum.
Ef við ætlum að leiðrétta þetta misrétti
og þessa misjöfnu i stöðu kynjanna, þurfa
að likindum að koma til aðgerðir, sem
fela i sér forgjöf til handa konunum, eig-
inlega forréttindi i bili.
Það mætti t.d. setja i lög, að i sérhverja
nefnd, sem skipuð er á vegum opinberra
aðila ætti að tilnefna a.m.k. eina konu.
Það mætti lika setja i lög, að til þeirra
starfa, sem karlar gegna I yfirgnæfandi
mæli, skuli ráða konur en ekki karla, ef
umsækjendur standa að öðru leyti jafn-
fætis. A sama hátt ætti þá miðað við sömu
hæfni, að ráða karlmann en ekki konu til
starfa, sem konur gegna i rikara mæli en
karlar. Ekki bara setning löggjafar af
þessu tagi, heldur og framkvæmd hennar
mundi að miklu léyti vera i höndum opin-
berra aðila.
Þegar jafnréttinu er náð, verða sérá-
kvæði af þessu tagi óþörf, en til þess að ná
jafnréttinu i reynd kunna „sérréttindi”
sem þessi að eiga rétt á sér.
Verkalýðsfélög og önnur launþegasam-
tök gætu beitt sér fyrir stöðugu launajafn-
réttiseftirliti og komið á fót sérstökum
nefndum til þess að hafa eftirlit með þvi,
að bókstafurinn sé ekki sniðgenginn i
þessum málum, og að matið á störfum sé
sanngjarnt og ekki litað af gömlum for-
dómum.
Framkvæmdir i dagheimilismálum
verður svo að hætta að miða við að vistun-
arrýmið þar sé eingöngu til þess að mæta
sérstökum þörfum foreldra eða foreldris,
sem „neyðist” til þess að vinna úti, eins
og það er orðað, heldur hitt að tilvist
nægilegs dagvistunarrýmis er forsenda
þess, að konan hafi frelsið til þess að
stunda atvinnu utan heimilisins, eins og
málum er nú háttað i okkar þjóðfélagi og
við rikjandi launamismun milli starfa og
kynja.
Um öll þessi mál tel ég að fridagurinn á
föstudaginn sé áminning til okkar allra.
En fyrst og siðast mun friið vekja athygli
á mikilvægi þeirra starfa, sem konur
gegna innan heimilis sem utan, og fram-
kvæmdin öll verður til marks um sam-
takamátt þeirra. — Smám saman munu
svo hverfa leifar þeirrar verkaskiptingar
og mismunar, sem i húsganginum felst.
Lík í vörpuna
Fyrir helgina kom lik i vörpu
togarans Júni frá Hafnarfirði, er
hann var að veiðum um 40 milur
út af Látrabjargi. Likið mun vera
af Guðmundi H. Gislasyni til
heimilis að Aðalstræti 15 á Isa-
firði, en hann tók út af Guðbjörgu
frá Isafirði þann 29. nóvember i
fyrra.
Guðmundur var 39 ára er hann
fórst.
Skemmdarverk
hjá nunnunum
Um helgina voru unnin mikil
skemmdarverk á húsum þeim
sem nunnurnar eru að reisa i
Garðahreppi.
Kaplar og leiðslur voru slitnar
frá ljósastæðum og eldavélum.
Rafmagnstöflur voru eýðilagðar
eins og skemmdarvórgunum
frekast var unnt, leiðslur sem bú-
ið var að draga i voru skomar
uppi við rörstútana og I sem
stytztu máli allt eyðilagt sem
hægt var að eyðileggja og þarf að
endurnýja allar raflagnir hús-
anna.
Augljóslega hefur andlegur
sjúkleiki ráðið gerðum þeirra
sem þarna voru að verki, þvi eng-
inn annar tilgangur virðist hafa
verið með innbrotinu en sá að fá
útrás fyrir sjúklegar hvatir.
ófróður myndi ætla að nunnurnar
sem um áratugaskeið hafa unnið
dag og nótt við aðhlynningu
sjúkra, ættu betra skilið af okkur.
Húsin sem skemmdarverkin voru
unnin á eru ætluð sem athvarf
fyrir nunnur sem hafa lokið
langri starfsævi og hyggjast eyða
ævikvöldinu á friðsælum stað.
Stuðningur við
kvennaverkfall
1 ályktun aðalfundar Kjördæm-
isráðs Alþýðuflokksins, sem hald-
inn var i Borgarnesi 12. október
sl„ var samþykkt tillaga um ein-
róma stuðning við jafnréttisbar-
áttu kvenna og kvennafriið 24.
október nk. Alyktunin hljóðar
svo:
„Aðalfundur kjördæmisráðs
Alþýðuflokksins á Vesturlandi,
haldinn í Borgarnesi, 12,október
• . f re ttaþraðurinn.
Rekstrarráðgjöf við iðnfyrirtæki
Dagsími til kl. 20: 81866
Kvöldsími 81976
1975, styður einhuga yfirstand-
andi jafnréttisbaráttu kvenna og
skorar á alla atvinnurekendur
landsins að gefa konum þeim,
sem starfa við fyrirtæki þeirra,
fri á fullum launum föstudaginn
24. október nk.”
Bandalag kvenna i Hafnarfirði
hefur stofnað starfshóp um
kvennafri og dreift bréfi þar um i
hvert hús i bænum og ennfremur
á flesta vinnustaði.
Bandalagið gengst fyrir fundi,
sem hefjast á kl. 12.45 á Thors-
plani. Þar munu þrjár konur
flytja ræður, Dagbjört Sigurjóns-
dóttir, Guðrún Helgadóttir og
Ragnheiður Sveinbjörnsdóttir.
Fjöldasöngur verður. Strætis-
vagnar flytja svo konur, sem þess
óska á útifundinn i Rvik.
Stúlkur í mörgum framhalds-
skólum borgarinnar hafa bundizt
samtökum um að mæta i fyrstu
kennslustundir þann 24. október
og vilja með þvi styðja aðrar kon-
ur, sem starfa við skólana.
Hyggjast nemendur siðan
halda fundi i skólum sinum og
ganga þá á eftir fylktu liði á úti-
fundinn.
Aðalfundur Meinatæknafélags
islands lýsir eindregnum stuðn-
ingi við kvennafri þann 24. októ-
ber nk. og hvetur þá félaga sina
sem ekki þurfa að sinna neyðar-
. þjónustu, til þess að leggja niður
vinnu þann dag og fjölmenna á
útifundinn á Lækjartorgi.
„Þar sem við stöndum frammi
fyrir silækkandi innflutningstoll-
um eða niðurfalli þeirra”, sagði
Davið Scheving Thorsteinsson
form.
Félags islenzkra iðnrek-
enda, við blaðamann i fyrri viku,
„hefur það orðið okkar fangaráð,
að freista þess að bæta stöðu iðn-
fyrirtækjanna með þvi að athuga
rekstur þeirra gagngert, til- að
auka við framleiðni ef mögulegt
er. í tilefni af þvi höfum við ráðið
tvo starfsmenn, Bergþór
Konráðsson, rekstrarhagfræðing
og Guðmund S. Guðmundsson
tæknifræðing, til þess að starfa
við rekstrarráðgjöf við fram-
leiðslufyrirtæki og til þess höfum
við fengið nokkurn styrk frá Iðn-
þróunarsjóði.
Störf þeirra eru fólgin i að gera
heildarúttekt á stöðu fyrirtækj-
anna og aðstoða siðan við þá
þætti, sem helzt þykir ábótavant i
hjá hverju fyrir sig. Einn þáttur-
inn er m.a., að aðstoða við hag-
nýtingu bókhaldsins við upplýs-
ingar um, hvernig einstakir þætt-
ir ganga rekstrarlega séð. Akveð-
ið er að gangast fyrir námskeiði,
sem haldið verður á Hótel Loft-
leiðum 3. 4. og 5. nóvember nk.
þar sem þekktir leiðbeinendur
verða til staðar.
Starfsmenn okkar, sem við
köllum „vekjara” okkar á milli,
hafa hinsvegar á sinni könnu skil-
greiningu vandamálanna og á-
bendingar til úrbóta. Siðan þarf
svo oft rekstrarhagfræðinga á
hverju sviði, til að vinna að
endurskipulagningu. Það getur
tekið sinn tima. En á skilgrein-
ingunni þarf að byrja.” Aðspurð-
ur taldi hann að ýmsir hefðu þeg-
ar vaknað. Fundarboðendur
bentu á þann hátt, sem væri tiðk-
aður i þessum efnum. „Atvinnu-
rekendur kvörtuðu og krefðust
eins og annars, en þessi starfsemi
væri fyrst og fremst til að fá
menn til að lita i eigin barm og
skoða, hvað þeir gætu gert sjálfir.
Það er sjálfsbjargarviðleitni
fyrst og fremst. Allskonar sveifl-
ur og skyndiráðstafanir stjórn-
valda væru iðnaðinum þungar i
skauti og voru ýmis dæmi nefnd,
t.d. 12% álagið i sumar. Ef iðnað-
urinn á að valda þvi hlutverki,
sem honum er ætlað, verður hann
að vera samkeppnishæfur. Þetta
er liður i, að svo megi verða, en
allskonar skipulagslausar ráð-
stafanir geta auðveldlega gert
viðleitniokkaraðengu,kom þeim
saman um. Svo má ekki gleyma
þvi, að sé okkur Iþyngt óeðlilega
bregður það auðvitað fæti fyrir
það, sem þegar er unnið,” sögðu
þeir að lokum.
Pað er sitthvað sjúkra-
bíll eða ráðherrabíll!
„Við sem störfum að liknar-
málum, þurfum að fara gegnum
þröngt hlið eftir þröngum vegi,
þegar við fáum höfðingjalegar
gjafir frá kollegum okkar erlend-
is, eins og með sjúkrabíl þann
sem Hjálparstofnun sænsku
Hvftasunnukirkjunnar gaf okkur
til starfa i þágu liknarmála. Það
er annað en hinn breiði vegur og
hið viða hlið, sem ráðherrarnir
fara í sambandi við sin bíla-
kaup”.
Þetta sagði Einar Gislason,
safnaðarstjóri Hvitasunnusafn-
aðarins, er blm. Alþýðublaðsins
hafði samband við hann um tolla
þá sem þeir þurfa að borga af
umræddum sjúkrabfl. Sjúkrabill
þessi kom til landsins sjöunda á-
gúst siðastliðinn, og borgaði söfn-
uðurinn 80 þúsund krónur I fragt
og sex þúsund i uppskipun, siðan
var billinn tollafgreiddur eftir
mati, og varð sú upphæð sem
söfnuðurinn þurfti að greiða 453
þúsund krónur. Einar spurði toll-
inn þá að þvi, undir hvaða tegund
bfllinn hafi verið flokkaður, og
var honum sagt það, að hann hafi
verið metinn sem venjulegur
fólksbill, þar sem hann hafi
hvorki leyfi til að eiga né reka
sjúkrabil.” Eftir þessisvör fór ég
niður i heilbrigðismálaráðuneyti
og fór fram á lækkun, og fékkst
hún niður i 251 þúsund krónur, og
var þeirri tölu ekki hnikað. Fór ég
þá til Gunnars Thoroddsen sem
Gifurleg aðsókn hefur verið að
fjöllistarsýningum kínverska
flokksins Tientsin i Laugardals-
höllinni, og urðu listamennirnir
frá þcssari mestu þjóð heims að
bæta við sýningu, sem verður á
morgun. Má búast við að uppselt
verði einnig á þá sýningu þegar
þessi orð birtast á prenti. Sýning-
ar kinversku listamannanna hafa
vakið mikla hrifningu áhorfenda,
svo lófataki linnir vart þá tæpu
þrjá tima, em hver sýning stend-
ur yfir.
lagði þetta mál fyrir rikisstjórn-
ina, en þar var Matthias A.
þröskuldur sem til þurfti, til að fá
undanþágu. Siöan hefur bfllinn
legið niðri á afgreiðslu Hafskip.
En nú skeður það að Hafskip
býðst til að flytja bilinn aftur út
fyrir þrjátiu þúsund krónur, en þá
hljóp hjálparstofnun kirkjunnar
undir bagga, og bauðst til að
, leysa bflinn fit, og býst ég fastlega
við að við tökum þessu kostaboði.
Bilinn hyggjumst við nota I
sambandi við þau tvö heimili sem
við rekum fyrir börn drykkju-
sjúklinga, og þau börn sem ekki
geta búið heima hjá sér vegna
heim ilisástæðna. Höfum við alltaf
þurft að fá bíla að láni til þessara
starfa,” sagði Einar að lokum.
Friðrikog Björn
töpuðu báðir
Fyrstu umferð á svæða-
mótinu lauk I gærkvöldi og
urðu úrslit, sem hér segir:
Poutiainen (Finnlandi)
vann Van
( B e I g i u )
(Englandi)
( G u r s e y )
(Danmörku)
der Broeck
Hartston
vann Laine
H a m m a n
vann Björn
Þorsteinsson) islandi)
Parma (Júgóslaviu) vann
Friðrik ólafsson (tslandi)
Zwaig (Noregi) vann Jansa
(Tékkóslóvakiu) Timman
(Hollandi) vann Ostermeyer
(V-Þýskalandi).
Skák Liberson (israel) og
Murray (irlandi) var
frestað.
Alþýðublaðiö o
Þriðjudagur 21. október 1975